Κονκλάβιο

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης,

Η ιεροτελεστία του παπικού κονκλάβιου για την εκλογή Ποντίφικα είναι γνωστή. Συμμετέχουν καμιά εκατοσταριά καρδινάλιοι, μετά ρίχνουν τους σφραγισμένους φακέλους στην κάλπη, γευματίζουν, συζητούν, ξαναψηφίζουν πρωί, μεσημέρι, βράδυ, κι όταν φτάσουν στο αμήν και βγει ο λευκός καπνός, τότε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, ακούγεται το Habemus Papam και τότε τον μαθαίνουμε… τον Πάπα.

Η ταινία «Κονκλάβιο» του Έντουαρντ Μπέργκερ επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο την εσωτερική διαδικασία και τις ίντριγκες που περιβάλλουν την εκλογή Πάπα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και σκότους.

Εντούτοις, η καθοδηγούμενη προσέγγιση του σκηνοθέτη,

που επιλέγει να διαχωρίσει τους χαρακτήρες σε καλούς Καρδινάλιους και κακούς Καρδινάλιους ,

βάσει της ιδεολογικής τους τοποθέτησης – όπου οι φιλελεύθεροι Καρδινάλιοι παρουσιάζονται ως θετικά πρότυπα και οι συντηρητικοί ως αρνητικά πρότυπα

– αποδυναμώνει την πολυπλοκότητα του θρησκευτικού και πολιτικού του δράματος.

Αντί να αναδεικνύει τα εσωτερικά διλήμματα και τις αμφιβολίες που χαρακτηρίζουν τους κεντρικούς χαρακτήρες, η ταινία απλουστεύει και σχηματοποιεί τα πάντα, αποδίδοντας εύκολα ηθικούς χαρακτηρισμούς,

καταλήγοντας σε συγκρούσεις απλουστευμένες

και σε στερεοτυπικές αναπαραστάσεις.

 Τα «θέλω» του σκηνοθέτη περιορίζουν τη δυνατότητα να παρουσιαστούν οι πιο σύνθετες πλευρές των Καρδιναλίων. Οι φιλελεύθεροι Καρδινάλιοι παρουσιάζονται ως ήρωες που επιδιώκουν την πρόοδο, ενώ οι συντηρητικοί απεικονίζονται με έναν μανιχαϊστικό φακό, σαν αντιπρόσωποι του σκότους.

Έξυπνο και εύστοχο το σχόλιο, ότι οι εκλογές για τον νέο Πάπα θυμίζουν περισσότερο την αρένα των πολιτικών εκλογών (όπως τις αμερικανικές που έπονται), όπου ο εξοστρακισμός των αντιπάλων και το ρητό «ο θάνατός σου, η ζωή μου» αντικαθιστούν την ουσιαστική αναζήτηση του πνεύματος και της πίστης.

Οι ερμηνείες των Ρέιφ Φάινς και Στάνλεϊ Τούτσι ξεχωρίζουν μεν, δεν ενισχύονται περαιτέρω δε, εξαιτίας του «γυμνού» σεναριακού υπόβαθρου.

Δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε και να μην συγκρίνουμε το «Κονκλάβιο» με την εξαιρετική μίνι σειρά του Πάολο Σορεντίνο «Ο Νέος Πάπας»,

με τον Ιταλό σκηνοθέτη να βουτά με τολμηρότητα σε αμφιλεγόμενα νερά, εξερευνώντας τη σεξουαλικότητα και την ηθική ρευστότητα των κληρικών, αποκαλύπτοντας και την ανθρώπινη πλευρά των ιεραρχών.

Ο Έντουαρντ Μπέργκερ, αντιθέτως, ακολουθεί μια πιο συμβατική-ομογενοποιημένη προσέγγιση -τύπου θρίλερ- παραμένοντας στο επίπεδο των επιφανειακών εντάσεων των Καρδιναλίων,

  και στερούμενος την τόλμη και την πολυπλοκότητα, που θα μπορούσαν να δώσουν ουσία και περιεχόμενο στην ιστορία του.

Κονκλάβιο από την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους