Το Παρελθόν( Le Passé)

Δράμα Μυστηρίου, 130′ Γαλλίκή & Ιταλική Παραγωγή.       Γλώσσα: Γαλλικά- Περσικά

του Ασγκάρ Φαραντί

Δύο χρόνια μετά τον θρίαμβο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου κι αργότερα στα Όσκαρ για την ταινία «Ένας Χωρισμός», ο Ιρανός Ασγκάρ Φαραντί θεωρείται ο πιο επιτυχημένος σκηνοθέτης της χώρας του, ξεπερνώντας μέσα σε ένα χρόνο τη φήμη των  Κιαροστάμι και Παναχί. Ο Φαραντί έκανε ακόμα και τους δύσπιστους αμερικάνους να ψάξουν και να δουν όχι μόνο τις δικές του ταινίες, αλλά γενικότερα τα διαμαντάκια της πλούσιας ιρανικής φιλμογραφίας.

Γυρισμένο στη Γαλλία και όχι σε κάποια πόλη της Περσίας, το «Παρελθόν» είναι ένα περίπλοκο θρίλερ πιο κοντά σαν ιδέα στο «Τι απέγινε η Έλι» του 2009 παρά στον «Ένα Χωρισμό» του 2012. Ο θεατής δηλαδή θέτει καθ’ όλη τη διάρκειά του έργου ερωτήσεις, κι ο σκηνοθέτης απαντάει σε αυτές βήμα – βήμα. Ο τρόπος που γίνεται αυτό μοιάζει με τέχνασμα, σαν να επιθυμούσε ο Φαραντί να μοιάσει στον Χίτσκοκ. Εδώ έγκειται και η αδυναμία του. Πήραμε χαρτί και μολύβι για να σημειώσουμε ονόματα, συγγένειες, διαπλεκόμενες σχέσεις, ένα σενάριο πραγματικά «μύλος», το οποίο περιγράφουμε πιο κάτω απλουστευμένο, μιας και ο Φαραντί τα μπλέκει όλα με στόχο να μας κολλήσει στο μεγάλο πανί , κάτι βεβαίως που θα επιτύχει.

Σε ένα αεροδρόμιο της Γαλλίας θα συναντηθεί ο Αχμάντ και η Μαριάννα που βρίσκονται για 4 χρόνια σε διάσταση. Αυτό που απομένει είναι να υπογραφεί και από τους δύο το διαζύγιο. Η Μαριάννα έχει μια κόρη από τον πρώτο της γάμο, την έφηβη και εκρηκτική Λούσι κι ένα ακόμα κοριτσάκι – καρπό της σχέσης της με τον Αχμάντ. Κατά το διάστημα του χωρισμού, η Μαριάννα τα έχει μπλέξει με τον παντρεμένο Γαλλοϊρανό Σαχίρ του οποίου η σύζυγος (Σελίν) ζει με αναπνευστήρα μετά από απόπειρα αυτοκτονίας. Η Λούσι μετατρέπεται σε ηφαίστειο και αρνείται να αποδεχθεί τον Σαχίρ ως έναν ακόμα μελλοντικό πατριό της. Ένα e-mail που στάλθηκε στην Σελίν από άγνωστο παραλήπτη αποκαλύπτοντας την εξωσυζυγική σχέση του άντρα της, γίνεται η αφορμή για να την οδηγήσει στην απόφαση να θέσει τέρμα στη ζωή της.

Ο 42 χρόνος ιρανός, μακριά και έξω από τον συνήθη οικείο χώρο της Τεχεράνης, θα προσπαθήσει να βρει εκείνο το διακύβευμα πάνω στο οποίο θα στηρίξει την ιστορία του. Σχεδόν όλες οι προηγούμενες του ταινίες είχαν το εκπληκτικό στοιχείο ότι αποκάλυπταν ένα πραγματικό αλλά άγνωστο για τον δυτικό κόσμο κομμάτι του Ιράν που είχε να κάνει με το κράτος, τη θρησκεία, το φύλο, τον γάμο, τα ψέματα και τις αλήθειες. Η ηθική πολυπλοκότητα της χώρας του τον έκανε πιο ξεκάθαρο και πιο ανατρεπτικό.

Το “Παρελθόν ” στηρίζεται στον αριστοτεχνικό τρόπο παρουσίασης της σκηνικής δράσης και στην περίφημη απόδοση των τεσσάρων βασικών πρωταγωνιστών. Είναι εν ολίγοις ένα δυνατό έργο που δεν το βαριέσαι,  αλλά από ένα σημείο και μετά στερείται ουσίας και περιεχομένου. Γιατί άραγε ο Φαραντί επιλέγει κατά διαστήματα να παρουσιάζει την βασική του ηρωίδα ως «διαβολική»; Πού είναι οι ίσες αποστάσεις που κράτησε στον “Ένα Χωρισμό” και γιατί αυτός ο διαχωρισμός φύλου; Τι σημασία έχει τελικά ποιος και γιατί έστειλε το e-mail στην Σελίν; Σε τι εξυπηρετεί ακόμα μία ιστορία ενός διαλυμένου γάμου όταν δεν υπάρχει κάτι πέρα από αυτό; Αυτή η αναβλητικότητα του δημιουργού σε όσους από μας γνωρίζουμε σπιθαμή προς σπιθαμή την φιλμογραφία του μας γεννά απορίες, ως ένα βαθμό μας απογοητεύει , αλλά δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε ότι ο σπουδαίος ιρανός ξέρει να δημιουργεί κινηματογραφικές ιστορίες με μεγάλη ένταση, που καθηλώνουν.

 Βραβείο γυναικείας ερμηνείας στην πρωταγωνίστρια Μπερενις Μπεζό στο Φεστιβάλ των Καννών 2013