Κάρλος Λετσούγα ( Συνέντευξη από το Φ.Θεσσαλονίκης)

Συνέντευξη του Κάρλος Λετσούγα   στον απεσταλμένο του Screeneye στο Φ. Θεσσαλονίκης

Ιάκωβο Γωγάκη

Το ονομα Λετσούγα στην Κούβα  είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την επανάσταση του 1959, όταν ο πολιτικός σχολιαστής Κάρλος αντιτάχθηκε στη δικτατορία  Μπατίστα, και στήριξε τον Φιντέλ Κάστρο, οραματιζόμενος μια διαφορετική ιδεολογική πορεία για τη χώρα του.

Το οξύμωρο της ιστορίας 54 χρόνια αργότερα, ο συνονόματος εγγονός του από τη θέση του καλλιτέχνη, πάει ενάντια σε ότι η οικογένεια του πρέσβευε. Με τη δύναμη της εικόνας μάχεται για την αλλαγή πλεύσης της χώρας, αναγνωρίζει βέβαια ότι ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που δεν επιλύνει τις αδικίες, θεωρεί τον κουβανικό σοσιαλισμό ως θεωρία κάτι θετικό, αλλά στην πράξη τα κοινωνικά προβλήματα είναι αυξημένα.

Ο Κάρλος Λετσούγα στα 29 του χρόνια  έφτασε στη Θεσσαλονίκη έχοντας στις αποσκευές του ένα άξιο προσοχής  ποιητικό δημιούργημα, γυρισμένο μέσα σε ένα υπέροχο τοπίο, που φωτίζεται με τα μακρινά του πλάνα,  τους γεμάτους ευαισθησία ήχους από έναν  τυφλό κουβανό μουσικό, και μια ιστορία βγαλμένη από την σκληρή καθημερινότητα των συμπατριωτών του.

Δύο νεαροί εραστές ο Άλντο και η Μόνικα ζουν σε μια αγροτική περιοχή της Κούβας, το εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης που εδρεύει στην περιοχή κλείνει, και τότε ξεκινά ένας  αγώνα  επιβίωσης του ζευγαριού μέσα σε ένα περιβάλλον που η κρίση των ηθικών αξιών αλλοιώνει την πίστη τους και τα ιδανικά τους, αλλά ο  έρωτας του θα παραμείνει ζωντανός μέχρι τέλους.

Η ταινία του « Μελάσα» πριν προβληθεί στο διαγωνιστικό τμήμα του Φ. Θεσσαλονίκης πέρασε μέσα από μια σημαντική φεστιβαλική πορεία το προηγούμενο διάστημα. Παίχτηκε σε 34 φεστιβάλ νέων στη Λατινική Αμερική, κέρδισε σημαντικές διακρίσεις στο ισπανικό φεστιβάλ στη πόλη της Μάλαγα.

Το έργο αυτό σε κάποιες στιγμές θα το χαρακτηρίζαμε  δράμα και σε κάποιες άλλες σάτιρα. Πως εσύ θα το προσδιόριζες;

Η αρχική μου πρόθεση ήτανε να γυριστεί εξολοκλήρου ως ένα ανθρώπινο-υπαρξιακό δράμα,  κι αυτό το εφάρμοσα για τους χαρακτήρες και τους δύο κεντρικούς πρωταγωνιστές.  Από την άλλη το έργο αυτό αφορά την Κούβα, το κράτος, κι ότι συμβαίνει στη χώρα μου, έτσι λοιπόν δεν μπορούσα να μην το αντιμετωπίσω με χιούμορ, με σάτιρα και με αλληγορία. Είναι επίσης  χαρακτηριστικό των κουβανών. Είμαστε από τη μια σοβαροί και ξαφνικά βγαίνει το χιούμορ απο μέσα μας.

