Ούλριχ Ζάιντλ

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του ’13 στο Φ. Βερολίνου

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

O Ούλριχ Ζάιντλ αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση κινηματογραφιστή, προερχόμενος από τη φημισμένη σχολή τηλεόρασης και κινηματογράφου της Βιέννης. Ο 61χρονος σκηνοθέτης έχει γυρίσει αρκετά ντοκιμαντέρ, αλλά έγινε γνωστός με τις «Σκυλίσιες Μέρες» που προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης διχάζοντας τους πάντες. Ήρθε η ώρα να ξεπεράσει αυτό το έργο ορόσημο, με μια δυνατή τριλογία γυναικείων χαρακτήρων όπου η καθεμία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα προσωπικά της αδιέξοδα.  

Η συνέντευξη που μας παραχώρησε πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, με τους διοργανωτές να τον τιμούν για τη συνεισφορά του στην 7^η τέχνη.

Ο αξιότιμος κύριoς Ζάιντλ είναι ο δεύτερος σκηνοθέτης όλων των εποχών που μέσα σε ένα χρόνο που βλέπει τρεις ταινίες του να διαγωνίζονται στα τρία μεγαλύτερα φεστιβάλ της Ευρώπης. Ο πρώτος ήταν ο Κριστόφ Κισλόφσκι με την τριλογία των Χρωμάτων.

Μας λέει: « Η τριλογία του Παραδείσου ήταν ένα μακρύ ταξίδι, που διήρκησε τέσσερα χρόνια -μια διαδικασία ενός βήματος μπροστά κι ενός πίσω μέχρι να βρω και την τελευταία λεπτομέρεια. Όταν αυτό επιτεύχθηκε τότε αποφάσισα ν’ αλλάξω τελείως τον αρχικό προγραμματισμό μου και αντί για τρεις ιστορίες σε μία ταινία, να δημιουργήσω μια αυτοτελή τριλογία. Εκ του αποτελέσματος ήταν μια σωστή επιλογή».

Τον ρωτήσαμε για την πρωτοφανή απήχηση που είχε το συγκεκριμένο εγχείρημα που θεωρείται ως η πιο εμπορικά επιτυχημένη κινηματογραφική του δουλειά.

« Δεν με απασχολεί το πως θα γίνω αρεστός στο κοινό. Θέλω αγγίξω τον κόσμο με τον αληθινό ρεαλισμό των ιστοριών, που ενίοτε ενοχλούν κι ενίοτε  παρερμηνεύονται. Η συγκεκριμένη τριλογία ξεκινά με τον διαφορετικό τρόπο που αντιμετωπίζουν τα δύο φύλα τον σεξοτουρισμό, το δεύτερο μέρος επανατοποθετεί το ζήτημα της πίστης και το τρίτο καταλήγει σε ένα συμπέρασμα. Είναι τρεις ταινίες απόλυτα αληθινές  για τις πεποιθήσεις των ανθρώπων αλλά και για τα χαρακτηριστικά της σημερινής εποχής που τους θέλουν να είναι μόνοι αντιμέτωποι με τα προβλήματα τους».

Τι απαντάει όταν τίθεται το θέμα του γυναικείου φύλου και τις κατηγορίες που του προσάπτονται περί μισογυνισμού; Απαντάει με χιούμορ και διπλωματικά.

«Τα θέματα των ταινιών μου είναι πάντοτε ρεαλιστικά, αγγίζουν δύσκολα κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα,  που μπορεί να φέρουν κάποιους θεατές σε δύσκολη θέση. Το κατανοώ. Υπήρξαν κριτικοί στην Αυστρία που όταν είδαν τα «Καλά Νέα» ή τις «Σκυλίσιες Μέρες» άρχισαν να περιφέρονται δεξιά κι αριστερά λέγοντας διάφορα. Αργότερα μερικοί, άλλαξαν γνώμη και έγιναν θαυμαστές των ταινιών μου. Πιστεύω ότι αυτοί που αντιδρούν αρνητικά είναι αυτοί που φοβούνται την αλήθεια και τα μηνύματα των έργων αυτών».

