Ο Ιούδας και ο Μαύρος Μεσσίας

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Οι φυλετικές συγκρούσεις, ο πόλεμος του Βιετνάμ , η γαλλική εξέγερση , ο φοιτητικός ξεσηκωμός σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, οι δολοφονίες Κένεντι-Μάλκολμ Χ- Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τροφοδότησαν τον εκστατικό στροβιλισμό της κρατικής βίας -από την πλευρά των καπιταλιστών- αλλά και τον διακαή πόθο για επαναστατικές μεταβολές των δυτικών κοινωνιών -από την πλευρά των ακτιβιστών-κομμουνιστών-.

Η δεκαετία του ‘60 τα είχε όλα. Είχε στην Αμερική και τους « Μαύρους Πάνθηρες«.
Συνήθως φόραγαν δερμάτινα μπουφάν, μπερέ και γυαλιά ηλίου . Το κίνημα γεννήθηκε το 1966 στην Καλιφόρνια, έχοντας ως προμετωπίδα του ένα σοσιαλιστικό-μαρξιστικό μανιφέστο, 10 σημείων.
Αποκήρυσσαν τη βία, εφόσον θα την αποκήρυσσε και η αμερικανική εξουσία.
O Πρόεδρος Τζόνσον ( του Δημοκρατικού Κόμματος), ακολουθούσε την πεπατημένη  αντικομουνιστική γραμμή και αποδέχθηκε τις συστάσεις του FBI, ούτως ώστε η οργάνωση να εξουδετερωθεί εν τη γενέσει της.

Ο αποκαλούμενος «Μαύρος Μεσσίας« ( Φρεντ Χάμπτον), έδρασε στο Σικάγο.

Είχε χαρίσματα-παρότι εικοσάχρονος- που θορύβησαν τις μυστικές υπηρεσίες.
Ήταν δεινός ρήτορας, με ριζοσπαστικό λόγο και με αυξανόμενο περίγυρο στελεχών.Ταυτόχρονα, πλήθη υποστηρικτών του συνέρρεαν στις συγκεντρώσεις του, προερχόμενα από τα γκέτο του Ιλινόις.

Οι μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποίησαν πράκτορα -χαρακτηρίζεται ως «Ιούδας«- τον Γουίλιαμ Ο’ Νιλ , ο οποίος έφτασε να κατέχει κομβικό ρόλο στην οργάνωση και να ενημερώνει τις αρχές, για τις κινήσεις του Χάμπτον.Δεν ήταν «υπό κάλυψη αστυνομικός«», ήταν μικροαπατεώνας, ακολουθούσε τα βήματα του χρήματος, που του έταξε το FBI.

Ο σκηνοθέτης  Σάκα Κινγκ, αποποιείται ορθά να χαράξει τη βιογραφία του ενός, αντιθέτως σκιαγραφεί την πορεία και των δύο ηρώων .
Πρόσωπα που ξεκινούν από την ίδια αφετηρία ( το υποθέτουμε), όμως ο Χάμπτον αντιλαμβάνεται νωρίς, το ουσιαστικό διακύβευμα:
« χωρίς αγώνα, οι μαύροι θα παραμείνουν στην ίδια δεινή θέση…δεν θα καταπολεμήσουμε τον ρατσισμό με ρατσισμό, θα τον πολεμήσουμε με αλληλεγγύη. Δεν θα πολεμήσουμε τον καπιταλισμό με καπιταλισμό, αλλά θα τον πολεμήσουμε με τον σοσιαλισμό», αυτό ισχυρίζεται.
Ο Ο’ Νιλ από την άλλη, οδηγείται ενστικτωδώς στην παρανομία, όπως έπραττε η πλειοψηφία των μαύρων , σε μια χωρισμένη κοινωνία, που έδινε μονόπλευρα ευκαιρίες στους λευκούς.
Η συνύπαρξη του Ο’ Νιλ με τα μέλη των Μαύρων Πανθήρων, θα του ξυπνήσουν τη φυλετική συνείδηση, αλλά θα είναι αργά, θα έχει υλοποιήσει τον προδοτικό ρόλο που του ανάθεσαν οι μυστικές υπηρεσίες , εκβιάζοντας τον στεγνά.
Η τραγωδία είναι αναπόφευκτη, σε δύο διαφορετικά χρονικά σημεία. Η θυσία για τα ιδανικά, ακολουθεί  η αυτοχειρία της μετάνοιας.

Η συγκεκριμένη σκηνοθετική αποτύπωση- αν και δύσκολη τεχνικά- αποτυπώνεται με σαφήνεια και προσφέρει την έντονη πολιτική ματιά στο έργο, που μας παραπέμπει στην πρόσφατη ανθρωποκτονία του Τζορτζ Φλόιντ στην Μινεάπολις, μας παραπέμπει επίσης στις κάθε λογής διακρίσεις , στην αστυνομική βία και στο διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας και στον 21ο αιώνα.

Η οπτική ακολουθεί την μαρξιστική κατεύθυνση, για το πως ορίζεται η ταξική συνείδηση, όπως επίσης και για το πως ορίζονται στον παραδοσιακό μαρξισμό οι ερωτικές σχέσεις, που στηρίζονται στα κοινά οράματα – του Χάμπτον και της Ντέπορα εν προκειμένω- έρωτας μαζί με την επιθυμία τους να εργαστούν για να μετασχηματιστεί η αμερικανική κοινωνία.
Οι σκηνές με το ζευγάρι να βρίσκεται σε πρώτο πλάνο, όπως επί παραδείγματι η εγκυμονούσα  Ντέπορα να περιμένει τον Φρεντ έξω από τη φυλακή, ανήκουν στις κορυφαίες στιγμές της ταινίας.
Ωστόσο, το εγχείρημα του Κινγκ υπονομεύεται από μια σειρά προβλημάτων, ξεκινώντας από τη δομή του σεναρίου, από το αφηγηματικό τέμπο και από την έλλειψη μιας κινηματογραφικής σχέσης του Χάμπτον και του Ο Νιλ. Οι μεταξύ τους σκηνές( των δύο πρωταγωνιστών), οι διάλογοι και η εξερεύνηση ενδότερων χαρακτηριστικών τους, δεν βρίσκονται στο προσκήνιο, ενώ σίγουρα εάν βρίσκονταν ίσως αποτελούσαν μια ουσιαστική ευκαιρία για να αποκαλυφθούν οι εσωτερικές τους συγκρούσεις και τα ακραία διλήμματα τους. Απουσίαζε ένα αναγκαίο ψυχογράφημα των χαρακτήρων τους.

Οι ερμηνείες είναι υψηλών προδιαγραφών, όχι μόνο των δύο πρωταγωνιστών, τον Ντάνιελ Καλούγια( Χάμπτον), του Λακίθ Στάνφιλντ(Ο Νιλ) , αλλά είναι υψηλών προδιαγραφών οι ερμηνείες  από το σύνολο του καστ, όπως επί πραδείγματι από  τον συναισθηματικά βραδυφλεγή ρόλο της Ντομινίκ Φίσμπακ ( σύζυγος Χάμπτον) και από την κυνική ερμηνεία του  Μάρτιν Σιν,σε ρόλο ορκισμένου εχθρού του κινήματος των Μαύρων Πανθήρων.

Η ταινία διεκδικεί το  το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και άλλα 4  Όσκαρ