03
ΜΑΡΤΙΟΥ
2024
screeneye.gr
No Comments 292 Views

Γκασπάρ Νοέ

GASPAR NOE1

GASPAR NOE1

Γράφει η Ελίνα Τραϊφόρου

Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά

Ο Γκασπάρ Νοέ προέρχεται από οικογένεια με καλλιτεχνικές περγαμηνές. Πατέρας του είναι ο Λουί Φελίπ Νοέ, διάσημος ζωγράφος ημι-αφηρημένων έργων και γεννημένος στο Μπουένος Άιρες το 1933.Ο Νοέ γεννήθηκε το 1963, 2 χρόνια πριν μετακομίσει η οικογένειά του στη Νέα Υόρκη και λάβει ο πατέρας του υποτροφία από το Γκούγκενχαιμ. Η οικογένειά του μετακόμισε ξανά στο Παρίσι, το 1976, όπου, στην εφηβεία του ο Γκασπάρ Νοέ, πήγε στο Κολλέγιο Λουμιέρ και σπούδασε κινηματογράφο και φωτογραφία.

FAMILYPHTOGASPAR

Ο Νοέ κατά τη διάρκεια των σπουδών του, γύρισε 2 ασπρόμαυρες ταινίες μικρού μήκους, το «Tintarella di luna» (1985) και «Pulpe amère» (1987). Μάλιστα στη δεύτερη ταινία του, διαφαίνεται ήδη η τάση του να πραγματεύεται με ακραίες συμπεριφορές, καθώς η ιστορία δείχνει έναν άντρα να προσπαθεί να βιάσει τη γυναίκα του, ακούγοντας την ίδια στιγμή σε ένα ραδιοφωνικό σταθμό, έναν άντρα να μιλά για την αγάπη.

 To απαγορευμένο φρούτο

Ο Νοέ σχετίζεται με τη σχολή της «Νέας Γαλλικής Ακρότητας», που περιλαμβάνει σκηνοθέτες ,όπως, οι Κατριν Μπρεγιά, Κλερ Ντενί, Μπρούνο Ντιμόν κ.α, που κινούνται στα όρια της «παραβατικής τέχνης», «μια διασταύρωση σεξουαλικής παρακμής, κτηνώδους βίας και ψύχωσης». Κανείς τους δεν προκάλεσε τόσο έντονα θεατές και κριτικούς, όσο ο Νοέ,  αποσπώντας εκ διαμέτρου αντίθετες αντιδράσεις. Είναι ένας σκηνοθέτης που είτε αγαπάς είτε μισείς. Είναι ο μεγάλος προβοκάτορας (μαζί ίσως με τον Ούλριχ Ζάιντλ), μιας θελκτικής αποκρουστικότητας.

« Τρώγε την πρόοδο και με τα φλούδια και με τα κουκούτσια της» 

 Στην 40λεπτη μικρού μήκους ταινία του, με τίτλο« Κρέας»(Carne) του 1991, όπου ένας μισάνθρωπος χασάπης παίρνει εκδίκηση για την σεξουαλική παρενόχληση της αυτιστικής κόρης του, ο Νοέ πειραματίζεται με ήχο και εικόνα (τίτλοι προειδοποίησης μέσα στην ταινία, δυνατοί ήχοι πυροβολισμών, ωμή βία ), με αποτέλεσμα από τη μία να αποκτήσει προβολή και από την άλλη προβλήματα. Σε σημείο να κατηγορηθεί ως φασίστας. Παρ’ολ’αυτά, η ταινία αποτέλεσε μεγάλη επιτυχία στα φεστιβάλ. Παίχτηκε στις Κάννες και πήρε βραβεία. Μάλιστα προβλήθηκε κι ως ταινία μεγάλου μήκους στο φεστιβάλ του Σαντανς.

