Παγιδευμένοι στον πόλεμο, στην απληστία και στον έρωτα. Οι πρώτες τρεις δυνατές στιγμές της 73ης Μπερλινάλε

Ανταπόκριση-Κριτικές

Ιάκωβος Γωγάκης

Η Σειρήνα 

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου στηρίζει έμπρακτα τον αγώνα των Ιρανών για δημοκρατία και για  ελευθερία , σε όλες τις μορφές της .  Ως μία κίνηση συμβολική, αλλά ουσιώδης, ήταν η παρουσίαση  της ταινίας «Η Σειρήνα»( La Sirene) την Πέμπτη 16/2  , η οποία άνοιξε τις προβολές στο « Πανόραμα» , στο παράλληλο πρόγραμμα της διοργάνωσης .

Πρόκειται για animation, το οποίο κατεύθυνε  Σεπίντε Φαρσί, η οποία ζει εξόριστη μακριά από το Ιράν και καμία ταινία της, δεν έχει προβληθεί στη χώρα της.

Η ιστορία, διαδραματίζεται προς τα τέλη του ’80, στην παραλιακή ιρανική  πόλη Αμπαντάν , την οποία ο Σαντάμ Χουσέιν, την θεωρούσε υψίστης σημασίας, στην εισβολή που είχε ξεκινήσει το Ιράκ τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, με στόχο την πόλη να  προσαρτήσει.   Η  Φαρσί παρακολουθεί – κατά την περίοδο του πολέμου-  την καθημερινότητα ενός 14χρόνου αγοριού, του Ομιντ, του αδερφού του- που στέλνεται στο πολεμικό μέτωπο- της μητέρας του, του παππού του, μιας παροπλισμένης από το καθεστώς τραγουδίστριας, δύο ορθόδοξων ιερωμένων της πόλης αλλά  και των φίλων του. Ο νεαρός καλείται βίαια να ωριμάσει και να αποποιηθεί την παιδικότητά του,

 τη χαρά παίζοντας μπάλα, όπως τον βλέπουμε στην έναρξη,

 καταστρώνοντας ένα πλάνο δραπέτευσης από το Αμπαντάν, προτού καταληφθεί.

Η μαχόμενη και πολιτικά σκεπτόμενη σκηνοθέτις,  χωρίς να θίγει άμεσα το καθεστώς της χώρας της, πλάθει ένα βαθιά αντιμιλιταριστικό animation,  προικισμένο με τα στοιχεία της φύσης και ταυτόχρονα υποκλίνεται στους πραγματικούς ήρωες των πολέμων, που είναι τα παιδιά, οι γυναίκες και οι άμαχοι. Το  άρτιο σάουντρακ της ταινίας, ενισχύει  το εγχείρημα της, από τους παραδοσιακούς ήχους, στην έθνικ τζαζ, μέχρι τη δικιά μας Μισιρλού.

Διαγωνιστικό 

1. Blackberry

Η εφεύρεση, η καταξίωση και ο κατακρημνισμός μιας διάσημης εταιρίας και των ανθρώπων της.
Ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της ταινίας  Ματ Τζόνσον ( Επιχείρηση Χιονοστιβάδα), διερεύνησε σε βάθος,  τον βίο και την πολιτεία του Ελληνοκαναδού
Μάικ Λαζαρίδη , του φίλου του Ντάγλκας Φρέγκιν-σπασίκλες και άριστοι γνώστες της τεχνολογίας από τη δεκαετία του ΄80- και του μετέπειτα συνεργάτη τους Τζιμ Μπαλσιλί.

Ο Λαζαρίδης και ο Μπαλσιλί ηγήθηκαν των πρωτοπόρων smartphones Blackberry , με την υπηρεσία αποστολής e-mails και μηνυμάτων αλλά η εταιρία είχε άδοξο τέλος εξαιτίας της απληστίας τους και των λανθασμένων χειρισμών τους.
Ο Ματ Τζόνσον σκηνοθετεί μια ταινία  χωρίς γυναικεία παρουσία. Χρησιμοποιεί κάμερα στο χέρι, ζουμάρει διαρκώς πάνω στους πρωταγωνιστές του και αποκαλύπτει στους μη μυημένους σινεφίλ για την ιστορία των ανθρώπων της Blackberry, πως, στον κόσμο των τεχνολογικών εξελίξεων, οι πρωτοπόροι δεν είναι πάντα οι νικητές.
Το έργο στα αρχικά του στάδια θυμίζει σκηνοθετικά την ταινία του Μακ Κέι « Το Μεγάλο Σορτάρισμα». και στο φινάλε του, φιλοσοφικά, το θεατρικό έργο του Ντέιβιντ Μάμετ « Οικόπεδα με Θέα».
Ο Ματ Τζόνσον φιλμάρει ως επί το πλείστον σε κλειστούς χώρους- μια ένδειξη ότι η θεατρική τέχνη είναι παρούσα- πρωτίστως στο υπόγειο γραφείο της καναδικής εταιρίας που κατευθύνει ο Λαζαρίδης με τον Φρέγκιν, δευτερευόντως χρησιμοποιεί έντονα τον ακατάπαυστο λόγο, την εκφραστικότητα των ηρώων του μέσα από κινήσεις, τηλεφωνήματα, ουρλιαχτά και μυστικές ή φανερές συμφωνίες.
Χρησιμοποιεί την ορολογία τους, στέκεται στη λεπτομέρεια, δεν μακρηγορεί και παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα από αυτή που έχουμε συνηθίσει να ακούμε για τους αποκαλούμενους «σπασίκλες» που είναι πετυχημένοι και κυριαρχούν.
Ο Ματ Τζόνσον σε κάποια σημεία ελαφρώς τους χλευάζει, για την απουσία προσωπικής ζωής δήθεν για χάρη της μεγάλης αγάπης τους προς το αντικείμενό τους, και καταλήγουν από απεριποίητοι ιδεαλιστές « με τιράντες και γυαλιά» να μεταμορφώνονται σε λάτρεις του χρήματος, κάποιοι να καταστρέφονται από τις επιλογές του( Λαζαρίδης) και κάποιοι άλλοι μεγαλύτεροι θεωρητικά ρομαντικοί και ιδεολόγοι να θησαυρίζουν( Φρέγιν).
Καστ με επίσης θεατρική πινελιά και αξιοσημείωτες ερμηνευτικές επιδόσεις από τους Τζεί Μπαρουσέλ, Γκλεν Χόουερτον, Ματ Τζόνσον.

