“ Η στάχτη είναι το καθαρότερο λευκό” στο δρόμο για βραβείο γυναικείας ερμηνείας

Ανταπόκριση και κριτική από Κάννες

Ιάκωβος Γωγάκης

Η 4η και 5η μέρα του 71ου Φεστιβάλ Καννών, δημιούργησε συνθήκες ” αδιαχώρητου”, με τους δημοσιογράφους, τους επαγγελματίες του χώρου και τους χιλιάδες επισκέπτες, να κατακλύζουν το παραλιακό μέτωπο.  Σημαντικό γεγονός του διημέρου το ” Mαsterclass” που παρέθεσε ο Βρετανός σκηνοθέτης Κρίστοφερ Νόλαν, μέσα σε μια αίθουσα αρκετά μικρή, για να χωρέσει τα πλήθη, που συνέρρευσαν για να δουν και να ακούσουν, ένα από τα πιο ισχυρά ονόματα της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας.

Περιμένοντας τις επόμενες μέρες κάποια δυνατά ” χαρτιά”, από τις 7 ταινίες που είδα το διήμερο, επιλέγω τις τρεις του διαγωνιστικού τμήματος, ξεχωρίζοντας το έργο “ Η στάχτη είναι το  καθαρότερο λευκό”(Ash Is Purest White), δημιούργημα του Κινέζου Ζία Ζανγκ Κε,

“ Η στάχτη είναι το  καθαρότερο λευκό” του Ζία Ζανγκ Κε  3/5

Όσοι κυνηγούν τις σινεφίλ ταινίες και δεν έτυχε να τον γνωρίσουν από τις επιλεγμένες αίθουσες, που παίζουν τα έργα του, ίσως τον έμαθαν από την ΕΡΤ, προβάλλοντας ενίοτε τις αθόρυβες αλλά  αιχμηρές ταινίες του. Οι “ Ακίνητες Ζωές”, η

” Αίσθηση Αμαρτίας” και το -προ διετίας-  έργο “ Πέρα από τα Βουνά”, αποτελούν την κραυγή του Κινέζου Ζία Ζανγκ Κε στην αστικοποίηση της πατρίδας του, στον ακραίο ατομικισμό, που επιδρούν καταλυτικά και στις οικογενειακές σχέσεις.

Ο ποιητικός τίτλος “ Η στάχτη είναι το καθαρότερο λευκό”, υποκρύπτει τους αγαπημένους του συμβολισμούς, οι οποίοι εμφανίζονται στο δίωρο δημιούργημά του,όπου πρωταγωνιστεί η μούσα του και σύζυγός του, η  Τάο Ζάο.

Η ιστορία του μας πάει 18 χρόνια πίσω, μια εποχή που για τον Ζία Ζανγκ Κε είναι κομβική για την Κίνα, γιατί τότε, η καπιταλιστική οικονομία, ξεκίνησε  να διαβρώνει  σε μεγάλο βαθμό τις μικρές κοινότητες, όπως συμβαίνει στην περιοχή που μένει η ηρωίδα μας, μαζί με τον μικροαπατεώνα άντρα της.

Ενώ οι δουλειές τους δεν πάνε καλά και η συμπεριφορά του άντρα της προς το πρόσωπό της, σε κάποιες στιγμές εμφανίζεται υποτιμητική, θα τον υπερασπιστή, τη στιγμή που δέχεται  επίθεση από μέλη μιας συμμορίας, προτάσσοντας ένα όπλο. Θα πληρώσει βαρύ τίμημα και φυλακή πέντε χρόνων.

Όταν θα βγει, τίποτα δεν θα είναι ίδια, ενώ ο άντρας της είναι εξαφανισμένος. Θα ξεκινήσει ένα μεγάλο ταξίδι για να τον βρει.

Η ματιά του Ζία Ζανγκ Κε παραμένει οξυδερκής και βαθιά στοχαστική και πεσιμιστή για μια Κίνα αλλοιωμένη, ενώ το μοναδικό καθαρό πρόσωπο… είναι η ηρωίδα μας, την οποία διαρκώς απομονώνει από το διαβρωμένο κοινωνικό περιβάλλον. Δεν επιλέγει να την ενσωματώσει μέσα σε αυτό, και το συγκεκριμένο γεγονός ορίζει και την πολιτική-σοσιαλιστική του ματιά.

Cold War του Πάβελ Παβλικόφσκι 2.5/5

Από το δημιουργό της συγκλονιστικής ταινίας “Ida”, Πάβελ Παβλικόφσκι έρχεται το “ Cold War”,  διεκδικώντας το Χρυσό Φοίνικα, στο 71ο Φεστιβάλ των Καννών.

Ο τίτλος της ταινίας- ίσως- αποδεικνύεται παραπλανητικός. Το έργο, δεν ορίζει άμεσα την ιδεολογική μάχη των δύο υπερδυνάμεων της εποχής εκείνης, αλλά υπαινίσσεται τις συνέπειες της στους λαούς, καταδικάζοντας ακόμα και τη γέννηση αρμονικά ενός μεγάλου έρωτα, όπως καταδικάστηκε ο έρωτας των Πολωνών γονιών του, στον αυτοκαταστροφικό δρόμο,  μιας μαζοχιστικής τρέλας. Ο πατέρας του έφυγε για τη Γερμανία, η μητέρα του για το Λονδίνο, αλλά τα δυνατά συναισθήματα τους έφεραν κοντά -και μαζί-  για δεύτερη φορά.

