Η Δικιά μας Νύχτα-Mauvais sang( 1986)

Έγκλημα, Ρομαντικό δράμα,116’, Γαλλία 1986 Γλώσσα: Γαλλικά

Του Λεό Καράξ

Με τους

Ντενίς Λαβάν, Ζιλιέτ Μπινός, Ζιλί Ντελπί, Μισέλ Πικολί

Ευχάριστη ήταν η έκπληξη που μας επιφύλασσε  για το καλοκαίρι ετούτο, η εταιρεία διανομής Rosebud,  γιατί φέρνει στο φως ένα από τα πρωτόλεια έργα του καλλιτέχνη Λεό Καράξ, τη  « Δικιά μας Νύχτα»(Mauvais sang), με τις λιγοστές και ιδιαίτερες ταινίες του, να μην προβάλλονται ποτέ στην ώρα τους στην Ελλάδα, με μοναδική εξαίρεση το « Holy Motors» του 2012. Ο  Καράξ, πριν ασχοληθεί με τη μαγεία της κάμερας, εργάστηκε ως  κριτικός κινηματογράφου –στο περιοδικό που άνοιξε δρόμους στο παγκόσμιο σινεμά-   «Cahiers du Cinéma».

Στο Παρίσι του μέλλοντος, μια μυστηριώδης νέα ασθένεια( προφανώς αναφέρεται στο AIDS), σκοτώνει νέα παιδιά που κάνουν έρωτα χωρίς συναίσθημα. Δύο απατεώνες, ο Μαρκ κι ο Χανς σχεδιάζουν να κλέψουν  ένα φιαλίδιο από μια φαρμακευτική εταιρεία, ώστε ν’ αποπληρώσουν τα χρέη τους στην Αμερικανίδα Κάρολ, και χρησιμοποιούν  σαν δόλωμα τον νεαρό Άλεξ, έναν μποέμ έφηβο, ο πατέρας του οποίου ήταν συνεργάτης τους πριν αυτοκτονήσει. Ο Άλεξ θα γνωρίσει την Άννα, η οποία είναι ερωμένη του γέρο Μάρκ και θα την διεκδικήσει μέχρι τέλους.

Η « Δικιά μας Νύχτα» είναι γυρισμένη το 1986, μια χρονιά που το γαλλικό κοινό κορεσμένο από το επαναλαμβανόμενο ύφος βετεράνων δημιουργών( όπως το« Χαίρε Μαρία» του Γκοντάρ αλλά και τις αδιάφορες απομιμήσεις, όπως ήταν το «Subway» του Μπεσόν), έκανε για τα καλά τη στροφή προς το εύπεπτο αμερικάνικο σινεμά. Το περίεργο, είναι το γεγονός ότι δεν αποτελεί ένα ακόμη αντίγραφο  της δοκιμασμένης σχολής της νουβέλ βάγκ -όπως λανθασμένα κατηγορήθηκε- αλλά ο Καράξ δείχνει μια διεφθαρμένη κοινωνία, λειτουργώντας με την αθωότητα και του ήρωα του -του Άλεξ-και του ίδιου ως  συνειδητού ταινιουφάγου που είναι. Συνθέτει στιγμές, εικόνες κι εποχές,  που τον σημάδεψαν, πηγαίνοντας πίσω στις ρίζες του φιλμ νουάρ, είτε με το εναρκτήριο 40 δευτερολέπτων αποκαλυπτικό σκηνικό μαυρόασπρου φόντου, είτε με αυτή καθ’αυτην την ιστορία, που φέρει και το στοιχείο του μυστηρίου.

Ταυτόχρονα, αποδομεί πλήρως κάθε προσπάθεια να τον κατατάξει κανείς σε  κατηγορία, αλλάζοντας διαρκώς- μέσα στο έργο-την κινηματογραφική του γλώσσα και τεχνική, υιοθετώντας ακόμα και τον κωμικό σουρεαλισμό του Μπουνιουέλ, (είναι ευφυέστατη η έμπνευση του να τοποθετήσει τον κεντρικό ήρωα μαζί με δυο γκάγκστερ σε ένα αμάξι, και οι τρεις  γυμνοί από τη μέση και πάνω, να συζητούν για την κομπίνα που καταστρώνουν), αποκαλύπτοντας με συμβολισμούς τα ηθικά τους μπερδέματα, και την απουσία συνοχής, για τις εν θερμώ αποφάσεις τους. Ο Μπουνιουέλ εδώ έχει την τιμητική του,  ιδίως μέσα από την ταινία του « Χρυσή Εποχή», για τα εμπόδια που τίθενται στους δυο νέους, έτσι ώστε να ολοκληρώσουν την ερωτική τους επιθυμία.

Στο πρόσωπο της Άννα -την οποία ερμηνεύει η για χρόνια σύντροφος του Καράξ Ζιλιέτ Μπινός- ο σκηνοθέτης θα δει όλες εκείνες τις γυναίκες που παρέμειναν παγιδευμένες και δυστυχισμένες στην εθιστική εξάρτηση από μια σχέση που δεν οδηγεί πουθενά( ο αντισυμβατικός της έρωτας για τον πολύ μεγαλύτερο της Μαρκ, που δεν της δίνει καμία σημασία), κι ο νεαρός Άλεξ από την άλλη, να διαισθάνεται την εκατέρωθεν έλξη….μα να  μην μπορεί ούτε τον Μάρκ( Μισέλ Πικολί) ούτε  και τον μονόφθαλμο καθημερινό ηδονοβλεψία της Άννα(τον οποίο ερμηνεύει ο ίδιος ο σκηνοθέτης),   να αντικαταστήσει.

Η αλήθεια είναι ότι η κάμερα του Καράξ, ουδόλως προβάλλει τα ερωτικά σημεία του σώματος της 22χρόνης Μπινός, αλλά κάνει αρκετά κοντινά ζουμ στα πόδια της, στο γοητευτικό της πρόσωπο, στο μπλε της μπουρνούζι στις κόκκινες ή μαύρες μπλούζες της, με όλο το στιλ να παραπέμπει στην γκονταρική ηρωίδα  Άννα Καρίνα.Η ταινία στην πραγματικότητα δεν αφορά την Άννα αλλά τον Άλεξ( τον μετέπειτα περιζήτητο Ντενίς Λαβάν) τα όνειρα του, τις απογοητεύσεις του, τον ανεκπλήρωτο του έρωτα, σε μια κοινωνία κυνική και αδιάφορη από ατομικά- εσωτερικά ερεθίσματα.

Θα ξαφνιαστείτε, όταν στη « Δικιά μας Νύχτα» θα δείτε  -σε μικρό ρόλο- μια ακόμη ανακάλυψη του Γκοντάρ, την υπέροχη 16χρόνη τότε- Ζίλι Ντέλμπι, ίσως στον πιο αισθαντικό και ανθρώπινο χαρακτήρα του έργου.

Άξιο μνείας και το μουσικό χαλί, με το « Modern love» του Ντέιβιντ Μπάουι να δίνει τον τόνο, σε ένα χορευτικό του Άλεξ, στους άδειους δρόμους του Παρισιού, που μας έκανε να θυμηθούμε το πρόσφατο φιλμ «Frances ha», σε μια στιγμή αναγνώρισης της σημαντικής ταινίας του Λεό Καράξ από τον αμερικάνο συνάδελφό του Νόα Μπάουμπαχ.

Η διανοουμενίστικη υψηλή αισθητική και κάποια περιττά πλάνα, ενίοτε δημιουργούν σύγχυση και μπερδεύουν, το εγχείρημα όμως παραδόξως δεν δημιουργεί ιδιαίτερο κενό και πλήξη, αν αναλογιστεί κανείς το κινηματογραφικό πείραμα του Γάλλου σκηνοθέτη.

“Η Δικιά μας Νύχτα” από 19/6 στους κινηματογράφους σε διανομή Rosebud/Odeon