Ντάνις Τάνοβιτς

Συνέντευξη στον Ιάκωβο Γωγάκη

Μία από τις πιο εκρηκτικές προσωπικότητες στο χώρο του κινηματογράφου, ο βραβευμένος με Όσκαρ το 2002 για το αντιπολεμικό δράμα   «No Man’s Land», ο Ντάνις Τάνοβιτς,  εξαπολύει δριμύ κατηγορώ για τις πολιτικές της Ε.Ε, για την έλλειψη οράματος από τους ηγέτες της και προτρέπει τους συμπατριώτες του να ξυπνήσουν και να επαναστατήσουν για τα κακώς έχοντα στη Βοσνία, αναπολώντας την εποχή της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας.

Η αφορμή για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε, στάθηκε η πρόσφατη του ταινία « Θάνατος στο Σαράγιεβο», βραβευμένη με την Ασημένια Άρκτο του Βερολίνου. Θα προβληθεί στην Ελλάδα την επόμενη κινηματογραφική σεζόν από την AMA FILMS.

Η πρόσφατη σου ταινία, αφήνει πολλά υπονοούμενα για τις μεγάλες ευρωπαϊκές ιδέες που δεν υλοποιήθηκαν και μια πεσιμιστική άποψη για το μέλλον της Ε.Ε.Γιατί τόσο έντονα  την  στοχοποιείς;

Τάνοβιτς: Η Βοσνία είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα που αποδεικνύει πως η Ευρώπη απέτυχε. Μια χώρα ουσιαστικά διαιρεμένη, 24 χρόνια τώρα δεν μπορούν να  συνυπάρξουν ειρηνικά οι διαφορετικές εθνότητες.  Πού είναι η Ευρώπη; Γιατί δεν μπόρεσε να βοηθήσει αυτό το νεοσύστατο κράτος να ορθοποδήσει μετά τον πόλεμο;

Οι αξίες της Ε.Ε είναι μια χαρά, αλλά την διοικούν στενόμυαλοι τεχνοκράτες και δεν βλέπω στο μέλλον να μπορεί να σταθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αν δεν αλλάξει.  Δεν είμαι κομμουνιστής, αλλά η Ευρώπη χρειάζεται πολιτικούς με κοινωνικές ευαισθησίες, που θα χτυπήσουν τις ολιγαρχίες, όπως διακηρύττει  o Μπέρνι Σάντερς( ο αντίπαλος της Χίλαρι Κλίντον για το χρίσμα των Δημοκρατικών)). Τον υποστηρίζω, αν και πιστεύω πως δεν έχει πιθανότητες να εκλεγεί πρόεδρός των Η.Π.Α

Εντός του ξενοδοχείου όπου διαδραματίζεται το έργο, βλέπουμε χαρακτήρες εξαθλιωμένους, με ιδανικά, μα και άλλους κυνικούς, του υποκόσμου, που έχουν τελικά τον πρώτο λόγο. Πόσο ορατές είναι αυτές οι αντιθέσεις στην κοινωνία της Βοσνίας;

Τάνοβιτς: Υπάρχει μια μειοψηφία ανθρώπων  που κάνει ότι θέλει και δεν λογοδοτεί σε κανέναν. Λίγες οικογένειες κρατάνε σχεδόν όλα τα λεφτά της χώρας. Η προηγούμενη μου ταινία Στιγμές στη Ζωή Ενός Ήρωα αφορούσε τους Ρομά, αλλά δεν βλέπω στη Βοσνία- μόνο όσοι είναι Ρομά να μην περνούν καλά. Δεν μπορούσα να πιστέψω πως θα υπήρχε συμπατριώτης μου , που θα μπορούσε  να άφηνε μια γυναίκα να πεθάνει λέγοντας « Εμείς δεν θα σε βοηθήσουμε». Και όμως υπήρχε.

Από την άλλη, η αναφορά στο τελευταίο μου έργο στον Γκαβρίλο Πρίντσιπ(ο Σερβοβόσνιος που δολοφόνησε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας  και έτσι η Αυστρουγγαρία μπήκε στον Α’ Παγκόσμιο), δείχνει το μέλλον. Χρειάζονται ιδανικά, οράματα, ιδέες και επαναστατικότητα για να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων. Ήταν ένας ήρωας, ένας ιδεαλιστής Σέρβος 19 ετών, είχε το όραμα μιας ελεύθερης Γιουγκοσλαβίας και οι Βόσνιοι έχουν μια διαφορετική εικόνα για αυτόν, επειδή ήταν Σέρβος. Αυτό είναι ανόητο.

Άρα και οι Βόσνιοι έχουν ευθύνη, όχι μόνο η Ευρώπη και οι ολιγάρχες.

Τάνοβιτς: Την κύρια ευθύνη.Ο κόσμος  παραμένει σε αδράνεια, κάθονται όλοι μπροστά από την τηλεόραση, παρακολουθούν τις ζωές των άλλων και περιμένουν να κάνουν επανάσταση μέσα από το γ……. το Facebook. Η νέα γενιά, τα αποκαλούμενα «παιδιά της κουζίνας»,  από την απέλπιδά τους προσπάθεια να κρατήσουν μια δουλειά που τους προκαλεί μιζέρια,  αποδέχονται τα πάντα. Αντιδρούν μόνο όταν ο πόλεμος φτάσει έξω από την πόρτα του σπιτιού τους.

 Έχεις γυρίσει 9 ταινίες μεγάλου μήκους, με την πρώτη πήρες το Όσκαρ και σχεδόν όλες οι υπόλοιπες έχουν κερδίσει σημαντικά βραβεία. Πόσο σημαντική είναι για σένα η φεστιβαλική αναγνώριση;

Τάνοβιτς: Δεν υποκινούμαι από αυτό το κίνητρο. Τα βραβεία αποδεικνύουν πως έγινε μια καλή ταινία από το σύνολο της ομάδας και αυτό αναγνωρίζεται στα Φεστιβάλ, υπάρχουν όμως πολλοί σκηνοθέτες που δεν έχουν κερδίσει βραβεία. Ας πούμε ο αγαπημένος μου Ρόμπερτ Όλτμαν, δεν κέρδισε ούτε ένα Όσκαρ και  το άξιζε περισσότερες από μία φορά, τελικά έλαβε έναν έπαινο.

Πόσο εύκολος είναι ο συνδυασμός οικογένεια και επαγγελματική σταδιοδρομία;Αυτή τη στιγμή έχεις και τα δύο. Άφησες κάποια στιγμή κάτι πίσω;

Τάνοβιτς: Ήταν επιθυμία μου από μικρό παιδί να αποκτήσω μια μεγάλη οικογένεια, ίσως επειδή είμαι μοναχοπαίδι. Κάναμε με τη σύντροφό μου 5 παιδιά. Από τη Βοσνία μετακομίσαμε στο Παρίσι και πρόσφατα επιστρέψαμε στο Σεράγιεβο. Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολο να συνδυαστεί η δουλειά με τον οικογενειακό βίο. Χρειάστηκε για μια περίοδο να αφοσιωθώ στην οικογένεια μου και να αφήσω στην άκρη διάφορες ιδέες ή και ταινίες που είχα ξεκινήσει.

Η Κριτική μας για το έργο ” Θάνατος στο Σεράγιεβο” +Τρέιλερ