2η Ανταπόκριση από το Φ. Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τελετή Λήξης και οι ταινίες που ξεχώρισαν

Ανταπόκριση  Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη

«Ακόμα ένα επιτυχημένο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ έφτασε στο τέλος του. Καταφέραμε να πετύχουμε τους στόχους που είχαμε θέσει, το κοινό μας ανταποκρίθηκε και πάλι με ενθουσιασμό. Οι αίθουσες γέμισαν ξανά και οι προβολές μας έγιναν πεδίο συζήτησης και δημιουργικής τριβής.» Με αυτά τα λόγια του Δημήτρη ΕΪπίδη, προέδρου του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, σε μία λιτή και χαμηλών τόνων τελετή, έπεσε η αυλαία ενός πετυχημένου Φεστιβάλ, το οποίο προσέλκυσε εκατοντάδες θεατές στις σκοτεινές αίθουσες και έγινε το μοναδικό θέμα συζήτησης στην πόλη σε μία εποχή που το σινεμά διανύει τη δικιά του κρίση στους κινηματογράφους της χώρας.

«Τα ντοκιμαντέρ μας κάνουν κοινωνούς στις ζωές τόσων ανθρώπων στον κόσμο που θα ήταν αδύνατον να γνωρίσουμε προσωπικά. Κι αυτή είναι η πραγματική τους αξία: μέσα από αυτή την επικοινωνία επιμηκύνουν και τις δικές μας ζωές», τόνισε η οικοδέσποινα της βραδιάς Μάγια Τσόκλη, υπογραμμίζοντας την ουσία της τέχνης των ντοκιμαντέρ και δίνοντας το στίγμα των ταινιών, που τιμήθηκαν με βραβεία.

Το σύγχρονο θέμα της διάγνωσης όλο και περισσότερων παιδιών με το Σύνδρομο Διάσπασης Προσοχής και Υπερκινητικότητας πραγματεύεται η δανέζικη ταινία «Με διαφορά τεσσάρων γραμμάτων – Παιδιά στην εποχή του ΣΔΠΥ» του σκηνοθέτη Έρλεντ Ε. Μο, στην οποία απονεμήθηκε το Βραβείο Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ. Η ταινία ακολουθεί τη ζωή τριών παιδιών που έχουν διαγνωσθεί με την ασθένεια και την προσπάθεια τους να ξεπεράσουν το πρόβλημα με εναλλακτικές θεραπείες βασισμένες περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία τους και λιγότερο σε φαρμακευτική αγωγή. Υπαινικτικά και δίχως καταγγελτική διάθεση θίγεται το ζήτημα της ευκολίας διάγνωσης του συνδρόμου και της κατηγοριοποίησης των παιδιών σε μη νορμάλ, επειδή η συμπεριφορά τους παρεκκλίνει από τα συνηθισμένα, καθώς και της ανενδοίαστης χορήγησης του ψυχοφαρμάκου Ritalin ως θεραπεία με ενδεχόμενες σοβαρές παρενέργειες, τα έσοδα του οποίου έχουν εκτοξευθεί στα ύψη.

Ο σκηνοθέτης με ευαισθησία και αμεσότητα εστιάζει στην προσωπικότητα των παιδιών έτσι όπως αυτή ξεδιπλώνεται στην καθημερινότητα και στο σχολείο, αλλά και στη διάθεση των δασκάλων να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα του κάθε παιδιού και να βοηθήσουν. Χωρίς δεύτερη σκέψη αφηνόμαστε στον κόσμο των μικρών πρωταγωνιστών, στην πολυπλοκότητα και στην προσπάθεια τους όχι μόνο να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους, αλλά και να γνωρίσουν τον ίδιο τους τον εαυτό.

Ένα ακόμη ανθρωποκεντρικό ντοκιμαντέρ, το «Ηθοποιοί: Ημερολόγιο σπουδής» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, κέρδισε τη ψήφο των θεατών και απέσπασε το Βραβείο Κοινού για ελληνική ταινία. Η ταινία, τα γυρίσματα της οποίας διήρκησαν τρία χρόνια και χρειάστηκε εθελοντική δουλειά και πολύ αγώνα για την ολοκλήρωση της, όπως τόνισε ο σκηνοθέτης, αφηγείται την ιστορία μίας ομάδας νέων, οι οποίοι δίνουν εξετάσεις και πετυχαίνουν να μπουν σε μία δραματική σχολή. Ακολουθώντας την προσπάθεια των πρωταγωνιστών για την εξέλιξή τους ως ηθοποιοί, αφουγκραζόμαστε τις αγωνίες και τα όνειρα τους κατά τα τρία χρόνια φοίτησης, αλλά και το πώς όλη η εμπειρία τους διαμορφώνει όχι μόνο ως ηθοποιούς, αλλά και ως χαρακτήρες.

