Γράφει η Μερόπη Κυριάκου-Κακόπιερος

Ο άνθρωπος με τον οποίο ίσως τραφήκαμε αρκετά και που ποτέ δεν μάθαμε το όνομα του, ο Spike Jonze, έχοντας καταγραμμένες στο ενεργητικό του πάμπολλες επιτυχίες στη παραγωγή μουσικών βίντεο, καταφέρνει την τελευταία δεκαπενταετία να κατακτήσει επιτυχώς το όνειρο της μεγάλης οθόνης.

Τα πρώτα του βήματα

Γεννημένος το 1969, στο Rockville και μεγαλωμένος στο Bethesda του Maryland, κοντά στη μητέρα του, μαζί με την αδελφή του, εφόσον οι γονείς του χώρισαν όταν αυτός ήταν σε πολύ μικρή ηλικία, ο Adam Spiegel, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, κατάφερε κατά τα γυμνασιακά του χρόνια να υιοθετήσει τον πρώτο χαρακτήρα πίσω από τον οποίο θα έκρυβε τον πραγματικό του εαυτό.  Με το ψευδώνυμο Spike Jonze άρχισε τότε να δραστηριοποιείται στο χώρο των BMX και του σκέϊτμπορντ.

Αυτό δεν είναι το μοναδικό ψευδώνυμο που χρησιμοποίησε ποτέ. Με την αποφοίτησή του από το λύκειο στα 17 του χρόνια, μετακόμισε στο Λος Άντζελες όπου άρχισε να εργάζεται ως βοηθός συντακτική στο ποδηλατικό περιοδικό «Freestylin’». Το 1991 συμμετείχε στην ίδρυση Dirt, ενός περιοδικού για αγόρια στην εφηβεία, το αντίστοιχο του δημοφιλούς κοριτσίστικου  περιοδικού Sassy.

Η πρώτη του επαφή με την παραγωγή μουσικών βίντεο ήρθε ένα χρόνο μετά όταν προσλήφθηκε για να σκηνοθετήσει το βίντεο των Sonic Youth, «100 % », κατά τα γυρίσματα του οποίου γνώρισε και τη μελλοντική του σύζυγο Σοφία Κόπολα. Το εν λόγω βίντεο κλιπ κέντρισε το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη Peter Care, ο οποίος προσέλαβε τον Jonze ως οπερατέρ. Αυτή η συνεργασία του έφερε στη συνέχεια ένα συμβόλαιο να δουλέψει ως σκηνοθέτης με την Polygram ιδιοκτησίας της Satellite Films.

Ο θόρυβος γύρω από το όνομα του άρχισε να εντείνεται με το τραγούδι “Sabotage” των Beastie Boys, το οποίο εξασφάλισε τέσσερα MTV Video Music Awards, συμπεριλαμβανομένου μεταξύ άλλων το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας για τον ίδιο τον  Jonze. Την ίδια χρονιά καταφέρνει να εδραιώσει τη φήμη ως ο σκηνοθέτης με την καινοτόμα δημιουργικότητα μέσα από το εντυπωσιακό βίντεο των Weezer  “Buddy Holly “, όπου η  μπάντα παρουσιάζεται να παίζει το τραγούδι της εν μέσω ενός επεισοδίου της σειράς «Happy Days», του 1970. Αυτή δεν ήταν η μοναδική αναφορά η οποία υπήρξε σε δική του σκηνοθεσία. Περνώντας μέσα από κάθε τι το οποίο συνθέτει και χαρακτηρίζει την Αμερικάνικη-λαϊκή-κουλτούρα( διαφημίστηκα σποτάκια, TV shows, B-movies) και προσεγγίζοντας το με το αστείρευτο κυνικό του χιούμορ, το επεξεργάζεται εκ νέου και του δίνει μια νέα διάσταση μέσα από τη δημιουργική του προσέγγιση.

Η δεκαετία του 1990 υπήρξε για τον Jonze πλούσια σε παραγωγή μουσικών βίντεο. Συνεργάστηκε με πολλούς καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων υπήρξαν εξέχουσες προσωπικότητες του μουσικού στερεώματος, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των REM, Τhe Breeders, Puff Daddy, Chemical Brothers και της  Björk. Πέραν των μουσικών υπήρξαν και τα διαφημιστικά σποτ για εταιρείες όπως η Nike, Sprite, η Nissan και η Coca-Cola. Το ταλέντο του δεν έμεινε κρυμμένο πίσω από τις κάμερες αφού για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού της Levi ‘s 501,σύρθηκε πίσω από ένα βαν αυτοκίνητο και έπαιξε επίσης στις ταινίες «Mi Vida Loca» (1993) και «The Game» (1997).

