Ελίνα Ψύκου-Χρήστος Στέργιογλου

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

Ήταν προς τα τέλη Γενάρη του 2012 όταν ακούσαμε στα κινηματογραφικά πηγαδάκια για πρώτη φορά το όνομα της Ελίνας Ψύκου. Η «Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά»  είχε επιλεγεί σε τμήμα του Φεστιβάλ Βερολίνου. Η ταινία μέσω ενός τηλεπαρουσιαστή που η δόξα του φθίνει, σαρκάζει το δυτικότροπο τηλεοπτικό «StarSystem». Η 36χρόνη σήμερα σκηνοθέτις πέρασε από 40 κύματα για να ολοκληρώσει το έργο, το οποίο κέρδισε θερμά σχόλια στο εξωτερικό αλλά και 3 βραβεία τον Νοέμβριο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Ενώ περιμένουμε την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες(23/1) , η Ψύκου ξαναφτιάχνει βαλίτσες για το Βερολίνο, εκεί που θα αναζητήσει χρηματοδότηση για ένα σενάριο που είχε στο συρτάρι από τα παλιά, με τίτλο « Ο Γιος της Σοφίας». Η σχέση ενός 11 χρόνου παιδιού με τη μητέρα και τον πατριό του.

Συνομιλούμε με την δημιουργό και το πρόσωπο που συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα  της «Αιώνιας Επιστροφής του Αντώνη Παρασκευά» τον Χρήστο Στέργιογλου( Κυνόδοντας).

Η ταινία είναι γεμάτη από κωμικές και ταυτόχρονα τραγικές σκηνές. Πόσο δύσκολο ήταν να βρεθεί μεταξύ του σκηνοθέτη και του πρωταγωνιστή αυτή η  ισορροπία που είδαμε, χωρίς να κλείνει το έργο ούτε προς τη μία ούτε προς την άλλη πλευρά;

Ελίνα Ψύκου: Χρειάστηκε να μιλήσουμε (με τον Χρήστο Στέργιογλου) πολύ για αυτόν τον χαρακτήρα. Αντιμετωπίσαμε τον «Αντώνη Παρασκευά» περισσότερο σαν να ήμασταν εμείς οι θεατές που θα τον κρίνουν. Ένα τηλεοπτικό πρόσωπο που θεωρεί αδιανόητο ότι  θα υπάρξει πρωινό που δεν θα πει «καλημέρα» στους τηλεθεατές, που ζει μέσα σε μια κωμικοτραγική ψευδαίσθηση και αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα από τη φαντασία. Από την άλλη, επιθυμούσα το τέλος να παραμένει ανοιχτό, κάτι που εν τέλει επιτεύχθηκε στη διαδικασία του μοντάζ, όπως ακριβώς το ήθελα.

Χρήστος Στέργιογλου: Όπως ανέφερε η Ελίνα συνδιαμορφώσαμε τον ρόλο του ήρωα. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων δεν αλλάξαμε κάτι ουσιαστικό. Για το πώς τελειώνει η ταινία δεν ήξερα τίποτα, όταν το είδα μεταγενέστερα, το λάτρεψα.

Υπάρχει κάποιο σημείο επαφής ανάμεσα στις  κινηματογραφικές σπουδές στη Σχολή Σταυράκου με αυτές της Κοινωνιολογίας του Παντείου;  Το ρωτάω αυτό γιατί ο τρόπος που δομείται το έργο θα μπορούσε να αποτελέσει μάθημα κοινωνιολογικής μελέτης.

Ελίνα Ψύκου: Οι σπουδές κοινωνιολογίας σίγουρα με έχουν επηρεάσει στα θέματα που με απασχολούν ,γιατί είναι βασικά ανθρωπιστικές επιστήμες, εξερευνούν την ανθρώπινη φύση κι αναζήτηση,  και για μένα είναι ένας αρκετά πετυχημένος συνδυασμός με το σινεμά. Προσπαθώ βέβαια  αυτή η κινηματογραφική οπτική να μην γίνεται διδακτική αλλά να υπάρχει σαν προβληματισμός.

Ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας δείχνει να έχει απομυθοποιήσει τα τηλεοπτικά πρόσωπα και να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το τηλεοπτικό γυαλί. Συγκυριακό φαινόμενο ή οι παλιές εποχές πέρασαν  ανεπιστρεπτί;

Ελίνα Ψύκου: Βρισκόμαστε σε μια μεταβατική κατάσταση. Τα media  καθόριζαν για χρόνια όχι μόνο τι θα ψηφίσουμε αλλά και τι θα φορέσουμε. Ζούμε σε ένα περιβάλλον που τα πάντα καταρρέουν, είναι αναπόφευκτο να καταρρεύσουν και τα τηλεοπτικά είδωλα. Υπάρχει μια καχυποψία του κόσμου απέναντι στο τηλεοπτικό προϊόν αλλά δεν έχει επέλθει η απόλυτη απαξίωση.