740420

Ο Νοέ έπειτα έβαλε πλώρη για την πρώτη του απόπειρα για ταινία μεγάλης διάρκειας, το «Μόνος Εναντίον Όλων» (Seul Contre Tous),  ως σίκουελ του «Carne» αλλά δυσκολεύτηκε να βρει χρηματοδότηση. «Όλοι μου έλεγαν όχι, κάνε μια νορμάλ ταινία. Το «Carne» ήταν υπερβολικά βίαιο, τώρα να ηρεμήσεις, να ωριμάσεις. Γιατί δεν κάνεις μια ταινία πιο τυποποιημένη;». Γι αυτό άργησε πολύ να την υλοποιήσει, 7 χρόνια μετά το «Carne». Δεν πτοήθηκε όμως ο Νοέ, άλλωστε πιστεύει πως «το καλό πράγμα αργεί». «Υπάρχουν ταινίες που αγαπώ π.χ. το «Eraserhead« ή το «Angst« και λέω «Ε, αυτές οι ταινίες δεν με νοιάζει πόσο τους πήρε για να τις γυρίσουν…»

Μήλο που σε  χτύπα στο κεφάλι 

Το «Seul Contre Tous» σημαίνει «Μόνος Εναντίον Όλων», προϊδεάζοντας για τις προθέσεις του σκηνοθέτη, να δημιουργήσει μια ταινία για έναν χαρακτήρα επιθετικό απέναντι στην κοινωνία, ενοχλώντας για άλλη μια φορά κριτικούς και κοινό με αιματοβαμμένες και αιμομικτικές θεματικές, μιλώντας για τα έγκατα της Γαλλίας και της ύπαρξης. Με εκτενή αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο καθ’όλη τη διάρκεια της ταινίας, ο Νοέ δίνει έμφαση στον υποκειμενισμό της ψυχικής αμεσότητας του «Ταξιτζή» του Σκορτσέζε, κόβοντας τη ροή, κατά διαστήματα, με γκονταρικούς ενδιάμεσους τίτλους.  Η λήψη της κάμερας στο έργο με τις απότομες κινήσεις της πριν εστιάσουν στο κάδρο, σε συνδυασμό με “ηχητικές εκρήξεις”, είναι ένα εφέ που έπρεπε όπως λέει ο Νοέ «να μοιάζει σαν να παθαίνεις ηλεκτροσόκ, σαν μια επιληπτική κρίση». Η αντίδραση της θέασης του «Μόνος Εναντίων Όλων» ήταν τέτοια που ένας κριτικός την περιέγραψε ως «ένα χτύπημα στο στομάχι με μια μπάλα του μπόουλινγκ» ή «σαν κάποιος να σου βγάζει το κεφάλι, να στο ανακατώνει για λίγο και μετά να στο δίνει πίσω.» Ο Νοέ πλημμυρίζει τον θεατή από βία, οπτική (θεματολογία και τεχνοτροπία) και ακουστική (λεκτική και ηχητικών εφέ), ώστε να βιώσει μια συνειδησιακή αγριότητα, να γίνει ο ίδιος μέτοχος της δυνητικής βίας της κοινωνίας και του ανθρώπου.

sct-movie-1461072608

 Βλέπει κανείς λοιπόν, από την πρώτη του ταινία, ότι το «σοκ και δέος» του θεατή για τον Νοέ, είναι ζήτημα διπλής φύσης. Περιεχομένου και υφολογικού/τεχνικού χαρακτήρα, χρησιμοποιώντας στοιχεία κλασσικής αφήγησης αλλά και πειραματικών ταινιών, ώστε να ενώσει συγκρουσιακά συναισθήματα προκαλώντας φόβο και οπτική περιέργεια, απέχθεια και έλξη μαζί, καθώς κινηματογραφεί τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής, σε μια αρνητική κινηματογραφική «μαγεία».

