Το Χέρι του Θεού

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Στις 22 Ιουνίου 1986, ο ποδοσφαιρικός κανόνας άλλαξε μόνο για μια φορά.
Ο νέος –προσωρινός- κανόνας λέει «Η μπάλα μπορεί να βρεθεί στα δίχτυα ακόμη και με το χέρι, αρκεί να είναι με το αριστερό και να είναι από το χέρι του Θεού».

Ο Πάολο Σορεντίνο, είναι ο Ιταλός σκηνοθέτης της εξαιρετικής ταινίας « Νιότη», της συναρπαστικής « Τέλειας Ομορφιάς», του καυστικού « il Divo».
Τι να σκέφτηκε άραγε;  Νοστάλγησε τον ένα χρόνο απουσίας του Ντιέγκο από τον μάταιο τούτο κόσμο; Mήπως επιθυμεί να του αποτίσει το ίστατο χαίρε;

Ο σεναριογράφος και δημιουργός της ταινίας, είναι γέννημα(1970)-θρέμμα της Νάπολι. Εκεί, το ποδόσφαιρο είναι τρόπος ζωής.
Ο Μαραντόνα, μετακόμισε στο μεγάλο λιμάνι της Ιταλίας , το 1984.

Ο τίτλος της ταινίας εμπλέκει τον «μάγο της μπάλας» σε ένα πονεμένο στόρι του ναπολιτάνου δημιουργού.
Στο έργο, ο Σορεντίνο αποκαλύπτει την οικογενειακή του τραγωδία, που μετασχημάτισε την ίδια τη ζωή του και τον οδήγησε με γοργά βήματα,  στην αναζήτηση της αυτογνωσίας, ακολουθώντας το δρόμο της 7ης τέχνης. Ο Ντιέγκο, χωρίς να το γνωρίζει, έσωσε τον Σορεντίνο… από του χάρου τα δόντια.

Δεκαετία του ’80. Στους πρόποδες ενός λόφου με φόντο το λιμάνι, ο έφηβος Φαμπιέτο( Φιλίπο Σκότι), μαζί με τον αδελφό, την αδελφή  και τους γονείς του μένουν τις γιορτές, αλλά  και τα τριήμερα, στο εξοχικό τους, παρέα με συγγενείς. Δηλαδή, με την όμορφη αλλά κακοποιημένη θεία του , επίσης με την αδελφή της μητέρας του και ένα ολόκληρο σόι, στενά δεμένο.

Όλοι μαδούν τη μαργαρίτα.

Θα έρθει-δεν θα έρθει ο Ντιέγκο στην ομάδα.

Κάτω από το χαλί, κρύβονται οι αποξενωμένες σχέσεις των μελών της κάθε οικογένειας. Η απιστία, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες , οι κρυφοί  έρωτες.

Και όταν ο Μαραντόνα καταφθάνει,   προφανώς  τα προβλήματα δεν λύνονται ως δια μαγείας.

Στον μοναχικό, ρομαντικό και ευαίσθητο Φαμπιέτο, αντικατοπτρίζεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Η γοητεία της μπουρζουαζίας, δεν βρίσκεται στην επιθυμία του Φαμπιέτο ( του Σορεντίνο δηλαδή) και των συγγενών του, να αλλάξουν κοινωνική τάξη και από λαϊκοί να γίνουν αριστοκράτες. Όλοι του οι συγγενείς αναζητούν ανώδυνες διεξόδους διαφυγής από τα τετριμμένα της καθημερινότητας. Επιπρόσθετα, τα νεαρά μέλη, αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και τα αδιέξοδα της εφηβείας , του προσδιορισμού και του επαναπροσδιορισμού των επιθυμιών τους.
Ο αδελφός του, καλείται σε μια οντισιόν του Φελίνι, ο πατέρας τους( Τόνι Σερβίλο) διατηρεί εξωσυζυγική σχέση αλλά και παιδί εκτός γάμου. Η  μητέρα του Φαμπιέτο,  θα διώξει τον άντρα της από το σπίτι , αλλά μετά θα του πει να γυρίσει.
Κανείς δεν επιθυμεί να δημιουργήσει μόνιμες ρωγμές, ούτε και ο Φαμπιέτο είναι έτοιμος να επιβάλει τις δικές του επιθυμίες. Άλλωστε, μέχρι τότε, οι επιθυμίες τους, ήταν ακατέργαστες. Το σινεμά, βρίσκεται αμυδρά στη σκέψη του, μέσα από την αγαπημένη του ταινία, το « Κάποτε στην Αμερική».

Ο Σορεντίνο, επιλέγει τα κατάλληλα πρόσωπα στις κατάλληλες θέσεις. Αποτυπώνει με σαφήνεια τα μικροαστικά χαρακτηριστικά των οικείων του και βεβαίως τα δικά του και οδηγεί την ταινία σε διάφορες κορυφώσεις. Όλες τους, έχουν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, τα βήματα του νεαρού, μέχρι την ενηλικίωση( και σεξουαλική ενηλικίωση, ξεμπλοκάρισμα ερωτικό, σε μια ανατρεπτική σκηνή που προκαλεί συζητήσεις), αλλά και μια αναπαράσταση της ναπολιτάνικης κοινωνίας, η οποία ακόμη και με το «όπιο του Θεού»( Μαραντόνα), είναι αδύνατον να αποφύγει τα δύσκολα, σε όλα τα επίπεδα.

Η συναισθηματική φόρτιση του Πάολο Σορεντίνο αλλά και η επιθυμία του να καταγράψει όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες αλλά και πρόσωπα που διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στις αποφάσεις του, τον οδήγησαν σε χρονικό εκτροχιασμό. Κάποιες σκηνές θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
«Το Χέρι του Θεού» είναι -τεχνικά και υποκριτικά- ταινία υψηλών προδιαγραφών. Είναι μια απόλυτα προσωπική δημιουργία του Πάολο Σορεντίνο, ο οποίος αποφασίζει στα 51 του χρόνια, να αποκαλύψει με καμουφλαρισμένο τρόπο, λεπτομέρειες του πολύ σκληρού βίου του, αλλά και του μοναχικού συναισθηματικού του κόσμου, με τρόπο ευρύ, ευαίσθητο, με τρόπο πανανθρώπινο.

Πρωταγωνιστούν: Φιλίπο Σκότι, Τόνι Σερβίλο, Μάρλον Ζουμπέρ, Τερέσα Σαπονάντζελο

Ασημένιο Λιοντάρι Φεστιβάλ Βενετίας.