Αναδρομή στις ” Νύχτες Πρεμιέρας”1995-2004″

( Μέρος Α)

  Γράφει η Ναταλία Αργυράκη

«Σε λίγες μέρες θα ξέρουμε κι εμείς αν αυτή η ιδέα, που έμοιαζε στην αρχή με τρελό όνειρο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο, ετήσιο Φεστιβάλ της Αθήνας. Ένα αληθινό σταυροδρόμι του ανεξάρτητου σινεμά, όπου θα μαζευόμαστε κάθε χρόνο και περισσότεροι.{…} Οι Νύχτες Πρεμιέρας απευθύνονται αποκλειστικά στο μεγάλο και ανήσυχο σινεφίλ κοινό της Αθήνας».

Αυτά έγραφε στο σημείωμά του ο αείμνηστος διευθυντής του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ Γιώργος Τζιώτζιος, λίγο πριν από την έναρξη του πρώτου φεστιβάλ (15-24/9/1995). Τα επόμενα χρόνια τα λόγια του επιβεβαιώθηκαν. Οι Νύχτες Πρεμιέρας  έγιναν το κατεξοχήν κινηματογραφικό γεγονός της Αθήνας, μαζεύοντας κάθε χρόνο όλο και περισσότερο κόσμο.

Σε μια ιστορική αναδρομή 19 ετών θυμόμαστε τα highlights των προηγούμενων διοργανώσεων και τα χωρίζουμε σε δύο μέρη.

1995  

Η προβολή της ταινίας «Πριν το Ξημέρωμα» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, με τους Ίθαν Χοκ και Ζιλί Ντελπί, που αποτέλεσε την πρώτη από τις τρεις ταινίες -η τρίτη, «Πριν τα Μεσάνυχτα», προβλήθηκε φέτος το καλοκαίρι με παρόντες τους συντελεστές.

Το αφιέρωμα στον σκηνοθέτη, σεναριογράφο και ηθοποιό Εντ Γουντ (1924-1978): «Όλη του ζωή ήταν μια αργή αποσύνθεση, μια απελπισμένη προσπάθεια εξεύρεσης χρημάτων και δημιουργικών διεξόδων, που κράτησε δύο δεκαετίες» έγραφε το σημείωμα του προγράμματος του φεστιβάλ. Προβλήθηκε η ταινία του «Μια Νύφη για το Τέρας» και «EdWood» του Τιμ Μπάρτον με πρωταγωνιστή τον Τζόνι Ντεπ.

1996

H προβολή της ταινίας του 26χρονου ανερχόμενου τότε Πολ Τόμας Άντερσον «Hard Eight» με τους Φίλιπ Μπέικερ Χολ, Τζον Ράιλι, Γκουίνεθ Πάλτροου και Σάμιουελ Τζάκσον.

Το αφιέρωμα στις ταινίες μικρού μήκους της Τζέιν Κάμπιον (Μαθήματα Πιάνου), της πρώτης γυναίκας κινηματογραφίστριας που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών. Οι ταινίες της είχαν προβληθεί στο ντεμπούτο της στο φεστιβάλ Καννών το 1986. Πρόκειται για τις: «Peel, A Girl’s Own Story» και «Passionless Moments».

1997

Εκτός από ταινίες με πρωταγωνιστές μεγάλους χολιγουντιανούς αστέρες, όπως το «Πέμπτο Στοιχείο» με τον Μπρους Γουίλις του Λικ Μπεσόν, το «She’s So Lovely»  του Νικ Κασσαβέτης με τους Σον Πεν και Ρόμπιν Ράιτ και το «Λος Άντζελες Εμπιστευτικό», με τους Κιμ Μπέισιντζερ, Κέβιν Σπέισι, Ράσελ Κρόου και Γκάι Πιρς, το φεστιβάλ φιλοξένησε το αριστούργημα του Μίκαελ Χάνεκε Funny Games.

«Προσπαθώ να βρω τρόπους να αναπαραστήσω τη βία όπως πραγματικά είναι: ακατανόητη. Δείχνω τη βία όπως είναι στ’ αλήθεια: Πόνος και παραβίαση των άλλων» δήλωνε τότε ο σκηνοθέτης. Η ταινία ήταν υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Τελικά ο Χάνεκε κέρδισε εις διπλούν στο μέλλον, για τη «Λευκή Κορδέλα» (2009) και το «Αγάπη» (2012).