«Πιστεύω ότι ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα, παίρνεις ένα όμορφο μήλο κόκκινο, μετά από λίγο ζαρώνει κι είναι γεμάτο σκουλήκια, όπως συμβαίνει  και με μας» 

Κάτι που συνεχίζει και στο «Μη αναστρέψιμος»(Irreversible) του 2002, όμως με διαφοροποιήσεις, αποφεύγοντας να κατηγορηθεί για μανιερισμό. Η βία συνεχίζει να δίνει το παρόν, είτε ως σκηνή δολοφονίας είτε ως βιασμός, με αποκρουστική παραστατικότητα. Το έργο όμως αυτή τη φορά αποτελείται από 13 σκηνές σε αντίστροφη χρονολογική σειρά, που φαντάζουν μονοπλάνα, στην πραγματικότητα όμως, ο Νοέ έχει ενώσει ψηφιακά στο μοντάζ διάφορα πλάνα για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.

irreversible-affiche-de-film-100x140-2002-monica-bellucci-gaspar-noe

Πέρα από την μυστηριακή αίσθηση ενός παζλ, το «Μη Αναστρέψιμος» είναι μια πραγματεία πάνω στη μνήμη και τον «τραγικό χρόνο». Αν το «Μόνος Εναντίόν Όλων» βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε έναν εσωτερικό -ακουστικό μονόλογο, το «Μη αναστρέψιμος» κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση, σε έναν εσωτερικό οπτικό χωροχρόνο. «Βιώνεις πράγματα γραμμικά, αλλά όταν τα αναδομείς στο μυαλό σου, δεν είναι πλέον γραμμικά… Είναι συναισθήματα και στιγμές και είναι σε χρονολογική αταξία», εξηγεί ο ίδιος ο σκηνοθέτης. «Στην τραγωδία δεν μπορείς να αλλάξεις τα γεγονότα. Οι χαρακτήρες δεν μπορούν να αλλάξουν το μέλλον, γιατί ήδη έχεις δει τι θα συμβεί. Οπότε αυτό που μπορείς να αναρωτηθείς είναι «Τι έγινε πριν;».

Η ταινία ξεκινά με μια φρενήρη θολωτική κίνηση της κάμερας, συνοδευόμενη από αίσθημα ναυτίας. Ο Νοέ μάλιστα θεώρησε ότι κάποια πλάνα δεν ήταν αρκετά ασταθή και πρόσθεσε επιπλέον κίνηση ψηφιακά.

Και πάλι, δοκιμάζεται ο θεατής αισθητικά και αισθαντικά, σε μια ταινία που πραγματεύεται τον τρόμο ενός «μη αναστρέψιμου» χρόνου, αντιστρέφοντας την ίδια την ύπαρξη, έχοντας ως αρχή το θάνατο κι ως τέλος τη γέννηση, δημιουργώντας οντολογική σύγχυση στους θεατές και «χρονολογική ναυτία». Πετυχαίνει έτσι, να είναι πεσιμιστής, δίνοντας το πιο ευτυχισμένο τέλος, εκεί που το ατομικό και το συμπαντικό θυμίζουν σκηνή από το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος».

Παράξενο φρούτο

Επόμενος σταθμός το «Enter The Void» (2009). Εν αντιθέσει με το «Μόνος Εναντίον Όλων», όπου πειραματίζεται με έναν εν μέρει υποκειμενισμό, το «Enter The Void» είναι μια εξ ολοκλήρου καταβύθιση στον εγκέφαλο του ήρωα, αντιγράφοντας οπτικά, ακόμα και το κλείσιμο του ματιού του ανθρώπου ή την αίσθηση του να έχεις πάρει ναρκωτικά. «Αυτή η ταινία είναι ένας άνθρωπος, είναι το να είσαι μέσα στο κεφάλι κάποιου», αναφέρει μια κριτική. Όλα τα πλάνα είναι υποκειμενικά (πλην μιας ημι-υποκειμενικότητας των φλασμπακ). Αν το «Μη αναστρέψιμος» αφορά τη ζωή και το πριν, το «Enter the Void» αφορά το θάνατο και το μετά. Είναι ένα μεταφυσικό, ψυχεδελικό ταξίδι εξωσωματικής εμπειρίας, με φαντασμαγορικά χρώματα και πολλά οπτικά εφέ, που θα ξενίσει -και ίσως πονοκεφαλιάσει- όσους δεν είναι διατεθειμένοι να υπνωτιστούν κινηματογραφικά, με τα οπτικά «παραισθησιογόνα» του Νοέ.

