Γιατί η ” Δουνκέρκη” δεν είναι η ταινία που όλοι περιμέναμε

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

Ύμνος εις την ελευθερίαν.

 Όχι, ο ύμνος δεν πάει  για την ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, αλλά για τα γεγονότα της Δουνκέρκης -λιγότερο γνωστά στους νεότερους- ξεκινώντας στις 20 Μάιου του 1940, για να ολοκληρωθούν στις 3 Ιουνίου του ιδίου έτους, τα οποία στάθηκαν το πρώτο και το κρισιμότερο εμπόδιο των χιτλερικών στρατευμάτων, να εξολοθρεύσουν- στην περιοχή αυτή -της «Γαλλικής» Μάγχης- 400 χιλιάδες στρατιώτες( κυρίως Βρετανούς), κρίνοντας εν πολλοίς της έκβαση του Πολέμου, υπέρ των δυνάμεων του Άξονα.

Όμως κάτι τέτοιο αποφεύχθη.

Στο τέλος οι ναζί-μετρώντας βαριές απώλειες- κατέλαβαν την περιοχή. Τα στρατηγικά λάθη του Χίτλερ, να χτυπήσει αρχικά μόνο από αέρος και η ευφυΐα του Διοικητή Γκορτ να απεγκλωβίσει και να στείλει πίσω στη Μ. Βρετανία πέραν των 100 χιλιάδων στρατιωτών -υπό τις περιστάσεις- επρόκειτο για θαύμα.

Ακριβώς, την απόδραση αυτή, διαπραγματεύεται η ταινία του Βρετανού σκηνοθέτη Κρίστοφερ Νόλαν, ατυχώς, μέσα σε θολά νερά. Ο μη κατατοπισμένος από πριν θεατής, ο οποίος αγνοεί το ιστορικό πλαίσιο της μάχης, δεν πρόκειται επ ουδενί να βάλει σε  σειρά τα γεγονότα και τα πολυάριθμα πρόσωπα,  να ταυτιστεί με τους πεινασμένους και εξαθλιωμένους στρατιώτες -που κρέμεται η ζωή τους από μια κλωστή- ή να διεισδύσει στον ψυχισμό του αντίστοιχου Γκορτ(εδώ λέγεται Μπόλτον, ρόλος μικρής διάρκειας, τον οποίο ερμηνεύει ο Κένεθ Μπράνα), έχοντας να επιλέξει το μη χείρον- δηλαδή ή να προσπαθήσει  να σώσει τα βρετανικά στρατεύματα ή να τους αφήσει στο έλεος των Γερμανών και να πολεμήσει πλάι στους Γάλλους. Η επιλογή του, μπορεί να στοίχισε τη ζωή εκατοντάδων στρατιωτών, αλλά έσωσε δεκάδες χιλιάδες άλλους, δυναμικό το οποίο τέθηκε αργότερα στην υπηρεσία των Συμμαχικών Δυνάμεων.

Ο υπερεκτιμημένος -πιστεύουμε-Βρετανός σκηνοθέτης, είχε την ιδέα, τουλάχιστον 20 χρόνια πίσω. Επεδίωκε να εξοικειωθεί με τις ταινίες τύπου Batman και έπειτα να προχωρήσει στην υλοποίησή της.

Πράγματι, η πολεμική ατμόσφαιρα είναι επική και  το επιδιωκόμενο τρίπτυχο γη, θάλασσα και αέρας, επιτυγχάνεται. Αντίθετα,  τα τρία διαφορετικά χρονικά διαστήματα και η οπτική των γεγονότων, μέσα από διαφορετικές γωνίες( όπως μας έχει συνηθίσει πχ στο δικό του «Memento»), ήταν ατυχής.

Η εικόνα είναι ορθά αγχωτική,  από την αρχή, με τη ρίψη από τους Γερμανούς φυλλαδίων « Σας έχουμε περικυκλώσει», ακολουθούν τα επιβλητικά γενικά και πλονζέ πλάνα, των νεαρών στρατιωτών να μαζεύονται φοβισμένοι στις απέραντες ακτές, στην απώλεια ελέγχου, όσων βρίσκονται παγιδευμένοι στα υποβρύχια, στις σφοδρές αερομαχίες που διεξάγονται( Τομ Χάρντι), σε όσους δραπετεύουν από την κόλαση( Κίλιαν Μέρφι) και περισυλλέγονται από τους Βρετανούς βαρκάρηδες (Μαρκ Ράιλανς) .

Ενώ η πλειάδα των γνωστών αστέρων του Χόλιγουντ, μεταμορφώνονται από το μακιγιάζ, όπως ενδείκνυται,  αγνώριστοι, από τα δεινά  και το μαρτύριο της σκέψης ενός προδιαγεγραμμένου θανάτου, ο Νόλαν τους αφαιρεί τη δυνατότητα να αναδειχθούν-ηθοποιοί με μεγάλες δυνατότητες- και  επενδύει στην εικόνα. Βλέπουμε μόνο δράση, τα σφυροκοπήματα του εχθρού, που είναι τα ίδια, σε όλους τους πολέμους. Μια ανιαρή πολεμική ταινία.   Απολύτως καμία προσπάθεια να «σμιλέψει» τους χαρακτήρες του.

Μολονότι η ταινία γυρίστηκε με ένα αδικαιολόγητα μυθικό ποσό(100 εκατομμυρίων δολαρίων), ο Κρίστοφερ Νόλαν είναι σε αυτό το μέρος σεμνός και μετριόφρων, δεν προσπάθησε να δημιουργήσει ένα πομπώδες έπος( συνέβαλε ως προς αυτό και η μουσική του Χανς Ζίμμερ) , ούτε  χρονικά ατελείωτο και αυτό είναι προς τιμήν του.

Από τα γεγονότα της Δουνκέρκης εμπνεύστηκαν αρκετοί δημιουργοί, όπως ο συμπατριώτης του Νόλαν, ο Λέσλι Νόρμαν, στην ομώνυμη ταινία του 1958. Οι Τζον Μιλς-Ρίτσαρντ Ατένμπορο, ήταν συγκλονιστικοί. Εδώ, ο  Κρίστοφερ Νόλαν έδωσε μικρό ρόλο στον εγγονό του Ρίτσαρντ Ατένμπορο, τον Γουίλ.

” Δουνκέρκη” από την Πέμπτη 24 Αυγούστου στους κινηματογράφους, σε διανομή Tanweer