Ακόμη προβλήθηκε η πρώτη ταινία του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ, «Tesis» με πρωταγωνίστρια την Αν Τόρεντ στο ρόλο της Άντζελας, της φοιτήτριας δημοσιογραφίας που βρέθηκε μπλεγμένη σε μια σκοτεινή υπόθεση μετά τη δολοφονία του καθηγητή της. Η ταινία απέσπασε 7 βραβεία Goya. Η πορεία του σκηνοθέτη αποδείχθηκε σημαντική («Οι Άλλοι», «Η Θάλασσα μέσα μου»).

Το αφιέρωμα στις ταινίες «Tromeo and Juliet»  και «The Toxic Avenger»  της εταιρείας Troma Entertainment των Λόιντ Κάουφμαν και Μάικλ Χερτς που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στα 80’s και αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για σκηνοθέτες όπως ο Κουέντιν Ταραντίνο, ο Πίτερ Τζάκσον και ο Κέβιν Σμιθ.

1998

Στις ειδικές προβολές συμπεριλήφθηκε η καλύτερη ταινία του Ρομπέρτο Μπενίνι (και βραβευμένη με τρία Όσκαρ) «Η Ζωή είναι Ωραία», αλλά και το «Κάτι Τρέχει με τη Μαίρη» που ανέδειξε την Κάμερον Ντίαζ.

Στην ίδια κατηγορία προβλήθηκε το «Φόβος και Παράνοια» στο Λας Βέγκας του Τέρι Γκίλιαμ (12 Πίθηκοι) με τους Τζόνι Ντεπ, Μπενίσιο ντελ Τόρο και Έλεν Μπάρκιν.

Η προβολή της μυθικής ταινίας του Ζαν Εστάς που είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων όταν κέρδισε το Ειδικό βραβείο στις Κάννες το 1973. Πρόκειται για το «Η Μαμά και η Πουτάνα» που στο πέρασμα των χρόνων απέκτησε την αίγλη ενός καλτ αριστουργήματος.

1999

Στις ειδικές προβολές του φεστιβάλ φιλοξενήθηκε μία από τις πιο επιτυχημένες ρομαντικές κομεντί του σύγχρονου σινεμά, το «Μια βραδιά στο Νότινγκ Χιλ» του Ρότζερ Μίτσελ με τους Τζούλια Ρόμπερτς και Χιου Γκραντ.

Στο πανόραμα ταινιών προβλήθηκε η «Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά», η σουρεάλ κωμωδία του Πάνου Κούτρα με τους Γιάννη Αγγελάκη, Θέμιδα Μπαζάκα, Χρήστο Μάντακα, κα.

Αφιέρωμα στον Όρσον Γουέλς («Πολίτης Κέιν») με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Δουλεύοντας με τον Όρσον Γουέλς» και των ταινιών του «Μάκβεθ», «Οθέλλος», «Οι Καμπάνες του Μεσονυκτίου», «Η Πηγή της Νιότης», «Ο Κύριος Αρκάντιν», «Οι Υπέροχοι Άμπερσονς».

Αφιέρωμα στον Ντάριο Αρτζέντο: «Το Πουλί με τα Κρυστάλλινα Φτερά»,» Τρόμος στην Όπερα», «Βαθύ Κόκκινο», «Το σύνδρομο του Σταντάλ», «Τενέμπρε, Φαινόμενα», «Το Φάντασμα της Όπερας».

2000

Η προβολή της ταινίας «Αυτόχειρες Παρθένοι» (με τους Τζέιμς Γουντ, Κίρστεν Ντανστ, Κάθλιν Τέρνερ, Τζος Χάρτνετ), της πρώτης ταινίας της Σοφίας Κόπολα, της ανερχόμενης τότε κόρης του Φράνσις Φορντ Κόπολα.

Το αφιέρωμα στους Μάικλ Πάουελ και Έμερικ Πρεσμπέργκερ, που ίδρυσαν το δημιουργικό δίδυμο των Archers και χάραξαν θριαμβευτική σκηνοθετική πορεία από το 1940 μέχρι το 1950. Το έργο τους εκτιμήθηκε αρκετές δεκαετίες αργότερα, όταν σκηνοθέτες όπως ο Σκορσέζε, ο Κόπολα, ο Κιούμπρικ και ο Σπίλεμπεργκ βοήθησαν να πάρει τη θέση που του αξίζει. Προβλήθηκαν οι ταινίες: «Ζήτημα ζωής και θανάτου», «Ο Ηδονοβλεψίας», «Τα Κόκκινα Παπούτσια», «Μαύρος Νάρκισσος», «Μια Ιστορία του Καντερμπούρι», «Η Ζωή και ο Θάνατος του Συνταγματάρχη Μπλιμπ»  και «Ο Κλέφτης της Βαγδάτης».

