Jojo Rabbit

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Για τη φετινή οσκαρική κούρσα,  η αμερικάνικη  εταιρία  Fox Enterntemtment, ,πόνταρε σε δύο δικές της ταινίες. Στο “Ford V Ferrari” του Τζέιμς Μάνγκολντ,  για την κόντρα των  δύο πανίσχυρων αυτοκινητοβιομηχανιών   και στο θρίλερ επιστημονικής φαντασίας  “Ad Astra” του Τζειμς Γκρέι, με κεντρικό πρόσωπο  τον Μπραντ Πιτ. Η πρώτη δικαίως διεκδικεί 4, ενώ η δεύτερη δικαίως  διεκδικεί μόνο ένα.

Η έκπληξη για τους παραγωγούς , ακούει στο όνομα “Jojo Rabbit” ( 6 υποψηφιότητες).

Το έργο εμπνέεται από βιβλίο της Κριστίν Λέουνενς και  θεωρητικώς διαδραματίζεται στη Γερμανία, αλλά είναι γυρισμένο στη Τσεχία και η γλώσσα ομιλίας είναι τα αγγλικά.
Αναφέρεται στον  Χίτλερ και στα τελευταία χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα από τα μάτια ενός δεκάχρονου μπόμπιρα και στρατευμένου νέοναζι ( με την κυριολεκτική σημασία του όρου). Ο Φύρερ τον καθοδηγεί.

Ο μικρούλης τον βλέπει στον ύπνο του σαν οπτασία ,   σαν  καλοκάγαθο άνθρωπο, που του μιλάει όμορφα και τον παροτρύνει -μεταξύ άλλων-  να γίνει ένας καλός στρατιώτης.  Ο Χίτλερ  παρουσιάζεται γλυκύτατος, γιατί έτσι τον βλέπει το παιδί. Κάνει μέχρι και καταδύσεις. Ο μικρός έχασε τον πατέρα του και η   εικόνα του Χίτλερ -απόρροια της φαντασίας του παιδιού- έρχεται να αντικαταστήσει τον πραγματικό του πατέρα.
Η μητέρα του αντιθέτως, αντιστέκεται στο φιλοναζιστικό παραλήρημα. Σε μια κίνηση υψηλού ρίσκου,  φιλοξενεί κρυφά στο σπίτι, ένα κοριτσάκι εβραϊκής καταγωγής.
Ο κόσμος του νεαρού αγοριού κλονίζεται. Το μίσος για το κορίτσι σταδιακά εξασθενεί κι ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά του…της αδελφοσύνης και  της αγάπης.

Το σενάριο του Νεοζηλανδού Τάικα Γουαϊτίτι,  αλλά και η σκηνοθεσία του, δομείται με τέτοιο τρόπο,  ώστε να απευθύνεται   κυρίως σε παιδιά, δευτερευόντως και σε ενήλικες. Κρατάει και το ρόλο του Αδόλφου, ενώ στο έργο παίζει και ο Σαμ Ρόκγουελ, σε έναν αμφιλεγόμενο ρόλο ναζιστή.

Είναι ένα έργο εύπεπτο, εύκολο και με θολό διδακτικό προσανατολισμό. Τα αρχικά  του στάδια , διογκώνουν τα κωμικά- καρικατουρίστικα χαρακτηριστικά του, όπως για παράδειγμα είναι  ο υποχρεωτικός χαιρετισμός “Χάιλ Χίτλερ”, τον οποίο ο σκηνοθέτης διακωμωδεί , σε μια σκηνή όπου όλοι χαιρετιούνται με όλους. Βαρετό και απλοϊκό!

Το έργο στην αρχή είναι μπερδεμένο αφηγηματικά  , ενώ όσο εξελίσσεται αποκτά στρωτή  ροή, κυρίως όταν δίνεται χώρος στη μητέρα (την οποία ερμηνεύει η Σκάρλετ Γιόχανσον) και ιδίως στην τροπή που παίρνει η ιστορία , με την εμφάνιση της νεαρής Εβραίας.

Το απλοποιημένο δίδαγμα “ λέμε ναι στον ανθρωπισμό, λέμε όχι στον πόλεμο”, θα είχε μεγαλύτερη σαφήνεια και δυναμική, σε μια ιστορία βίας διαφορετικής εποχής,  που δεν θα έθετε στο επίκεντρο τον ναζισμό, γιατί από την πλευρά των ναζί δεν υπήρχε ίχνος  ανθρωπισμού, υπήρξαν θηριωδίες, με επιστέγασμα το Ολοκαύτωμα.

Δημιουργείται το πορτρέτο του Χίτλερ-έστω κι αν είναι από τη ματιά ενός παιδιού- εντελώς στρεβλό και παραμορφωμένο, το οποίο -εμμέσως πλην σαφώς- μαλακώνει τα γνωστά και αποδεδειγμένα απάνθρωπα   χαρακτηριστικά του Φύρερ, όπως και των Ες Ες, χωρίζοντας το σενάριο, σε καλούς και κακούς  ναζί  . Πρώτες οι γυναίκες  μεταφέρουν το ουμανιστικό μήνυμα της ταινίας, αλλά το αγόρι, είναι ο αποδέκτης (Ρόμαν Γκρίφφιν Ντέιβις).

“Jojo Rabbit” από την Πέμπτη 23/1 στους κινηματογράφους