Η Γέφυρα των Κατασκόπων

Ιστορικό βιογραφικό δράμα, 141, Η.Π.Α 2015

Πρωτότυπος Τίτλος:  Bridge of Spies

Του Στίβεν Σπίλμπεργκ

Με τους Τομ Χανκς, Μαρκ Ράιλανς, Έιμι Ράιαν, Άλαν Άλντα, Σεμπάστιαν Κοχ

Γράφει η  Ελίνα Τραιφόρου

Η πολυαναμενόμενη «Γέφυρα των Κατασκόπων» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς, επικεντρώνεται στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και σε μια ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα.

Η πλοκή ακολουθεί τον Αμερικανό  Τζέιμς Μπ. Ντόνοβαν(Τομ Χανκς), έναν δικηγόρο που καλείται να υπερασπίσει στο δικαστήριο τον  Σοβιετικό κατάσκοπο Ρούντολφ Έιμπελ,. Μέσα από διάφορα γεγονότα, ο πρωταγωνιστής θα εμπλακεί με την CIA, για να λειτουργήσει ως μεσάζοντας στην ανταλλαγή του Σοβιετικού Έιμπελ, με τον πιλότο-κατάσκοπο της αμερικανικής αεροπορίας ονόματι Πάουερς, τον οποίο έχουν συλλάβει οι Σοβιετικοί. Στο μεταξύ, στο Βερολίνο χτίζεται το τοίχος και οι Ανατολικογερμανοί, έχουν συλλάβει κι αυτοί Αμερικάνο πολίτη -φοιτητή εν προκειμένω-, τον Πράιορ, που έκανε διατριβή στο πανεπιστήμιο . Ο δικηγόρος Ντόνοβαν, θα προσπαθήσει να ανταλλάξει όχι μόνο τον ένα συμπατριώτη του φυλακισμένο, αλλά και τους δύο, σε μια επιχείρηση με μεγάλο ρίσκο. 

Εστιάζοντας στα θετικά χαρακτηριστικά, στο έργο γίνεται κριτική για τη διαφθορά που έχει κατακλύσει και καταλύσει τη δικαιοσύνη της Αμερικής, την περίοδο εκείνη, θέτοντας ζητήματα για το κατά πόσο ένας ξένος ,αν είναι εν δυνάμει εχθρός, πρέπει να τυγχάνει ίσης μεταχείρισης βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του συντάγματος της χώρας. Ο Σπίλμπεργκ, δεν φοβάται να στηλιτεύσει μεθόδους και πρακτικές, ακόμα και για την πυρηνική τρομολαγνεία των μέσων, μέσα σε μια και μόνο σκηνή, όταν ο γιος του Ντόνοβαν γεμίζει την μπανιέρα με νερό, σαν ένα παιδί ετοιμοπόλεμο, καταδεικνύοντας τον παραλογισμό στην πιθανότητα μιας επικείμενης καταστροφής. Ο Τομ Χανκς στο ρόλο του Ντόνοβαν, είναι η φωνή της λογικής, μιας λογικής που αρχικά δέχεται απειλές ,μαζί με την οικογένειά του, όταν ο γύρω κόσμος  τον κοιτάζει με επικριτικό μάτι.

Από την άλλη, υπάρχει μια αποστασιοποίηση στη μάχη «καλής» Αμερικής και «κακής»Σοβιετικής Ένωσης. Και από τις δύο μεριές ο φόβος, οι υποψίες που κατατρέχουν την συνεχή κατασκοπία, στη μάχη για το ποιος θα έχει τον έλεγχο της ψυχροπολεμικής εποχής, διαφαίνονται μέσα από τα μάτια του Ντόνοβαν. Ο Σοβιετικός Έιμπελ μόνο τέρας δεν είναι,περισσότερο ένας άντρας που κάνει το καθήκον του, πιστός στην πατρίδα του, με καλλιτεχνικές ανησυχίες, που εάν είχε γεννηθεί στην Αμερική, θα αντιμετωπιζόταν ως ήρωας. Ο Αμερικανός πιλότος Πάουερς από την άλλη, είναι ταγμένος στο να υλοποιήσει την  αποστολή του, ακόμαι κι ως όμηρος, και οι ανώτεροι του όμως είναι διατεθειμένοι ακόμα και  να χάθουν ζωές, προκειμένου να μην γίνουν αντιληπτά τα μυστικά τους, στην αντίπαλη όχθη.

Ίσως η «Γέφυρα των Κατασκόπων» , δεν είναι απλά ένας τόπος ανταλλαγής κρατουμένων κατασκόπων. Ίσως η γέφυρα, να είναι μεταφορικά κι ο ίδιος ο ήρωας μας, ο Ντόνοβαν, δηλαδή το ενδιάμεσο σημείο επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών. Και η ίδια η ταινία, ακολουθεί την ιδέα της γεφύρωσης των διαφορών και της εξάλειψης των φοβικών στερεοτύπων, αποφεύγοντας τον μανιχαϊσμό. Να σημειωθεί, οτι το «bridge» παραπέμπει και σε είδος χαρτοπαίγνιου. Ο Σπίλμπεργκ -μάλλον όχι τυχαία-, συνδέει έτσι τους διακανονισμούς μεταξύ των χωρών, με όρους«αγοράς» και «δυναμικότητας ομάδων», που εμπεριέχονται στο μπριτζ. Δεν μπορεί όμως ο Σπίλμπεργκ να ξεφύγει από την κλασσική δομή του ήρωα. Ενός ήρωα, που πρέπει να ξεπεράσει εμπόδια για να έρθει τελικά η λύτρωση, διαμέσου Χολιγουντιανών προτύπων, δηλαδή γλυκανάλατη μουσική, αλλά και με την happy end επιστροφή του, ως νικητής στα πάτρια εδάφη, ήρωας στην κυριολεξία που έχει νικήσει, πετυχαίνοντας τον σκοπό του.

Αν ο διάσημος και μάστορας Σπίλμπεργκ, μπορούσε να αποδεσμευτεί από αυτό το εύπεπτο κλισέ, κάνοντας τον ήρωά του πιο γκρίζο, ίσως θα είχε πετύχει ένα πιο πρωτοποριακό αποτέλεσμα, σε Οσκαρικά δεδομένα, αποκαλύπτοντας την ανθρώπινη ύπαρξη στο σύνολό της, ως τρωτή. Ενώ τώρα, ο Ντόνοβαν, φαίνεται πως εκπροσωπεί το καλό του κόσμου, είτε με διδακτικούς διαλόγους, είτε με ένα σωτήριο ρίσκο που όπως αναμένεται, φέρει αίσιο τέλος. Εξάλλου κανείς δεν είναι τέλειος. Ούτε κι οι ατομικές μας γέφυρες, που κάποια στιγμή ραγίζουν. Αυτό που είναι αναγκαίο, σε όλες τις εποχές, είναι, αν όχι η πρόληψη του ραγίσματος, τουλάχιστον η επιδιόρθωση στο γεφύρωμα του χάσματος, των κοινωνιών και των ανθρώπων κατ’επέκταση.

“Η Γέφυρα των Κατασκόπων” από 26/11 στους κινηματογράφους σε διανομή Odeon