Χρήστος Στέργιογλου: Υπάρχει ακόμα αρκετός κόσμος που βλέπει τηλεόραση διαβάζει εφημερίδες. Τα ΜΜΕ δυστυχώς ακόμα μας επηρεάζουν, γιατί γνωρίζουν το παιχνίδι της δημοσιότητας, και της γοητείας αυτών των μέσων. Για να πολεμήσεις το κακό, αν ξέρεις ότι είναι κακό δεν πρέπει να του δίνεις σημασία, δεν πρέπει να έχεις διάλογο με αυτό γιατί  θα προσπαθήσει να σε παρασύρει. Όσοι αρνούνται να δουν αυτό το τηλεοπτικό προϊόν που μας σερβίρουν τα κανάλια(που φαίνεται να είναι αρκετοί), τότε καλά κάνουν. Είναι ένα όχι πάρα πολύ ηχηρό αν και  είναι σιωπηλό.

«Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» επιβεβαιώνει έναν άτυπο κανόνα που θέλει τους νεαρούς έλληνες σκηνοθέτες να αλληλοβοηθούνται και να δουλεύουν συλλογικά. Πιστεύετε ότι αυτή η  αλληλεγγύη είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της νέας γενιάς, συμβάλει κι αυτή στις επιτυχίες του ελληνικού σινεμά ή μπορεί κάποιες φορές να γίνεται από ανάγκη εξαιτίας της έλλειψης πόρων;

Ελίνα Ψύκου: Είναι θετικό που συμβαίνει. Πιστεύω όμως ότι αυτό έχει να κάνει γενικότερα με τη νεότητα και όχι με την συγκεκριμένη εποχή. Αν ψάξεις την δεκαετία του 70, τις ταινίες των τότε νέων σκηνοθετών, ο ένας βοηθούσε τον άλλον. Παράδειγμα στις πρώτες παραγωγές του Αγγελόπουλου διάφοροι σκηνοθέτες συμμετείχαν, το ίδιο και το 80 με τους Τσεμπερόπουλο, Πανουσόπουλο και Περάκη. Όταν είσαι νέος έχεις σίγουρα αυτή τη διάθεση, να βοηθήσεις και να σε βοηθήσουν,  μεγαλώνοντας ίσως οι δρόμοι χωρίζουν, αλλάζουν οι παρέες και οι συσχετισμοί.

Χρήστος Στέργιογλου: Το μαζί έχει μεγαλύτερη σημασία από το εγώ. Μεγαλώνοντας δεν σημαίνει ότι τα ξέρεις όλα. Αυτό παθαίνουν συνήθως, μεγαλώνουν οι εγωισμοί όταν μεγαλώνει και η ηλικία, το βλέπω να συμβαίνει και δεν μ’ αρέσει. Αντίθετα θα συμφωνήσω ότι οι νέοι έχουν αλληλεγγύη μεταξύ τους, το παρατηρώ να συμβαίνει.

Για την επόμενη σου ταινία  για τον « Γιο της Σοφίας» τι θα ήθελες να κρατήσεις από αυτή τη δουλειά και τι θα ήθελες να αφήσεις πίσω.

Ελίνα Ψύκου: Ήμουνα τυχερή γιατί προσέγγισα ηθοποιούς και συνεργάτες που ήθελα εξαρχής να συνεργαστώ μαζί τους (Καλλιμάνη, Σουξές, Τζήμου, Τζουμέρκας Δημητρούλιας, Ζώης, Αλεξίου, Φαφούτης κ.α ).Δεν έκανα εκπτώσεις, οι επιλογές μου ήταν ξεκάθαρα καλλιτεχνικές, πείστηκαν και  παρασύρθηκαν σε όλο αυτό το ταξίδι. Επειδή όμως είναι επαγγελματίες και  δεν είναι χομπίστες, δεν θα ήθελα να ξαναμπώ στην ίδια διαδικασία γυρισμάτων χωρίς να υπάρχει από πριν η στοιχειώδης αμοιβή των συντελεστών. Η ταινία έγινε με μεγάλο κόπο, με χρήματα που διέθεσε η οικογένεια μου και  μερικά ακόμη που βρήκα από το Κέντρο Κινηματογράφου, όταν ήδη η ταινία είχε ολοκληρωθεί.

 «Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» από 23/1 στους κινηματογράφους σε διανομή Feelgood