99 Homes( Κριτική)

Ανταπόκριση-Κριτική από Φ. Βενετίας

Ιάκωβος Γωγάκης

Τι είναι αυτό που έκανε σύσσωμο τον δημοσιογραφικό κόσμο να γεμίσει τις 2 δημοσιογραφικές προβολές της ταινίας “99 Homes”, του Αμερικανοιρανού Ραμάν Μπαχρανί, εδώ στο Λίντο της Βενετίας;

Προφανώς το θέμα της, του που με κάποιο τρόπο το  υπαινίσσεται και ο τίτλος. Στη χώρα μας το ξέρουμε, το ακούμε, το ζούμε, και όσο έχουμε την τρόικα  πάνω από το κεφάλι μας, θα  το βιώσουμε για τα καλά στο πετσί μας.

Κατάσχεση πρώτης κατοικίας, με την πρώτη ευκαιρία.  Κανένα περιθώριο αντίδρασης από τον δανειολήπτη, που όλο του το βιός μεταφέρεται εν μια νυκτί στις τράπεζες και σε αυτούς που κάνουν τη βρώμικη δουλειά. Στην Ελλάδα, οι μεσάζοντες, είναι κάποια μεγάλα δικηγορικά γραφεία, στην  Αμερική οι μεγαλόμεσίτες γης. Όπως ας πούμε ο “κύριος” Ρικ Κάρβερ (Μάικλ Σάνον).

Το έργο ξεκινά σαν πραγματικός δυναμίτης. Παρούσα από την αρχή η αγχωτική μουσική και η αγαπημένη τεχνική του σκηνοθέτη, με τη κάμερα του χεριού να κινείται  νευρικά στους χώρους εντός και εκτός  σπιτιού και ταυτόχρονα ακατάπαυστα κοντινά γκρο πλαν, πάνω στους πρωταγωνιστές. Όλοι βρίσκονται σε κατάσταση απίστευτης έντασης. Ο νεαρός ιδιοκτήτης Ντένις Ρας(Άντριου Γκάρφιλντ) που ζει με τη μητέρα του(Λόρα Ντερν) και το παιδί του, ωρύεται. Ισχυρίζεται ότι υπάρχει απόφαση δικαστηρίου που του δίνει περιθώριο 30 ημερών να πληρώσει το χρέος, πριν του πάρει η τράπεζα οριστικά το σπίτι. Ο Ρικ Κάρβερ  δεν δίνει μία για το τι λέει η δικαιοσύνη και μαζί με πάνοπλους αστυνομικούς, χρησιμοποιούν πάνω τους ψυχολογική πίεση. Τους δίνουν χρόνο λίγων λεπτών, για να  μαζέψουν τα βασικά και να φύγουν. Όπως τελικά θα συμβεί. Αν βρουν μέσα στις 30 μέρες τα λεφτά, τότε θεωρητικά μπορούν να επιστρέψουν, μα κι αυτό είναι στον αέρα.

 Ο ρυθμός παραμένει γρήγορος και ασφυκτικός, ουσιαστικά μέχρι και το τέλος.

