Χίλιες Φορές Καληνύχτα

Δράμα, 117′, Νορβηγία/Ιρλανδία/Σουηδία  2013

Πρωτότυπος Τίτλος:  A Thousand Times Good Night/ Tusen Ganger God Natt

Γλώσσα: Νορβηγικά/Αγγλικά

Του Έρικ Πόπε

Με τους  Ζιλιέτ Μπινός, Νικολάι Κόστερ-Βαλντάου, Μαρία Ντόιλ Κένεντι

«Το 1000 φορές καληνύχτα», η νέα ταινία του Νορβηγού Έρικ Πόουπ, μετά το «Άγρια Νερά» και το «Χαβάι, Όσλο» έχει πρωταγωνίστρια την Ζιλιέτ Μπινός στο ρόλο μιας φωτορεπόρτερ εμπόλεμης ζώνης.
Η Ρεμπέκα φωτογραφίζει τη βία σε περιοχές ανά τον κόσμο και είναι καταξιωμένη στη δουλειά της. Όταν όμως η ίδια βρεθεί κοντά με τον θάνατο σε μια από τις αποστολές της στη Μέση Ανατολή, θα επιστρέψει στην οικογένειά της. Εκεί ο άντρας της θα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για το επάγγελμά της το οποίο επηρεάζει τη σχέση με τα παιδιά της και με τον ίδιο. Η Ρεμπέκα αποφασίζει τελικά να παρατήσει το φωτορεπορτάζ αλλά θα της παρουσιαστεί η ευκαιρία να ταξιδέψει σ’ ένα κατάλυμα προσφύγων στην Κένυα, φαινομενικά ακίνδυνο, μαζί με την κόρη της που ετοιμάζει μια εργασία για την Αφρική. Θα υπάρξουν εντάσεις και τραυματικές εμπειρίες, που τόσο η Ρεμπέκα όσο και η οικογένειά της πρέπει να αντιμετωπίσουν.

Στην ταινία ο Πόουπ πλέκει ένα δράμα βασισμένο σε ζητήματα ηθικής. Δράμα προσωπικό, οικογενειακό, πολιτικό που στηρίζεται στον χειρισμό της βίας. Πρώτο σοκ. Η ιστορία ξεκινάει με την πρωταγωνίστρια να φωτογραφίζει μια κηδεία θέτοντας ερωτήματα στο θεατή κατα πόσο ο φωτογραφικός φακός είναι ηθικά σωστό να αποτυπώνει τον πόνο ενός χαμού. Δεύτερο σοκ. Η κηδεία όμως είναι εικονική καθώς η γυναίκα σηκώνεται από τον τάφο και προετοιμάζεται για μια αποστολή αυτοκτονίας ζωσμένη με εκρηκτικά. Η Ρεμπέκα είναι παρούσα αλλά δεν επεμβαίνει, καταγράφει τα πάντα. Τρίτο σοκ. Καταγράφει μέχρι και το μακελειό που θα επακολουθήσει παρότι είναι ήδη σοβαρά τραυματισμένη.

Το τέταρτο σοκ έρχεται με άλλη μορφή, όχι αυτή της συσσώρευσης αλλά της αντίθεσης με την επιστροφή στο σπίτι μετά το ατύχημα. Ο δυτικός κόσμος, με τα γιορτινά σημαιάκια, τα δώρα, την ειδυλλιακή απεραντοσύνη της θάλασσας, είναι σε πλήρη αντιδιαστολή με τον τρόμο του πολέμου. Κι ο Πόουπ φροντίζει να εντύνει αυτή τη διαφορά με την πλανοθεσία του, μέσα από το φως, τις εστιάσεις, τα πανοραμικά πλάνα όμορφων τοπίων. Σε μια ταινία όμως με χαρακτήρες και καταστάσεις στην κόψη του ξυραφιού, ο σκηνοθέτης αγγίζει επιπρόσθετα την υπερβολή οπτικά και μουσικά στην προσπάθειά του να μεγεθύνει τους δυο «πόλους» φλερτάροντας με το μελόδραμα.

Η ηρωίδα θεωρεί λειτούργημα να κάνει αντιληπτό το σκληρό, φρικαλέο πρόσωπο του κόσμου σε ένα κόσμο που έχει δεδομένα τα κάλλη του. Με κόστος όμως την προσωπική της ζωή; Και χωρίς κανένα όριο, κανένα ηθικό φραγμό;
Κάποια στιγμή η μεγάλη κόρη της Ρεμπέκα στρέφει την φωτογραφική μηχανή προς τη μητέρα της. Θυμίζει τον «Ερασιτέχνη κινηματογραφιστή» του Κισλόφκσι όταν το υποκείμενο πίσω από τον φακό γίνεται το ίδιο το θέμα και κοιτάζεται στον καθρέφτη, τρωτό, με τις αδυναμίες του. Από τις εξωτερικές αποστασιοποιημένες λήψεις γίνεται έτσι το πέρασμα προς την εσωτερική λήψη και εγείρονται ερωτήματα για την ευθύνη του καλλιτέχνη. Στον «Ερασιτέχνη κινηματογραφιστή» αυτή η αποκαλυπτική στιγμή έρχεται από τον ίδιο τον ήρωα ενώ στο «1000 φορές καληνύχτα» από την κόρη.
Ο Κριστόφ Κισλόφσκι έχει πει για το ντοκιμαντέρ πως «…αν κάνω μια ταινία για το θάνατο, δεν μπορώ να κινηματογραφήσω κάποιον να πεθαίνει γιατί είναι μια τόσο προσωπική εμπειρία που δεν πρέπει να ενοχλήσω.» Ίσως τελικά, όπως μας δείχνει και ο Πόουπ το πιο ανθρώπινο είναι να γονατίσεις στον πόνο συνπάσχοντας.

“Χίλιες Φορές Καληνύχτα” από 26/3 στους κινηματογράφους σε διανομή Δαναό