2001

Η ταινία που κέρδισε το μεγάλο βραβείο στο φεστιβάλ του Σάντανς εκείνη τη χρονιά και έφερε στο προσκήνιο τον ώριμο πια Ράιαν Γκόσλινγκ. Ο «Πιστός» του Χένρι Μπιν αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού που έρχεται σε σύγκρουση με την εβραϊκή του παιδεία, αρνείται το παρελθόν του και προσχωρεί σε μια νεοφασιστική οργάνωση για να μετατραπεί σταδιακά σε ιδεολογικό της καθοδηγητή.

H «Σαρκική Εξάρτηση»: Η βραβευμένη με Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου της ίδιας χρονιάς, ταινία του Πατρίς Σιρόμ περιγράφει το βάθος του ανθρώπινου πάθους και το μεγαλείο της εσωστρέφειας.

«Η Ραχοκοκαλιά του Διαβόλου»: Στο ξεκίνημα του, ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο (Ο Λαβύρινθος του Πάνα) δημιούργησε μια ταινία που επιχειρεί να εξηγήσει την υπόσταση ενός φαντάσματος (δεν προκαλεί έκπληξη η συμμετοχή του στη συνέχεια ως παραγωγός σε ταινίες όπως το «Ορφανοτροφείο» και το «Μη Φοβάσαι το Σκοτάδι»). Τώρα επιστρέφει με το «Pacific Rim», εξερευνώντας αυτή τη φορά τον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας.

Αφιέρωμα στους Αδερφούς Μαρξ που επαναπροσδιόρισαν το είδος της κωμωδίας. Προβλήθηκαν ταινίες τους από το 1930-35: «Animal Crackers», «Monkey Business», «Horse Feathers», «Duck Soup», «A Night at the Opera».

2002

Προβλήθηκε η ταινία της Lynne Ramsay«Morvern Callar» με πρωταγωνίστρια τη Σαμάνθα Μόρτον. Η ταινία είχε αποσπάσει δύο βραβεία στο Φεστιβάλ Καννών εκείνης της χρονιάς. Πέρασαν ωστόσο 9 χρόνια μέχρι η σκηνοθέτιδα να επιστρέψει πίσω από τις κάμερες, στο “Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν”.

Ακόμη προβλήθηκε η ταινία «Μη Αναστρέψιμος» του Γκασπάρ Νοέ (με τους Μόνικα Μπελούτσι και Βενσάν Κασέλ) που ήταν και προσκεκλημένος στο φεστιβάλ.

Αίσθηση προκάλεσε και το Αργεντίνικο δράμα «Εννέα Βασίλισσες»  που αποτέλεσε το ντεμπούτο του Φαμπιάν Μπιελίνσκι.

2003

To «Όλα τα αληθινά κορίτσια» του Ντέιβιντ Γκόρντον Γκριν με τους Πολ Σνάιντερ, Ζόι Ντεσανέλ και Πατρίσια Κλάρκσον αποτέλεσε τη δεύτερη σκηνοθετική του απόπειρα και μία υπόσχεση ότι πρόκειται να δούμε πολλά από αυτόν. Ο σκηνοθέτης συζητήθηκε θετικά και φέτος με τη συμμετοχή της ταινίας του «Joe» (με τον Νίκολας Κέιτζ) στο φεστιβάλ Βενετίας.

To «Fear X»: Η τρίτη ταινία του πολλά υποσχόμενου τότε Δανού σκηνοθέτη Νίκολας Βίντινγκ Ρεφν («Drive, «Only God Forgives ») έφερε και τον ίδιο στην Αθήνα, ως προσκεκλημένο στην προβολή της ταινίας του. Η ταινία ήταν «περισσότερο μια σπουδή πάνω στην απώλεια και λιγότερο ένα θρίλερ με εύκολα τρικ εντυπωσιασμού».

Αφιέρωμα στην Χρυσή Εποχή των αδερφών Σάο που έχτισαν ένα μεγαλειώδες στούντιο τη δεκαετία του 50, κατακτώντας την αγορά και επηρεάζοντας ανεξίτηλα το σινεμά δράσης. Προβλήθηκαν οι ταινίες: «Έλα να πιεις μαζί μου» (1966), «Το Χρυσό Χελιδόνι» (1968), «Κρυφές εξομολογήσεις μια κινέζας αυλικού» (1972), «Χρυσός Λωτός» (1974), Η «36^η αίθουσα των σαολίν» (1978).

Αφιέρωμα στον Ζαν Κοκτώ (1889-1963): «Το Αίμα του ποιητή», «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», «Ο Δικέφαλος Αετός», «Οι Τρομεροί Γονείς», «Ορφέας», «Η Διαθήκη του Ορφέα». «Είμαι ένα ψέμα που λέει πάντα την αλήθεια» είχε δηλώσει.