Ο Ντένις Ρας, είναι απελπισμένος. Δουλειά δεν μπορεί να βρει, για να καλύψει σε σύντομο χρονικό διάστημα τα χρήματα που του ζητούν. Ο Κάρβερ θα τον δελεάσει, με μια πρόταση που θα του εξασφάλιζε πίσω το σπίτι. Του λέει να εργαστεί για το μεσιτικό γραφείο, κάνοντάς τον, το δεξί του χέρι. Ο Ντένις διστάζει , μα τελικα θα πει ναι κι από θύμα σιγά- σιγά θα γίνει κι αυτός θύτης. Τον βλέπουμε να κτυπάει πόρτες μεσοαστών Αμερικάνων, που βρέθηκαν κι αυτοί παγιδευμένοι από τη κρίση των ενυπόθετων δανείων του 2008( βρισκόμαστε χρονικά στο 2010), να ενημερώνει για τις κατασχέσεις και να εισβάλλει με τους σεκιουριτάδες στις οικίες τους. Το χρήμα αρχίζει να ρέει. Είναι παγιδευμένος σε μια κατάσταση μεταξύ των προηγούμενων ηθικών του επιλογών και της ανηθικότητα, από τον κόσμο του εύκολου κέρδους.  Ο αδίστακτος Κάρβερ τον βάζει μέσα σε ένα σχέδιο γρήγορου πλουτισμού που το ονομάζει ” 100 homes”. Ψάχνει να αγοράσει τα “κόκκινα δάνεια” 100 οικογενειών, σε χαμηλότερη τιμή από την ονομαστική τους αξία…για να  πάρει τα σπίτια τους κοψοχρονιά. Ο νεαρός ήρωας θα αμειφθεί με κάποιο καλό ποσοστό από τις συμφωνίες που θα υπογραφούν.

Όμως, ένας απελπισμένος οικογενειάρχης, ονόματι Φράνκ έχει βαλθεί να τους χαλάσει τα σχέδια.

Ο Ραμάν Μπαχρανί -που υπογράφει και το σενάριο- είναι πραγματικά μεγάλης εμβέλειας σκηνοθέτης και δεν είναι τυχαίο που ο αείμνηστος κριτικός Έμπερτ υποκλίθηκε στο ταλέντο του. Σε κάθε του ταινία(πχ στο Goodbye Solo), όπως κι εδώ, εξερευνά με ειλικρίνεια και με έναν  νεορεαλισμό, τύπου Κιαροστάμι, το τι συμβαίνει στον κόσμο τούτο.

Οι επαναλαμβανόμενες  στο έργο σκηνές, έχουν τη σημασία τους. Άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και εθνοτήτων, ανοίγουν την πόρτα του σπιτιού τους και με αξιοπρέπεια αντιμετωπίζουν τη ληστρική επίθεση αυτών που έχουν βάλει στόχο την περιουσία τους. Η κινηματογράφηση σε αυτό το σημείο θυμίζει ντοκιμαντέρ, ένα είδος που χρησιμοποιεί κατά κόρον ο δημιουργός, και σαφώς δεν ενοχλεί, αντίθετα προσδίδει δύναμη στους χαρακτήρες και στην απότομη αλλαγή που επέρχεται στην καθημερινότητα τους , χάνοντας -χωρίς να φταίνε απόλυτα- ότι έχουν και δεν έχουν.

Σαφώς το ζουμί του έργου, είναι το πόσο μπορεί να αντέξει ένας ακέραιος χαρακτήρας τα εύκολα αλλά και  έκφυλα διλήμματα, όταν βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο, σε μια εποχή που επικρατεί ο ακραίος ατομικισμός, όπως τον έδειξε πρόσφατα κι ο Σκορτσέζε στο ” Λύκο της Wall Street”.

Ο Μπαχρανί όμως είναι μακριά από την οπτική του Σκορτσέζε και πιο κοντά στον θεατρικό  Μάμετ, που εξερεύνησε πολλάκις και ενδελεχώς ζητήματα ηθικής και αλλοτρίωσης, μέσα στο συγκεκριμένο σύστημα που μας περιβάλλει.

Από την άλλη, το “99 Homes” μας αφήνει ανικανοποίητους. Έκλεισε η ταινία με κάπως  εφετζίδικο τρόπο, σε ένα σημείο που δεν περιμέναμε ότι θα ήταν το πικ της.

Αν ο σκηνοθέτης στην κινηματογραφική του διαδρομή κατάφερε να κάνει επαγγελματίες, ερασιτέχνες ηθοποιούς, σκεφτείτε σε πιο επίπεδο βρίσκονται οι ερμηνείες όλων των γνωστών σταρ, αυτού του έργου, που παρότι είχε κακό τρόπο ολοκλήρωσης, είναι γροθιά στο στομάχι.