Χάνι Αμπού Ασάντ

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

O Παλαιστίνιος σκηνοθέτης Χάνι Αμπού Ασάντ εμφανίστηκε τον περασμένο Μάιο στο Φεστιβάλ Καννών, χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες για το έργο που είχε ολοκληρώσει. Με τις αποσκευές του μισοάδειες,  με τον Πάουλο Κοέλιο να τον φρενάρει, και να μην του δίνει το πράσινο φως  για να γυρίσει κινηματογραφικά το μυθιστόρημα  « 11 λεπτά», η μόνη του έγνοια ήταν το φιλμ « Ομάρ», να εξασφαλίσει διανομή σε αρκετές χώρες ώστε  να καλυφθούν κάποια χρέη που εξακολουθούσαν να τρέχουν.

Αλλά ο Χάνι Αμπού Ασάντ  για δεύτερη φορά στη καριέρα του θα κάνει την έκπληξη. Το 2006 η σπουδαία του ταινία « Παράδεισος Τώρα», διεκδίκησε  το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και τώρα 8 χρόνια αργότερα βρίσκεται  ξανά σε αυτή τη περίοπτη θέση.

Το έργο είναι γυρισμένο στον οικείο του χώρο, στη Παλαιστίνη, με τον Ομάρ παγιδευμένο μεταξύ ενός έρωτα και ταυτόχρονα και της αυτοθυσίας του  για την ίδια του την πατρίδα. 

Ο νεαρός κάθε μέρα σκαρφαλώνει το δυσθεώρητο τοίχος  που χωρίζει τη Ναζαρέτ , για να συναντήσει την αγαπημένη του Νάντια. Ταυτόχρονα είναι μέλος μιας παράνομης οργάνωσης που βάζει στο στόχαστρο ισραηλινούς στρατιώτες. Ένα χτύπημα σε  στρατόπεδο θα κινήσει τις υποψίες, θα βρεθεί μέσα ,θα υποστεί σκληρά βασανιστήρια, θα τον απελευθερώσουν με σκοπό να καταδώσει τους συνεργούς του. Την ίδια στιγμή αρχίζουν να μπλέκονται και τα προσωπικά του, με τη Νάντια να τον θεωρεί προδότη.

Η πρώτη μου εντύπωση κατά την επίσημη προβολή του «Ομάρ» είναι ότι εδώ βλέπουμε ίσως την πιο mainstream σας ταινία, χωρίς αυτό να μειώνει την καλλιτεχνική διάθεση μιας πιο σινεφίλ προσέγγισης. Πως καταλήξατε σε αυτό το εν τέλει πετυχημένο συνδυασμό;

Δεν το αρνούμαι. Έπαιξα και με αυτό το mainstream στοιχείο όπως το αποκαλείς, αλλά δεν έγινε με σκοπό να διεισδύσω πχ στην αμερικάνικη αγορά. Το πρόβλημα στη Παλαιστίνη και γενικότερα στις αραβικές χώρες είναι ότι ο κόσμος δεν βλέπει «δύσκολες» ταινίες. Καταναλώνει Χόλιγουντ και έργα δράσης. Έτσι λοιπόν ήθελα να μεταφέρω στο ακροατήριο κάτι που το επιζητεί, δηλαδή τη διασκέδαση και την ένταση ενός θρίλερ , αλλά ταυτόχρονα να περάσω και κάποια μηνύματα για την αγάπη, την προδοσία, την απόσταση και την εκδίκηση. Είναι μια ερωτική ιστορία με στοιχεία γουέστερν, νουάρ και θρίλερ.

 Επίσης η ιστορία του Ομάρ είναι βαθιά, ταυτόχρονα και πολύπλοκη, και για μένα ήταν πρόκληση αυτός ο συνδυασμός. Πέτυχε δεν πέτυχε, αλήθεια δεν ξέρω να σου πω, νοιώθω από την άλλη είμαι ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.

Ο Ομάρ φαίνεται να μην έχει διεξόδους. Να βρίσκεται σε ένα ρόλο βγαλμένο από αρχαία  ελληνική τραγωδία. Πόσο κοντά είναι αυτός ο ήρωας με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της ίδιας της ζωής στα παλαιστινιακά εδάφη;

Δυστυχώς κάτι τέτοιες ιστορίες συμβαίνουν και δεν είναι λίγες. Μια μέρα ηρεμίας μπορεί να εξελιχθεί σε τραγωδία. Άνθρωποι βρίσκονται περικυκλωμένοι σε μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα και έρχονται αντιμέτωποι με τον θάνατο και το παράλογο της βίας, είτε αυτή είναι κρατική ή κοινωνική. Για αυτό το λόγο χρησιμοποίησα τις αντιθέσεις της χώρας μου και του λαού μου. Προσπάθησα να ενσωματώσω  και την παράνοια, την απιστία, και τις υποψίες, ως τεχνική της κινηματογραφικής δράσης που είναι πραγματικό γεγονός, και δεν αφορά μόνο τη Παλαιστίνη.

