Είδαμε τις ταινίες που άνοιξαν την αυλαία του 71ου Φ. Καννών…έχουμε άποψη

Κριτική από Φεστιβάλ Καννών

Ιάκωβος Γωγάκης

” Everybody Knows” 2.5/5  Ταινία Έναρξης( Διαγωνίζεται και για το Χρυσό Φοίνικα)

Ανάμεσα στους κορυφαίους auteurs-δημιουργούς  της σύγχρονης  κινηματογραφίας, κατατάσσεται σχεδόν από το σύνολο των κριτικών ο Ασγκάρ Φαραντί. Τα δύο Όσκαρ που του απονεμήθηκαν για τις ταινίες “ Ένας Χωρισμός”( 2012) και “ Ο Εμποράκος”( 2017), αναγνώρισαν  με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, την ευρηματικότητα του Ιρανού σκηνοθέτη, να συνυπογράφει σενάρια, τα οποία είχαν στον πυρήνα τους,  τις διαιωνίζουσες  παραδόσεις και τις βαθιές προκαταλήψεις  στο Ιράν για τις γυναίκες και για  το θεσμό της οικογένειας. Ενώ θα περίμενε κανείς να θέτει στις ταινίες του,  από τη μια πλευρά, τις γυναίκες ως θύματα και τους άντρες ως τους απόλυτους εξουσιαστές, ήδη από την πρώτη του ταινία, το “ Dancing in the Dust”(2003), έδειξε πως θύματα μπορεί να είναι και τα δύο φύλα, μέσα στο ασφυχτικό αναχρονιστικό- θεοκρατικό πλαίσιο της χώρας του. Εντούτοις, μια ροπή εξερεύνησης των γυναικείων “θέλω” την έχει, όπως επίσης και την ανησυχία του για τα  παιδιά, τα οποία οφείλουν να αυτό-προσδιοριστούν και να ξεφύγουν από τον οικογενειακό και κοινωνικό φαύλο κύκλο.

Όλες οι ταινίες του διαθέτουν μυστήριο και γρίφους, ενώ αρέσκεται στο να τοποθετεί τη δράση σε εσωτερικούς χώρους, φέρνοντας πιο κοντά την 7η τέχνη με τη θεατρική τέχνη, όπως έπραξε και στον “ Εμποράκο”, ταινία που παραπέμπει στο “ Θάνατο του Εμποράκου” του Άρθουρ Μίλερ.

Το “ Everybody Knows”, που άνοιξε την αυλαία του 71ου Φεστιβάλ Καννών, αποτελεί την πιο πολυδάπανη ταινία του, γυρισμένη στην Ισπανία και στην ισπανική γλώσσα

Η Λάουρα( Πενέλοπε Κρουζ)  κατάγεται από την Ισπανία αλλά μένει με τον άντρα της ( Ρικάρντο Νταρίν) και τα παιδιά της στην Αργεντινή. Άνευ συζύγου επιστρέφει στο πατρικό της, για να παρευρεθεί σε έναν οικογενειακό γάμο. Τη μέρα της μεγάλης γιορτής, η κόρη της, η  Ιρένε εξαφανίζεται. Όλα τα δεδομένα δείχνουν πως πρόκειται για απαγωγή. Πλάι της, στην προσπάθεια της να βρει τα ίχνη του παιδιού της, είναι ο Πάκο( Χαβιέ Μπαρδέμ), καθηγητής σε σχολείο της περιοχής και από την εφηβεία του ερωτευμένος με τη Λάουρα.

Η θεματική του Ασκάρ Φαραντί, η φιλοσοφία του και η δομή του νέου του έργου, δεν τον απομάκρυναν από τα στερεότυπα του, αλλά το γεγονός πως μετακομίζει σε μια άλλη χώρα, τον κάνει νευρικό και αδύναμο, στο να εμπλουτίσει το μυστήριο και την εξαφάνιση ενός έφηβου κοριτσιού, με μηνύματα και συμβολισμούς, όπως μας συνήθιζε σε όλες τις ταινίες που έχει γυρίσει στο Ιράν.