2.  Someday we’ll tell each other everything

Εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα της Ντανιέλα Κριέν ,το έργο » Someday we’ll tell each other everything» διαδραματίζεται το καλοκαίρι του 1990-στους μήνες της επανένωσης-  σε ένα χωριό της Ανατολικής Γερμανίας.

Η 18χρόνη Μαρία περνάει την περίοδο του θέρους,  με τον συνομήλικο φίλο της, τον Γιόχανς  στο σπίτι των γονέων του.

 Εκείνος  ασχολείται με τη φωτογραφία, εκείνη διαβάζει ρωσική λογοτεχνία και δεν έχει διάθεση να ασχοληθεί  με την αποφοίτησή της.

Ο πατέρας της, τους εγκατέλειψε , για μια άλλη πολύ νεότερη γυναίκα, ενώ και η μητέρα της, έμεινε άνεργη. Με το φίλο της φαίνεται ευτυχισμένη, βολτάρουν, χαμογελούν, κάνουν έρωτα.

Στο χωριό διαμένει ένας 40 χρόνος αγρότης- μαζί με τα δυο του σκυλιά- ο Χένερ.

Μια απρόσμενη μεταξύ τους έλξη προκύπτει και μια περίεργη ,παράνομη σχέση τους ξεκινά.

Η σκηνοθέτιδα της ταινίας,  είναι γερμανογαλλίδα με ιρανικές ρίζες, η Εμιλί Ατέφ, η οποία πρόσφατα απασχόλησε  το ελληνικό κινηματογραφικό κοινό με την ιστορία μιας νεαρής γυναίκας που έπασχε από μια σπάνια καρκινική νόσο και ο φίλος της στάθηκε μέχρι το τέλος δίπλα της,  αλλά η ηρωίδα( Βίκι Κριπς), αποφάσισε να πάρει μόνη της μια μεγάλη απόφαση.

Η Εμιλί Ατέφ και με τη νέα της ταινία θέτει διάφορα διλήμματα, ίσως όμως λιγότερο πετυχημένα από την ταινία « Πιο Πολύ από Ποτέ».

Στην  Μαρία- την οποία ερμηνεύει η εντυπωσιακή Μαρλίν Μπόροου. Ο Χένερ ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία. Εν αντιθέσει με τον Γιόχανς ο Χένερ είναι εσωστρεφής , είναι σεξουαλικά βίαιος, όμως  δεν υπάρχει ένα κοινό τους σημείο.

Η Μαρία, σε διάφορες τους συναντήσεις,  τον επισκέπτεται χωρίς να μιλήσει.

Η σκηνοθέτιδα αποτυπώνει την μεταξύ τους σεξουαλική έλξη ως αισθητική παρά διανοητική. Ο μυστηριώδης, αινιγματικός χαρακτήρας του Χένερ , σαγηνεύει το νεαρό κορίτσι, εντελώς απροσδιόριστα.  Το απροσδιόριστο των ερωτικών σχέσεων και δη στην εφηβεία απασχολεί την Ατέφ. Υπάρχουν στιγμές που μας πείθει η προσέγγισή της, υπάρχουν κι άλλες που η δημιουργός αγνοεί το γεγονός ότι η ηρωίδα είναι στα 18-19 της χρόνια και  μας την παρουσιάζει να μπορεί να διαχειριστεί την «παράνομή» της σχέση , με την εμπειρία μια ώριμης γυναίκας.  Σε αυτό δεν μας έπεισε.

Η πλανοθεσία της , η φωτογραφία της , η αποτύπωση της γερμανικής υπαίθρου, η ερμηνεία της  και  το σάουντρακ,  συγκαταλέγονται στα θετικά της ταινίας, αλλά οι άσκοπες σεκάνς, οι τέσσερις μακρόσυρτες ερωτικές συναντήσεις της Μαρίας με τον Χένερ, όπως επίσης και το συμβάν που ορίζει το τέλος της ιστορίας- είναι ίσως απόρροια του ίδιου του μυθιστορήματος- αναδεικνύουν  την εντελώς  άνιση καθοδήγηση από την Εμιλί Ατέφ.