Στο Σκοτάδι

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποτελεί κακό οιωνό για όλα τα ανοιχτά διεθνή μέτωπα στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Ένα από τα πολλά,  βρίσκεται στα Βαλκάνια και δη στο Κοσσυφοπέδιο.

Η σύγκρουση στα τέλη του ’90,  ανάμεσα στον αλβανικό παραστρατιωτικό σώμα,  δηλαδή τον Ουτσεκά από τη μια,  τους Σέρβους του Μιλόσεβιτς από την άλλη, αλλά κι ο ρόλος του ΝΑΤΟ, καθόρισαν τις εξελίξεις εκείνης της εποχής.

Δεν επέφεραν την αποδοχή της νέας κατάστασης, όπως επί παραδείγματι ήταν η μονομερής  ανακήρυξη κράτους, το 2008.

Η ηρεμία κρέμεται από μια κλωστή και η πρόσφατη μικρή ανάφλεξη, με το ζήτημα των πινακίδων των αυτοκινήτων, όπου η αλβανική πλειοψηφία, επιδιώκει να καθιερώσει μια ενιαία κρατική πολιτική, αφαιρώντας από τη σερβική μειονότητα, τα δικαιώματα του παρελθόντος, είναι η αφορμή, μιας νέας κρίσης , που βρίσκεται προ των πυλών.

Ο Σέρβος σκηνοθέτης  Ντούσαν Μίλιτς στην ταινία ” Στο Σκοτάδι”,  εξερευνά το πώς είναι  να είσαι Σέρβος και να ζεις στο κεντρικό και νότιο Κόσοβο, μετά το τέλος του πολέμου, το 1999 ή ακόμα και τώρα.

Η πλειοψηφία των Σέρβων ζει στο βόρειο Κόσοβο, δίπλα από τα σερβικά σύνορα, αλλά υπάρχουν διάσπαρτες κοινότητες Σέρβων παντού στην περιοχή.

Επιλέγει ένα βουκολικό ομιχλώδες τοπίο, τρομακτικό, όπου σε ένα σπίτι, ζει ένα 12 χρόνο κορίτσι με τη μητέρα της και τον παππού του, σερβικής εθνότητας.

Ο πατέρας είναι αγνοούμενος.

Και οι τρεις, είναι αποδέκτες ενός καθημερινού ψυχολογικού πολέμου.

Ποτέ   όμως δε βλέπουμε, το ποιοι τους ασκούν τη ψυχολογική βία. Πηγάζει μέσα από τη φύση.

Είναι ένας αόρατος εχθρός επί της οθόνης, επί της ουσίας, είναι γνωστός.

« Προστατεύονται» από μια μικρή δύναμη του ΝΑΤΟ, αλλά μόνο τη μέρα,  και το κορίτσι συνοδεύεται στο σέρβικο σχολείο, από τους στρατιώτες.

Οι μαθητές διαρκώς λιγοστεύουν. Μετακινούνται στη Σερβία, εξαιτίας του φόβου, για το τι μέλλει γενέσθαι.

Ο παππούς, παρά τις κακουχίες, τις απειλές, τον εκφοβισμό-βλέπουμε μέχρι και την αγελάδα του  να κείτεται νεκρή- θα παραμείνει στο σπίτι- καλύβα, ελπίζοντας στην επιστροφή του αγνοούμενου γιού του.

Όσα διαδραματίζονται στην ταινία και η οπτική του σκηνοθέτη, να παρακολουθήσει την ιστορία  μέσα από τα μάτια του κοριτσιού,  αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και θυμίζουν –πέραν της ταινίας του Ταρκόφσκι « Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν- ιστορίες εγκλωβισμένων, όπως επί παραδείγματι είναι οι εγκλωβισμένοι στην κατεχόμενη Κύπρο.

Με τη διαφορά, ότι στο Κοσσυφοπέδιο, οι  Σέρβοι εγκλωβισμένοι, δεν είναι εγκλωβισμένοι με κάποια επίσημη συμφωνία, είναι άτυπα,  και κάτι τέτοιο, είναι   επικίνδυνο είτε για τον αφανισμό τους είτε για μια νέα ανάφλεξη.

Εξαιρετική η φωτογραφία,  στην  αποτύπωση του κλειστοφοβικού σκηνικού, όπως επίσης και  η σκηνοθετική προσέγγιση, στο ρυθμό της, στην ατμόσφαιρα της , στη χρήση των ήχων της φύσης, στο πως παρουσιάζεται η ζωή κι ο κίνδυνος του  θανάτου.

Ίσως χρειαζόταν μια καλύτερη κατασκευή για το φινάλε της ταινίας, το οποίο παραμένει κάπως μετέωρο.

“ Στο Σκοτάδι” από την Πέμπτη 8/12 στους κινηματογράφους