Σίγουρα πετύχατε διάνα στους πρωταγωνιστές, όπως ήταν η εκπληκτική ερμηνεία του Αντάμ Μπακρί.

Το κάστινγκ ήταν επίπονο. Πέρασαν δεκάδες ηθοποιοί για τον ρόλο του « Ομάρ» και στα μάτια του Άνταμ είδα μια πηγαία έκφραση πόνου και διαφορετικών συναισθημάτων και για αυτό τον επέλεξα. Από την άλλη, είναι εμφανίσιμος και απέδειξε πως είναι και καλός ηθοποιός.

Η πιο γνωστή σας ταινία« Παράδεισος Τώρα» ενώ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πεσιμιστική,  υπήρχαν στιγμές  όπου κανείς θα μπορούσε να διακρίνει κάποια χαραμάδα φωτός. Στο «Ομάρ» η εντύπωση μου είναι ότι είστε τόσο πολύ καυστικός με το τι συμβαίνει στη Παλαιστίνη του σήμερα, δίνοντας σαφώς κι ένα στίγμα πολιτικό. Έγινε συνειδητά ή είναι κάτι που στη Παλαιστίνη δεν μπορεί να αποφευχθεί.

Το βλέπω λίγο διαφορετικά, αλλά δέχομαι αυτό που λες. Το σενάριο του « Ομάρ» προϋπήρχε πολύ καιρό πριν την προ-τελευταία ταινία, το « Courier». Ήθελα να αποφύγω να κάνω μια πολιτική ταινία, αλλά αυτό ήδη από τα γυρίσματα γνώριζα ότι δεν μπορώ να το αποφύγω, γιατί το περιβάλλον στη Παλαιστίνη εξακολουθεί να το καθορίζει το γεγονός ότι δεν υπάρχει ειρήνη μεταξύ ισραηλινών και Παλαιστινίων. Το έργο το έχτισα πάνω σε 5 στοιχεία. Εμπιστοσύνη, αγάπη, φιλία, προδοσία και εκδίκηση. Αν η δράση της ταινίας εξελισσόταν στη Γαλλία ή σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν θα συζητούσαμε για πολιτική, αλλά στη Παλαιστίνη κάτι τέτοιο ακόμα είναι αδύνατον.

 Λέτε ότι είναι αδύνατον ,γιατί από το 2006 και τη ταινία ορόσημο της σταδιοδρομίας σας, μέχρι το 2013, οι συνθήκες ζωής έχουν χειροτερέψει; Τι ακριβώς συμβαίνει εκεί; Υπάρχει μια γενική αίσθηση ότι επικρατεί στασιμότητα.

Η απόφαση για ειρήνη δεν είναι μια απόφαση που αφορά τους παλαιστίνιους και τους ισραηλινούς. Το παιχνίδι παίζεται από τους αμερικάνους, αν αυτοί θέλουν, θα υπάρξει ειρήνη, αν όχι τότε η βία θα συνεχιστεί. Και φαίνεται να μην ενδιαφέρονται για τίποτα. Την Παλαιστίνη την έχουν ξεχάσει. Για να μορφωθείς πρέπει να πας στις Η.Π.Α, για να έχεις μια ιατροφαρμακευτική ασφάλεια πας αλλού. Η πραγματική δύναμη παραμένει στην Αμερική.

Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια κάποιες ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους από τη Παλαιστίνη  να επιλέγονται ακόμα και σε διαγωνιστικά τμήματα γνωστών φεστιβάλ. Είναι συγκυριακό ή κάτι αλλάζει στο σινεμά της χώρας σας;

Είμαι αισιόδοξος για το σινεμά της Παλαιστίνης. Είμαστε σε καλό δρόμο. Υπάρχει πλέον  χρηματοδότηση από τις παλαιστινιακές αρχές και προσπαθούμε με μια ομάδα ανθρώπων του κινηματογράφου να δημιουργήσουμε σύντομα μια ανεξάρτητη βιομηχανία παραγωγής ταινιών. Είναι δύσκολο. Αν το πετύχουμε θα είμαι περήφανος.

Το « Ομάρ» από 6/2 στους κινηματογράφους σε διανομή AMA