Θα μπορούσε η ταινία σου να είχε γυριστεί σε μια μεγάλη πόλη όπως η Αβάνα; Τι διαφοροποιεί την κουβανική επαρχία από τα μεγάλα αστικά κέντρα;

Θα μπορούσε να γυριστεί και στη πόλη, αλλά θα υπήρχε θόρυβος κι ο  κίνδυνος να αποπροσανατολιστεί το κοινό από αυτό που ήθελα να δείξω, δηλαδή την πορεία αυτών των δύο χαρακτήρων.

Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι οι  βασικοί νόμοι του κράτους( πολιτικοί, κοινωνικοί, ακόμα και ηθικοί) κατά μία έννοια ισχύουν για όλους τους κουβανούς, δεν είναι μόνο για όσους ζουν στην ύπαιθρο. Στην πρωτεύουσα βέβαια υπάρχουν περισσότερες ευκολίες και λιγότερα εμπόδια, αλλά αν επί παραδείγματι σκοτώσεις μιαν αγελάδα είτε στην ανατολή της χώρας είτε στην πρωτεύουσα είναι 20-30 χρόνια φυλάκιση. Ακριβώς αν νοικιάζεις το ίδιο το σπίτι σου. Το πρόστιμο είναι το ίδιο. Χρησιμοποίησα την κουβανική ύπαιθρο στο φιλμ για να μιλήσω για ολόκληρη τη χώρα, και να μιλήσω για την κατάσταση, επικεντρώνοντας στο προσωπικό δράμα των ηρώων.

Το ζευγάρι δεν χωρίζει τελικά. Μένουν μαζί παρά την απόσταση που φαίνεται να δημιουργείται από τα συσσωρευμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Υπήρχε σαν σκέψη να ακολουθήσεις ένα πιο δραματικό φινάλε;

Θεωρώ ότι αυτή η αγάπη του ζευγαριού (που τελικά υπερνικά τα εμπόδια) δίνει περισσότερη ελπίδα και τονίζει τη σημασία του να είναι κανείς αισιόδοξος. Από την άλλη, είναι τόσο σκληρές οι καταστάσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν όπως είναι η χρόνια ανεργία,  ένα παιδί με δυσλειτουργίες, που όλο αυτό  σε κάποιες στιγμές τους τσακίζει και τους αλλοιώνει. Οι χαρακτήρες τους μέσα στο χρόνο αλλάζουν, δεν είναι ίδιοι όπως τότε που  ξεκίνησαν την κοινή τους πορεία. Είναι θλιβερό το γεγονός πως ο σύζυγος επιτρέπει στη γυναίκα του να εκπορνεύεται.  

Αν ήμουν πιο ηθικολόγος θα επέλεγα για το τέλος του έργου το ζευγάρι να χωρίσει, η επιλογή όμως τελικά να παραμείνουν μαζί δείχνει τις αλλαγές που έχει επιφέρει η κρίση αξιών στην κουβανική κοινωνία και στην οικογένεια, γιατί αυτό  το στοιχείο που μόλις ανέφερα είναι υπαρκτό σήμερα στην κουβανική κοινωνία.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μεγάλη δραστηριότητα στο κινηματογραφικό τοπίο της Λατινικής Αμερικής, η μία επιτυχία διαδέχεται την άλλη με σημαντικό ρόλο να διαδραματίζουν τα εθνικά κέντρα κινηματογράφου. Πιο είναι το τοπίο στην κουβανική βιομηχανία του σινεμά και πια τα βασικά προβλήματα;

Στη δεκαετία του 60 και του 70 ο κουβανέζικος κινηματογράφος βρισκόταν στην πρωτοπορία του λατινοαμερικάνικου σινεμά. Τα δεδομένα άλλαξαν αργότερα και σήμερα ο  κινηματογράφος της Αργεντινής του Μεξικό και της Κολομβίας βρίσκεται υψηλότερα. Το Κουβανικό Κέντρο Κινηματογράφου αδιαφορεί για την κινηματογραφική παραγωγή, εκτός απο τις ταινίες που κρύβουν τα προβλήματα της χώρας κάτω από το χαλί. Έτσι οι ανεξάρτητοι δημιουργοί αναγκάζονται να ψάξουν για χρηματοδότηση εκτός Κούβας.