Μας έδωσε τη δική του άποψη για το γεγονός πως ομάδα κριτικών σύγκρινε τη τριλογία του «Παραδείσου» με αυτήν του Κριστόφ Κισλόφσκι των «Χρωμάτων», σαν να ήθελε ο Ζάιντλ να αποτίσει φόρο τιμής στο μεγάλο πολωνό δημιουργό.

« Θαυμάζω τον Κισλόφσκι για την ανεκτίμητη  συνεισφορά του στην 7^η τέχνη αλλά δεν είχα ποτέ επηρεαστεί από το έργο του, κι εδώ στα τρία μέρη ισχύει το ίδιο. Αν ήθελε κανείς να βρει επιρροές, αυτές είναι από τον μεγάλο δάσκαλο Παζολίνι αλλά και από τους Μπουνιούελ, Κασσαβέτη, Ταρκόφσκι, Ντράγιερ ίσως και  Μπέργκμαν».

Για τον τρόπο που καθοδήγησε τις τρεις πρωταγωνίστριες των « Παραδείσων» Margarete Kiesel Maria Hofstätter, Melanie Lenz, ο επιτυχημένος σκηνοθέτης  ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός για τη μέθοδο που ακολουθεί.

« Η διαδικασία επιλογής των βασικών χαρακτήρων είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Όταν αυτή ολοκληρωθεί τότε το πρόσωπο που κτίζεται πάνω του το έργο, χωρίς να έχει στα χέρια του όλα τα κομμάτια του σεναρίου, ξεκινάει να πειραματίζεται και να αυτοσχεδιάζει, για να μπορέσει να διεισδύσει στην ατμόσφαιρα του ρόλου και της ταινίας. Όταν ξεκινήσουν τα γυρίσματα ο ηθοποιός έχει ήδη βρει την ισορροπία του ρόλου του, κι είναι μετά εύκολο για τον σκηνοθέτη να τον κατευθύνει στις υποκριτικές λεπτομέρειες που απομένουν».

Δεν θα μπορούσε να μην ερωτηθεί ο Ουλριχ Ζάιντλ για το πεσιμιστικό στοιχείο που προβάλλεται  έντονα στον αυστριακό κινηματογράφο κι από τον ίδιο,  κι από  τον συμπατριώτη του Μίκαελ Χάνεκε.  

«Θα μιλήσω για τον εαυτό μου,  γιατί απλούστατα  δεν λειτουργούμε σαν ομάδα όλοι οι αυστριακοί σκηνοθέτες. Η κοινωνία στην Αυστρία είναι συντηρητική, γεμάτη ψυχώσεις που αρνείται  το παρελθόν της. Είναι κατά βάση μια αυταρχική κοινωνία.  Ο Χάνεκε συμφωνεί με αυτό. Στις ταινίες μου καταγράφω αυτά που βλέπω, κι ότι ακούω από τον περίγυρό μου. Σε αντίθεση με τον Χάνεκε το δικό μου είναι κατεξοχήν ρεαλιστικό σινεμά. Θέλω να δείξω ακριβώς αυτό που συμβαίνει , το οποίο μπορεί να εκληφθεί κι ως πεσιμιστικό αλλά είναι αληθινό- απόλυτα ρεαλιστικό».

Ο «Παράδεισος της Πίστης» που βγαίνει στους κινηματογράφους στις 26/9 ,  αποτελεί το δεύτερο από  τα τρία μέρη των «Παραδείσων»( Αγάπης, Πίστης, Ελπίδας).

“Στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2012 όταν προβλήθηκε το έργο  , ιταλίδες θεούσες περικύκλωσαν τη Μόστρα αποκαλώντας τον δημιουργό βλάσφημο και άθεο”.