Ο Richard Koufey ήταν επίσης ένα δικό του δημιούργημα που προέκυψε από το βραβευμένο βίντεο «Praise You» του Fatboy Slim, το 1999. Ο Jonze εκτός συν-σκηνοθέτης στην παραγωγή, πρωταγωνίστησε ως αρχηγός της χορευτικής ομάδας και το όνομα του χαρακτήρα τον οποίο υποδύθηκε ήταν άλλο ένα από τα ψευδώνυμα του οποίου έκανε χρήση στην καριέρα του.

Η κινηματογραφική δράση

Με τις μικρού μήκους ταινίες του στα τέλη της δεκαετίας του 90, μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τη μικρή στη μεγάλη οθόνη. Όλοι μας αναρωτηθήκαμε πολλές φορές όταν υπέπεσε στην αντίληψη μας ένα παπούτσι στην άκρη του δρόμου, πως άραγε να βρέθηκε εκεί; Ο Jonze με το κινηματογραφικό του ντεμπούτο, τη μικρού μήκους «How They Get There»(1998) έρχεται να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Δίνοντας την προσωπική του εκτίμηση για το γεγονός αφήνει να διαφανεί από την αρχή η αντισυμβατική του διάθεση και το μαύρο του χιούμορ το οποίο τον χαρακτηρίζει και στη μετέπειτα σταδιοδρομία του. Τον ίδιο χρόνο πραγματοποιεί το μεσαίου μήκους ντοκιμαντέρ «Amarillo By Morning»(1998). 

Πραγματοποιώντας μια παύση από τις μικρού μήκους επιστρέφει δέκα χρόνια μετά, το 2009 με το 11λεπτο «We Were Once A Fairytale» στο οποίο πρωταγωνιστεί η διασημότητα της ραπ σκηνής, ο Kanye West, υποδυόμενος τον ίδιο του τον εαυτό σε μια όχι και τόσο κολακευτική εκδοχή του.

Οι μεγάλου μήκους παραγωγές

Στο χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ των δυο μικρού μήκους, ολοκληρώνει τις δυο μεγάλου μήκους ταινίες, «Being John Malkovich»(1999) και «Adaptation»(2002), το σενάριο των οποίων ανήκει στο Charlie Kaufman. Οι ιστορίες που διηγήθηκαν οι δυο τους και η υπόσταση την οποία απέκτησαν μέσα από τη σκηνοθετική οπτική του Jonze ήταν έξυπνη, γρήγορη δίνοντας στο μεταμοντερνίστικο τους χαρακτήρα ένα συναισθηματικό υπόβαθρο. Με το «Where the Wild Things Are»(2009), την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Maurice Sendak, ο Jonze κατάφερε να αποδείξει πως ιστορίες από το θαυμαστό κόσμο των παραμυθιών μπορούν να μιλήσουν στο κινηματογραφόφιλο κοινό ανεξαρτήτου ηλικίας.

Την επιτυχία του «Where the Wild Things Are», ακολούθησε το μεσαίου μήκους φιλμ «I’m Here»(2010) στο οποίο πρωταγωνιστούν οι Andrew Garfield και Sienna Guillory και η stop-motion μακρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων , Mourir aupres de toi, σε συν-σκηνοθεσία με τον Simon Cahn. 

Με το «Her» (2013), την τέταρτη σε σειρά μεγάλου μήκους ταινία του αλλά την πρώτη στην οποία προσυπογράφει σενάριο και σκηνοθεσία και στην οποία πρωταγωνιστεί ο Joaquin Phoenix, ο οποίος υποδύεται έναν συγγραφέα που αναπτύσσει συναισθήματα για ένα λειτουργικό σύστημα, ο Jonze έρχεται να εξερευνήσει  το πώς η επιθυμία, η μοναξιά και η τεχνολογία μπορούν να συνυπάρξουν κάνοντας τις πιο ακραίες μας φαντασιώσεις πραγματικότητα. Το «Her», ίσως αποτελεί την πιο προσωπική δήλωση Jonze στην μέχρι σήμερα κινηματογραφική του πορεία.

Το «Her» από 6/2 στους κινηματογράφους σε διανομή Audio Visual