enterthevoid

Σαρκώδης χυμός

 

nsfw-movie-poster-love-2__oPt

Η νέα του ταινία, το «Love» (2015) που βγαίνει αυτές τις μέρες στις αίθουσες(22/10), τραντάζει για άλλη μια φορά τα νερά, αφότου μεγάλο της μέρος, μπορεί να θεωρηθεί καθαρά πορνογραφικό, αλλά με μια arthouse αισθητική και ευφάνταστες λήψεις ερωτικών συνευρέσεων. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Νοέ συμπεριλαμβάνει σκληρές σκηνές σεξ σε ταινία (άλλωστε έχει σκηνοθετήσει μέρος του «Destricted» και διαφημιστικό για προφυλακτικά με τίτλο «Σοδομιστές»), όμως στην προκειμένη περίπτωση η διάρκεια των σκηνών αυτών τεστάρει τα όρια ενός mainstream κοινού, ακόμα και θαυμαστών προηγούμενων ταινιών του ίδιου. Ας θυμηθούμε την τύχη που είχε το «9 Songs» του Μάικλ Γουιντερμποτομ, ως αποτυχημένη απόπειρα δομικού πειραματισμού και γραφικής σεξουαλικής αναπαράστασης.

Τι καρποί θα φυτρώσουν στο μέλλον;

Σίγουρα δεν μπορώ να φανταστώ τι άλλο θα σκαρφιστεί ο Νοέ από τη στιγμή που θεωρεί ως επιβράβευση την απαγόρευση των ταινιών του στις αίθουσες. Ίσως όμως περισσότερο να εκπλήξει αν γυρίσει εκείνη την τυποποιημένη ταινία που του είχαν προτείνει στο παρελθόν. Ναι, αυτό για έναν σκηνοθέτη σαν τον Νοέ θα ήταν επαναστατικό. Κι ο θεατής έχοντας δει το έργο του, έχοντας εθιστεί στο μοτίβο αυτής της θελκτικής αποκρουστικότητας, να βίωνε μέσα από το στοιχείο του απρόσμενου, τη σύγκρουση και την πρόκληση συνείδησης, αυτή τη φορά σε σχέση με την υπόλοιπη φιλμογραφία του.

Bonus:

Tip: Δείτε το στο απόλυτο σκοτάδι

About the author:
Has 67 Articles

H Ελίνα Τραϊφόρου σπούδασε κινηματογράφο στο Reading της Αγγλίας και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές πάνω στο σενάριο και τη σκηνοθεσία στο Sheffield. Δίδαξε θεωρία κινηματογράφου στο Ash in Art και έχει γυρίσει ταινίες μικρού και μεσαίου μήκους, κυρίως ντοκιμαντέρ. Έχει εντρυφήσει στο πολωνικό σινεμά και ιδιαίτερα στη φιλμογραφία του Κριστόφ Κισλόφσκι. Έχει εκδώσει επίσης διάφορες ποιητικές συλλογές.

RELATED ARTICLES

Επικοινωνία
Γενικό e-mail επικοινωνίας screeneyefilm@gmail.com Για αποστολή δελτίων τύπου κινηματογραφικών εκδηλώσεων cine-events@screeneye.net
Εγγραφείτε στο Newsletter μας
Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας για να μαθένετε πρώτοι τα τελευταία νέα μας!

Back to Top