Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Το έργο ” Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα ” εξιστορεί την ταραχώδη ιστορία της Ισπανίας, την περίοδο του εμφυλίου και της δικτατορίας του Φράνκο, έχοντας ως βασικό ήρωα, το δάσκαλο Antonio Benaiges. Η αρχική εντύπωση που αποκομίζουμε, είναι ότι η αφήγηση θα ακολουθήσει σταθερά το δρόμο της εκπαιδευτικής διδασκαλίας, από τον ανοιχτόμυαλο κα πρωτοπόρο για την εποχή του δάσκαλο προς τους μαθητές του, όπως επί παραδείγματι είδαμε να συμβαίνει στην σύγχρονη γαλλική ταινία « Ανάμεσα στους Τοίχους». Η αρχική μας εντύπωση σταδιακά μεταβάλλεται, όταν το αφηγηματικό μοτίβο μεταφέρεται στις πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις της εποχής. Ο Αντόνιο, με τις καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας του και την προοδευτική του στάση, δέχθηκε λυσσαλέα επίθεση από το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο και δολοφονήθηκε, το 1936.

Η ταινία, παράλληλα, καταπιάνεται και με μια σύγχρονη ιστορία, μιας νεαρής κοπέλας, της Αριάδνα, που αναζητά τα λείψανα του παππού της, ανακαλύπτοντας με την έρευνα της, πτυχές της ζωής του Αντόνιο. Μέσα από αυτήν την αναζήτηση της, η ταινία της Πατρίσια Φοντ, αποκαλύπτει χωρίς δραματουργικές και συγκινησιακές εξάρσεις,, πώς η ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, καταπνίγηκαν από τον πολιτικό ολοκληρωτισμό, ενώ παράλληλα αναδεικνύει τη σημασία της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας, σε μια Ισπανία- όπως και στην Ελλάδα- όπου οι πληγές του εμφυλίου , παραμένουν ανοιχτές.

Η διπλή αφήγηση, σε δύο διαφορετικούς χωροχρόνους (1936-2010) προσφέρει μεν, μια πολυδιάστατη προσέγγιση, τονίζοντας το γεγονός ότι το παρελθόν εξακολουθεί να στοιχειώνει και τις νεότερες γενιές, από την άλλη δε , οι συνεχείς εναλλαγές μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, προκαλεί μια σύγχυση και κάπως αποδυναμώνει τη ροή της αφήγησης. Επίσης, κάποιοι χαρακτήρες, παρουσιάζονται με στερεοτυπικό τρόπο, χωρίς βαθιά ανάπτυξη.

Η ταινία προβληματίζει και δημιουργεί – προς το φινάλε της και χωρίς να το επιδιώκει- συναισθηματική φόρτιση. Παρά τα όποια μειονεκτήματα της, συμβάλλει στην κατανόηση της ιστορικής περιόδου ,της ανάγκης για ιστορική μνήμη και τονίζει την αξία της ελευθερίας.

Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα από την Πέμπτη 29/8 στους κινηματογράφους