Στο ντοκιμαντέρ, που κέρδισε ίσως το μεγαλύτερο και το πιο ζεστό χειροκρότημα στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον, απονεμήθηκε το Βραβείο Fipresci της επιτροπής της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Ο Γερμανός σκηνοθέτης Κλάους Ντρεξέλ, μόνιμος κάτοικος Παρισιού, σκιαγραφεί στο «Στο χείλος του κόσμου» με φιλοσοφημένο κινηματογραφικό τρόπο την αντίθεση της επιβλητικής ομορφιάς της Πόλης του Φωτός με τις αφοπλιστικές εξομολογήσεις για τη ζωή στο περιθώριο των αστέγων της γαλλικής μητρόπολης.

Υπό τη μαεστρία της καθηλωτικής φωτογραφίας και της άρτιας αισθητικής περιηγούμαστε στις γωνιές του Παρισιού, από τις όχθες του Σηκουάνα στην Αψίδα του Θριάμβου και στην Παναγία των Παρισίων, για να συναντήσουμε και να ακούσουμε τις ιστορίες των αστέγων, οι οποίοι απευθύνονται στην κάμερα και με περηφάνια εξομολογούνται πώς έφτασαν εδώ, αλλά και πως έχουν αποδεχτεί την πορεία που έχει πάρει η ζωή για αυτούς.

Ο κινηματογραφικός φακός του Ντρεξέλ επικεντρώνει με διακριτικότητα και σεβασμό στο ανθρώπινο στοιχείο, παραβλέποντας το πολιτικό, αλλά η εικόνα της κρίσης του δυτικού πολιτισμού και της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων είναι εμφανής. Γυρισμένο μεταμεσονύχτιες ώρες, δίχως τη βοή και την κοσμοσυρροή της εμβληματικής πρωτεύουσας, η αξιοπρέπεια και ο αγώνας για επιβίωση των «κλοσάρ» του Παρισιού συγκινεί και αφυπνίζει συνειδήσεις.

Το Βραβείο Fipresci της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου για ελληνική ταινία κέρδισε ο Ηλίας Γιαννακάκης για το ντοκιμαντέρ «Καλάβρυτα: Άνθρωποι και σκιές», ο οποίος είχε τιμηθεί και με το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ του 2010 για την ταινία του “Μακρόνησος». Με άξονα τις αφοπλιστικές εξομολογήσεις των αυτόπτων μαρτύρων και το ελάχιστο υπάρχον αρχειακό υλικό ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του θεατή το χρονικό της σφαγής των περίπου 500 κατοίκων και της καταστροφής της πόλης. «Το ντοκιμαντέρ αυτό συμπίπτει με τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, της περίεργης σχέσης Ελλάδας με την Γερμανία και την άνοδο του νεοφασισμού. Εμείς θέλαμε να είμαστε ψύχραιμοι. Δε θέλαμε να καταλήξουμε σ’ ένα αντιγερμανικό παραλήρημα. Θέλαμε να δείξουμε την πραγματικότητα», ήταν η πρόθεση του σκηνοθέτη όπως δήλωσε και ο ίδιος στην απονομή.

Ανεξαρτήτως βραβείων, το σημαντικό παραμένει η θερμή ανταπόκριση του Φεστιβάλ από το ελληνικό κοινό και τους προσκεκλημένους από ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και η ταχύτατη ανάπτυξή του ως θεσμού, καταλαμβάνοντας μία σημαντική θέση στον διεθνή χώρο των Φεστιβάλ. «Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ πλέον συζητιέται όλο και περισσότερο σε όλο τον κόσμο. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί σημείο αναφοράς διεθνώς πια. Πιστεύουμε ότι αν συνεχίσουμε να έχουμε στήριξη, τότε και η μελλοντική επιτυχία του θεσμού είναι δεδομένη» σημείωσε ο διευθυντής Δημήτρης ΕΪπίδης και έδωσε τη σκυτάλη για το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που θα πραγματοποιηθεί από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου του 2015.

Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη