Senso( Επανέκδοση)

Δράμα εποχής,118’, Ιταλία 1954, Γλώσσα: Ιταλικά

Του Λουκίνο Βισκόντι

Με τους Αλίντα Βάλι, Φάρλεϊ Γκρέιντζερ, Μάσιμο Τζιρότι, Ρίνα Μορέλι 

Στη Βενετία του 1866, οι ιταλοί έχουν αρχίσει να αντιστέκονται δυναμικά ενάντια στην αυστριακή κατοχή, στοχεύοντας στην ιστορική Ενότητα του νεόδμητου ιταλικού κράτους που θα προκύψει λίγα χρόνια αργότερα μετά την εξέγερση του Τζουζέπε Γκαριμπάλντι. Η κόμισσα Λίβια Σερπιέρι (απαστράπτουσα και παθιασμένη η Αλίντα Βάλι), αν και φανατική υπέρμαχος του Γκαριμπάλντι και των αντιστασιακών δυνάμεων δεν θα διστάσει να παραδώσει την καρδιά της στον εχθρό. Όμως ο γοητευτικός αυστριακός υπολοχαγός Φραντς Μάλερ (εξαίρετος ο Φάρλεϊ Γκρέιντζερ) δεν θα σταθεί αντάξιος του έρωτα της…

Στην τέταρτη μεγάλου μήκους -και πρώτη έγχρωμη- ταινία του (που βγήκε στις ελληνικές αίθουσες της εποχής με τον αστείο αν όχι ατυχή τίτλο «Έτσι έσβησε μια μεγάλη αγάπη»), ο Λουκίνο Βισκόντι, στοχεύει να δείξει το αληθινό πρόσωπο της Ιταλίας, μέσω του μυθιστορήματος του Καμίλο Μπόιτο. Τούτο το πρόσωπο της Ιταλίας, αθεράπευτα ρομαντικό και  την ίδια στιγμή αντιφατικό όσον αφορά την πολιτική σκέψη του, είναι η ίδια η κόμισσα Λίβια Σερπιέρι. Μια τραγική περσόνα και μια αυθεντική βισκοντική ηρωίδα σε ένα κομψό, ιστορικό μελόδραμα με δραματουργική χρήση τόσο της μεγαλοπρεπούς μουσικής («7η Συμφωνία» του Αντον Μπρούκνερ) όσο και του βενετσιάνικου κόκκινου χρώματος!

Καλύτερο πέρασμα από το νεορεαλισμό («Έμμονο πάθος» είχε βαπτιστεί το 1942 στα ελληνικά το «Ossessione», που διαδέχτηκε η «Γη τρέμει» το 1948) στο προσωπικό του καλλιτεχνικό σύμπαν, δεν θα μπορούσε να έχει ο σχολαστικός Βισκόντι, από το «Senso». Με απόλυτη επίγνωση του λυρισμού και της εικαστικής αρτιότητας που θα γίνουν από δω και στο εξής οι καλλιτεχνικοί φάροι του, ο «κόκκινος κόμης», προβαίνει σε μια θαυμάσια ελεγεία για τις κοσμοιστορικές αλλαγές που οδηγούν στη δημιουργία του σύγχρονου ιταλικού κράτους. Πέρα όμως από το αναμενόμενα στρατευμένο πολιτικό ύφος της ταινίας, ο μαρξιστής Βισκόντι, αρπάζει την ευκαιρία για να δώσει την φίνα κι ελιτίστικη άποψη του για την Τέχνη και ειδικά εκείνη της εποχής της Αναγέννησης (περίοδος όμως που δεν στερείται σε επαναστατικά, πολιτικά σύμβολα- το αντίθετο μάλιστα).

Όλο το καλλιτεχνικό σύμπαν του σκηνοθέτη επιχειρεί να βρει την τέλεια σύζευξη πολιτικής και τέχνης. Ο κινηματογράφος είναι η όσμωση όλων των τεχνών υποστήριζε ο Βισκόντι. Μέσα από την ουμανιστική και προοδευτική ματιά του επιχειρεί να διατυπώσει, όσο είναι αυτό δυνατό, τον ορισμό της απόλυτης ομορφιάς. Η μπαρόκ διαδρομή του πιο «αναγεννησιακού» σκηνοθέτη στην ιστορία του κινηματογράφου, με την ιδανική σύζευξη θεάτρου, όπερας και σινεμά, ξεκινάει εδώ ακριβώς βάζοντας τα θεμέλια του προσωπικού του στιλ γραφής (οπερατικό-σινεμά το χαρακτήρισαν κάποιοι) που θα φτάσει στο απώγειο του 10 χρόνια αργότερα.

Μάλιστα στον συνταρακτικό «Γατόπαρδο» του, ξαναπιάνει το μίτο της ιστορίας από το «Senso» με την εξέγερση του Γκαριμπάλντι, μεταφέροντας τη δράση από τον ιταλικό βορρά στη Σικελία του νότου. Παρακολουθώντας στο «Senso» την πορεία της ζωής της κόμισσας Σερπιέρι και του πάθους της για τον Μάλερ, ο σκηνοθέτης που μαθήτευσε δίπλα στον Ρενουάρ, μιλάει για μια ιστορία πολέμου, επανάστασης κι έρωτα. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ότι κάποιους από τους διαλόγους της κόμισσας έχουν γράψει οι Τένεσι Ουίλιαμς και Πολ Μπόουλς, που συμμετείχαν στο σενάριο μαζί με άλλους πέντε (!) σεναριογράφους.

Στο φιλμ αυτό ο Βισκόντι τοποθετεί για πρώτη φορά τα σύμβολα φετίχ που θα ορίσουν το φιλμικό έργο του. Τελειομανία στη διακόσμηση (απαιτούσε τα λουλούδια σε κάθε δωμάτιο να είναι φρεσκοκομμένα είτε γινόταν γύρισμα σε αυτό είτε όχι), ειδική μέριμνα στη φωτογραφία και την καλλιτεχνική διεύθυνση, λαμπερή ανάπλαση εποχής, καταγραφή του καταστροφικού πάθους μέσω μιας απομυθοποιητικής αλλά ντελικάτης διαδικασίας του έρωτα. Σκηνές όπως το τράβελινγκ της φυγής με την άμαξα της ταραγμένης Λίβια στα τείχη της Βερόνα λίγο πριν από το φινάλε ή το επεισόδιο στην όπερα «Il Trovatore» του Βέρντι στην αρχή της ταινίας, δείχνουν το μεγαλείο ενός σκηνοθέτη που όσο κι αν έδινε προτεραιότητα στην ομορφιά της εικόνας άλλο τόσο έψαχνε να βρει το βάθος και το νόημα στις πράξεις των καταραμένων ηρώων του.

Το “Senso” από 10/4 στους κινηματογράφους σε διανομή ΑΜΑ