Το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συναντά μεγάλες προσωπικότητες της τέχνης και του πολιτισμού του 20ου αιώνα

Ανταπόκριση Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη

Την περίοπτη θέση τους στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ απέδειξαν και τη φετινή χρόνια τα βιογραφικά ντοκιμαντέρ. Το Φεστιβάλ φροντίζει με συνέπεια να συγκεντρώνει ταινίες, που αφορούν τη ζωή και το έργο επιδραστικών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο, κερδίζοντας την προτίμηση του κοινού.

Κάθριν Χέπμπορν- Η απίθανη Κέιτ: τέσσερα όσκαρ, ρεκόρ αξεπέραστο μέχρι σήμερα, μια καριέρα εξήντα ετών και μία επιβλητική προσωπικότητα συνθέτουν το πορτρέτο της μεγαλύτερης Αμερικανίδας ηθοποιού του 20ού αιώνα. Από την παιδική της ηλικία μέχρι το θάνατό της, ακολουθώντας τους κανόνες της γραμμικής αφήγησης, παρακολουθούμε όλη τη ζωή της: τα χαρούμενα παιδικά χρόνια, τη φιλελεύθερη ανατροφή, την επίδραση της φεμινίστριας και προοδευτικής μητέρας της, τις σπουδές φιλοσοφίας σε κορυφαίο κολέγιο της Αμερικής, τα πρώτα επιτυχημένα βήματα στο θέατρο και στον κινηματογράφο, τις θρυλικές ερωτικές της σχέσεις, τις αποτυχίες, την καταξίωση.

Τι είναι αυτό όμως που εκτοξεύει την Χέπμπορν στο πάνθεον των σταρ; Αυτή την απάντηση προσπαθούν να σκιαγραφήσουν οι δύο σκηνοθέτες, η Ρίκε Μπρέντελ και ο Άντριου Ντέιβις, φωτίζοντας πτυχές της δυναμικής προσωπικότητάς της. Με σαφή την επιρροή της έκρηξης του φεμινιστικού κινήματος στην Αμερική, η Χέπμπορν δίνει σάρκα και οστά σε ένα νέο πρότυπο χολιγουντιανής σταρ, της καλλιεργημένης και χειραφετημένης ηθοποιού, της σταρ με παντελόνια. Τα βάζει με συμπρωταγωνιστές και σκηνοθέτες, αγνοεί τον Τύπο, ακόμη και τις τελετές απονομές των Όσκαρ, στις οποίες θριαμβεύει και στήνει συνειδητά μία δημόσια εικόνα, μοναδική για τα δεδομένα του Χόλιγουντ της εποχής. “Αν υπακούς όλους τους κανόνες, χάνεις όλη την πλάκα”, υποστήριζε η ίδια, και παρά το λιγοστό αρχειακό υλικό, καταλαβαίνουμε γιατί η θρυλική αμερικανίδα σταρ ήταν η “απίθανη Κέιτ”.

Φασμπίντερ- να αγαπάς χωρίς απαίτηση: η περίπλοκη προσωπικότητα της κορυφαίας μορφής του ευρωπαϊκου σινεμά έρχεται στο προσκήνιο με το σινεφίλ ντοκιμαντέρ του Δανού σκηνοθέτη Κρίστιαν Μπράντ Τόμσεν, ο οποίος υπήρξε στενός φίλος του μεγάλου Γερμανού auteur. Μέσα από σπάνιο υλικό, από τις εκτενείς συνεντεύξεις που βιντεοσκόπησε ο Μπράντ Τόμσεν στη δεκαετία του ’70 και οι οποίες δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ, προσπαθούμε να εισχωρήσουμε στο μυαλό ενός καλλιτέχνη με ιδιαίτερο στίγμα στο χώρο του κινηματογράφου. Ξεφεύγοντας απο τη φόρμα της βιογραφίας, με ψυχαναλυτική διάθεση η κινηματογραφική κάμερα στέκεται απέναντι από τον Φασμπίντερ, ο οποίος νωχελικά και μάλλον αδιάφορα εξηγεί πως βλέπει τον κόσμο και τον ρόλο που έπαιξε στον τρόπο σκέψης του η ιδιόμορφη ανατροφή του.

Άγριες ιστορίες, λεπτομέρειες από γυρίσματα ταινιών βγαίνουν στο φως, ενώ πρόσωπα του στενού του κύκλου αποκαλύπτουν τον ισχυρό αντίκτυπο της παρουσίας του στις ζωές τους. Εξοικειωνόμαστε με την ιδιαίτερη μέθοδό του στο θέατρο και στον κινηματογράφο, λειτουργώντας ως οικογένεια με τους συνεργάτες του για να πραγματοποιήσει το όραμά του. Χωρίς ευφάνταστα ευρήματα και με μοναδικό όπλο τις μαρτυρίες και τις εξομολογήσεις, η ταινία έχει στόχο να αναδείξει τις πλευρές μίας πολυεπίπεδης περσόνας, η οποία δύσκολα οριοθετείται σε κατηγορίες. Η περίπτωση του ιδιαίτερου κυρίου Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, η απόλυτη ενσάρκωση του “live fast, die young”, καθώς έφυγε ξαφνικά στα 37 του χρόνια, με το ασύλληπτο ενεργητικό των 44 ταινιών σε 17 χρόνια, μας υπενθυμίζει την αλήθεια για τους καλλιτέχνες αυτού του βεληνεκούς: αν θες να καταλάβεις ποιοι είναι, θα το δεις μέσα απο το ίδιο το έργο τους.

Σχετικά με τη Σούζαν Σόνταγκ: συγγραφέας, θεωρητικός, ακτιβίστρια, κερδίζοντας θαυμαστές και εχθρούς, η Σούζαν Σόνταγκ αποτελεί μία από τις πιο επιδραστικές και προκλητικές στοχαστικές φωνές του 20ου αιώνα. Με έξυπνη σκηνοθεσία, που διατηρεί γρήγορο ρυθμό, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του θεατή, το ντοκιμαντέρ της Νάνσυ Κέιτς διεισδύει στην αντισυμβατική φιγούρα των αμερικανικών γραμμάτων δίχως να πέφτει στην παγίδα του ακαδημαϊσμού. Αρχειακό υλικό, εξιστορήσεις φίλων, συγγενών, συναδέλφων, εραστών και ερωμένων, αλλά και τα δικά της λόγια επιστρατεύονται για να αποδείξουν το ανήσυχο πνεύμα και τη διορατικότητά της σε μία εποχή που όλα άλλαζαν. Ένας συγγραφέας πρέπει να ενδιαφέρεται για τα πάντα, υποστήριζε και το απέδειξε στην πράξη καθώς δεν δίστασε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία, τη σκηνοθεσία ταινιών επιστημονικής φαντασίας β’ διαλογής, με τον πολιτικό ακτιβισμό.

Από το πρώιμο πάθος της με τα βιβλία και τον πρώτο της γάμο ως έφηβη, μέχρι την τελευταία της ερωτική σχέση, η ιδιωτική εικόνα της ηρωίδας συνομιλεί διαρκώς με τη δημόσια. Η συναρπαστική ζωή της συγγραφέως δεν υπαινίσσεται τη ζωή ενός ακαδημαϊκού, αλλά περισσότερο αναλογεί σε είδωλο της pop κουλτούρας, έτσι όπως διαμορφωνόταν στη δεκαετία του ’60. Μία χορταστική ταινία, μια συναρπαστική ματιά στη ζωή της Σονταγκ, η οποία πάλευε να αποκρυσταλλώσει τα κακώς κείμενα και ό,τι την έτρωγε εσωτερικά και που μέχρι την τελευταία στιγμή πίστευε ότι όφειλε να κάνει περισσότερα.