Τα οικογενειακά βιώματα, μεταφέρονται στη μεγάλη οθόνη σαν μια ιστορία, όπου η μυθοπλασία συναντά την πραγματικότητα. Τους κεντρικούς ρόλους κρατούν οι ηθοποιοί  Τζοάνα Κούλινγκ( ως η νεαρή Ζούλα) και  Τόμαζ Κοτ( ως ο Βίκτορ). Ο Βίκτορ είναι μαέστρος και η Ιρένα διαθέτει μία γεμάτη λυρισμό φωνή. Η Πολωνία ακόμα μετράει τις πληγές της( βρισκόμαστε κάπου στα τέλη του ‘40) και ο μαέστρος ψάχνει μουσικά ταλέντα, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα και τους αυστηρούς κανόνες του σταλινικού καθεστώτος.

Ο έρωτας τους, καταγράφεται από τον Παβλικόφσκι ως απόλυτα παθιασμένος( αλλά λίγο κινηματογραφικά επιτηδευμένος)  αλλά και καταδικασμένος στην Πολωνία, στη Γιουγκοσλαβία, ή στο Παρίσι, κι όπου αλλού εξελίσσεται.

Χρησιμοποιεί την αισθητική του ασπρόμαυρου -όπως και στην Ida- και του  4:3, ενώ ανάμεσα στα “υποχρεωτικά” άσματα της Σοβιετικής εποχής,  προβάλλει όμορφα-  άγνωστα τραγούδια, ενώ περιβάλλει τη θυελλώδη ερωτική σχέση με ωραίες μελωδίες.

Το δέσιμο των δύο ηθοποιών κρίνεται επιτυχημένο, αλλά η ρομαντική ιστορία, το πάθος,  η ζήλια και η αλληλοεξάρτηση, δεν πείθουν-ενώ το πρόσφατο” la la land “βρίσκεται διαρκώς στη σκέψη μας, με τη δομή της αμερικανικής ταινίας, σαφώς να αναδεικνύει πληρέστερα τις ενδόμυχες σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων.

 The Image Book  του Ζαν- Λικ Γκονταρ 2/5

Με τη μέθοδο που χρησιμοποίησε  ο Ταγίπ Ερντογάν για να παρακινήσει τους υποστηρικτές του να βγουν στους δρόμους και να αποτρέψουν το πραξικόπημα , έτσι και ο Ζαν- Λικ Γκονταρ στα 87 του, εμφανίστηκε στη συνέντευξη τύπου  για την ταινία του “ The Image Book”, από μακριά,  χρησιμοποιώντας το  Facetime.

Τέσσερα χρόνια μετά το “ Αποχαιρετώντας τη Γλώσσα” και 8 χρόνια μετά το “ Film Socilasm” ο Γαλλοελβετός πρωτεργάτης της νουβέλ βάνγκ επιστρέφει στο διαγωνιστικό τμήμα της μεγάλης διοργάνωσης, με μια πειραματική ταινία, αφιερωμένη στον Αραβικό κόσμο. Τι είναι το “Image Book”?

Ό, τι ακριβώς ήταν και το “ Αποχαιρετώντας τη Γλώσσα”.

Ένα κολάζ, εικόνων, στιγμών, κινηματογραφικών σκηνών, χωρίς οποιαδήποτε σύνδεση, αλλά θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε κι ως ένα αντισυμβατικό δοκίμιο της εικόνας,  και αυτή ίσως να είναι η γοητεία του.

Το χωρίζει σε κεφάλαια( εν προκειμένω πέντε)

Πέρασαν από μπροστά μας σκηνές  από ταινίες του παρελθόντος, αναγνώρισα μεταξύ άλλων την Βίβιαν Λι από την  ταινία “ Άννα Καρένινα” του 1948, τον Ζαν Μαρέ  από τη “ Διαθήκη του  Ορφέα” (του Κοκτώ), μια πολύ προκλητική σκηνή από την ταινία “ 120 Μέρες στα Σόδομα” του Παζολίνι, ενώ τις σκηνές ακολουθούσαν ειδησεογραφικές αναφορές και εικόνες ακόμα και από τις διαδηλώσεις στην Ελλάδα, από εκείνες τις ταραγμένες μέρες του πρόσφατου παρελθόντος.

Στον κόσμο του Γκοντάρ, το “ Image Book” είναι ένα έργο για τον καταπιεσμένο αραβικό λαό και για το θρησκευτικό φανατισμό( Τζιχάντ).

Ουσιαστικά πρόκειται για μια αφιέρωση δικιά του-με την υπογραφή του-, στον αραβικό κόσμο, όπως έπραξε το 2010 με το “ Film Socialism”, το οποίο το χαρακτήρισε, ένα έργο για την  Ελλάδα.

Η πραγματικότητα είναι, πως ανακυκλώνει τις βαθιές του πεποιθήσεις για τη “δικτατορία” της Ε.Ε και για την ανάγκη των λαών, να μην εμπιστεύονται λυτρωτές, αλλά οι λαοί και τα έθνη-κράτη, να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.

Ο Γκοντάρ, ο οποίος πέρασε μεγάλο διάστημα της ζωής του, ταγμένος στο μαοϊκό κίνημα, εδώ και μια πενταετία τουλάχιστον, έδειξε τη συμπάθειά του για τη στάση της Μαρί Λεπέν κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.