Μη Χαμηλώνεις το Βλέμμα

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Ένα τρίωρο έπος αφιερωμένο στη ζωγραφική, στον έρωτα και στα τραυματικά βιώματα των Γερμανών , μας διηγείται ο δημιουργός της βραβευμένης με το ξενόγλωσσο Όσκαρ ταινίας “ Οι Ζωές των Άλλων”, Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ. Εμπνευστής του,  είναι ο συμπατριώτης του και φημισμένος  ζωγράφος Γκέρχαρντ Ρίχτερ, όπου που τα έργα του χαρακτηρίζονται από την εικαστική ασάφεια και την αποτύπωση ειδυλλιακών τοπίων. Ο Ρίχτερ,  βρέθηκε κάτω από την μπότα  των Ναζί, του Πολέμου  και τα περισσότερα του έργα τα δημιούργησε επί της  κομμουνιστικής  κυριαρχίας.

Είχε και φοβερά τραυματικά οικογενειακά βιώματα. Ο εσωστρεφής Ρίχτερ δεν επιτρέπει σε κανέναν να ασχοληθεί με τη ζωή του- είτε συγγραφικά είτε κινηματογραφικά – ως εκ τούτου ο   Ντόνερσμαρκ χρειάστηκε να κάνει πολλές  προσαρμογές στο έργο.

Η ιστορία της νέας του ταινίας, ξεκινάει το 1940 και ολοκληρώνεται το 1966. Ακολουθεί αρχικά μια – εντυπωσιακά-όμορφη γυναίκα ( Πόλα Μπέερ), η οποία κατοικεί στην Ανατολική Γερμανία. Ο πατέρας της( τον οποίο ερμηνεύει ο Σεμπάστιαν Κοχ) ήταν διάσημος γυναικολόγος αλλά και όργανο των Ες Ες. Όταν ο ναζισμός θα ηττηθεί, ο πατέρας της θα ελιχθεί και θα γίνει όργανο του Κομμουνιστικού Καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας. Παράλληλα, η Έλι θα μπει στο Πανεπιστήμιο κι εκεί θα γνωρίσει τον νεαρό ζωγράφο ονόματι Κερτ(Τομ Σίλινγκ). Ο έρωτας τους είναι κεραυνοβόλος, αλλά ήδη από τα αρχικά στάδια της ταινίας, θα μάθουμε για ένα μυστικό κι ένα  τραγικό συμβάν στη ζωή της, με μοναδικό υπεύθυνο. τον ίδιο της τον πατέρα .

Ο σκηνοθέτης, στηρίζεται -εν μέρει- πάνω σε πραγματικά γεγονότα, για να σμιλέψει με τη φαντασία το υπόλοιπο μέρος της ιστορίας. Επιβραβεύεται για την σύλληψη του να καταστήσει πρωταγωνιστές τα δύο νεαρά παιδιά, προσδίδοντας ανιδιοτέλεια και αθωότητα στις σκέψεις και στις πράξεις τους, απαλλάσσοντας τα, από το μίσος και τον δογματισμό, ο οποίος ήταν-κατά τον ίδιο-δημιούργημα της γενιάς του πατέρα της Έλι.
Ο έρωτας των νεαρών παιδιών εμπίπτει μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι αγνός, μονογαμικός και ανταποδοτικός. Η σκηνή όπου τα καλλίγραμμα γυμνά σώματα, της Έλι και του Κερτ γίνονται ένα, αντιπαραβάλλονται με δύο άλλα σώματα( του πατέρα της  και της ερωμένης του), όπου ο έρωτας δίνει τη θέση του, στην σαρκική ικανοποίηση του ενός.
Εκ παραλλήλου, ο Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ αναφέρεται στην τέχνη και στο ασφυχτικό πλαίσιο των καλλιτεχνών να δημιουργήσουν, πέρα από προσταγές και θελήματα.
Η τριάδα των Γερμανών ηθοποιών είναι κάτι παραπάνω από άψογη.
Η ταινία δεν είναι μόνο για επαίνους, έχει τρωτά σημεία και δεν είναι λίγα.. Αρκετά αφηγηματικά κομμάτια, σε διάφορα σημεία του έργου, αποδεικνύονται αχρείαστα, είτε σε άλλα μέρη της υπάρχουν επικαλύψεις και επαναλήψεις, για αυτό η τρίωρη διάρκεια θεωρείται υπερβολική. Επίσης, η αφηγηματική δομή της, είναι ενίοτε θολή και μη κατανοητή.