Ενώ στο έργο του 2009 “ About Elly” η εξαφάνιση μιας γυναίκας από ένα παραθαλάσσιο θέρετρο, έθεσε επί τάπητος, την κυνικότητα και την αδυναμία των νέων μεσοαστών Ιρανών, να απεξαρτηθούν από τα στερεότυπα, εδώ κάτι ανάλογο αδυνατεί να το πετύχει, παρότι για να ακριβολογούμε, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει τον μικρόκοσμο που μας περιβάλλει, μια εν δυνάμει απειλή. Θέτει με επιδερμικό τρόπο το ζήτημα του ατομικισμού.

Απουσιάζουν οι εσωτερικές αναζητήσεις των τεσσάρων βασικών ηρώων, ενώ οι κοινωνικές προεκτάσεις είναι προφανείς και δεν επαρκούν για να  τροφοδοτούσαν το μυστήριο.   Ως εκ τούτου, ο θεατής διεισδύει μέσα στις λεπτομέρειες μιας οικογενειακής μάζωξης και μιας εξαφάνισης-απαγωγής, ενώ το αφηγηματικό διακύβευμα είναι μονόπλευρο,  δεν είναι τόσο ισχυρό,όπως ήταν επί παραδείγματι στον “ Εμποράκο”. Εντούτοις, ο Ασκάρ Φαραντί είναι μετρ του κινηματογραφικού μέσου και στα κρίσιμα σημεία της ιστορίας  φτιάχνει ένα παζλ με τους πιθανούς ενόχους( όπως συμβαίνει σε κάθε ταινία μυστηρίου) και με τη μέθοδο των αμφιβολιών καθοδηγεί το κοινό μέχρι το αποκαλυπτικό φινάλε,  ενώ η εμπειρία  των τριών πρωτοκλασάτων ηθοποιών  Χαβιέ Μπαρδεμ, Πενέλοπε Κρουζ και Ρικάρντο Νταρίν, δεν επέτρεψαν να εξελιχθεί το έργο σε  μελοδραματική παρωδία.

Ταινία έναρξης Παράλληλου Προγράμματος

” Donbass” 3/5

Ο Ουκρανός σκηνοθέτης και αγαπημένο τέκνο του Φεστιβάλ Καννών Σεργκέι Λοζνίτσα ( συμμετείχε στη  διοργάνωση ήδη από την πρώτη του ταινία το 2010 ) αποφασίζει με το “ Donbass” να αποκαλύψει τις μαρτυρικές στιγμές που βιώνουν οι πολίτες της ευρύτερης περιοχής του Ντονέτσκ στην Ανατολική Ουκρανία, μια περιοχή με σχεδόν 2 εκατομμύρια κατοίκους και πιο συγκεκριμένα δίνει έμφαση στο Donbass, όπου μετά την ανατροπή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς,  ρωσόφωνες ομάδες εγκατέστησαν ένα μη αναγνωρισμένο από το Κίεβο καθεστώς. Οι ένοπλες συγκρούσεις ανάγκασαν χιλιάδες κατοίκους να αφήσουν τις περιουσίες τους και να “ δραπετεύσουν”.
Η ταινία του Λοζνίτσα χρησιμοποιεί και ντοκιμενταρίστικό υλικό, παράλληλα με τη fiction δομή του έργου.
Ενώ η άποψή του είναι ξεκάθαρη, θεωρώντας τη Ρωσία υπεύθυνη για την έξαρση των εθνικών εντάσεων, στο έργο του παρουσιάζει και τον Ουκρανικό εθνικισμό, όπως επίσης και τις βιαιότητες των εθνικιστικών ομάδων, ακόμα και σε φιλήσυχους πολίτες, που επιθυμούν να εργαστούν, να μετακινηθούν, ακόμα και να παντρευτούν. Οι στιγμές βίας σε ανήμπορα-να αντιδράσουν-πρόσωπα, είναι συγκλονιστικές, φέρνοντας μας στο μυαλό, τα όσα συνέβαιναν στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Ένα έργο, με αμφίβολη κινηματογραφική διανομή στην Ελλάδα, εξαιτίας της άγνωστης στο ελληνικό κοινό κατάστασης στην Ανατολική Ουκρανία, με τον Λοζνίτσα, ταυτόχρονα να μην γίνεται κατατοπιστικός με την αφήγησή τους, για όσους αγνοούν τα πολιτικά γεγονότα.