Ρόι Άντερσον

Συνέντευξη στον Ιάκωβο Γωγάκη

Η  ταινία με τον τίτλο σιδηρόδρομο “Ένα Περιστέρι Έκατσε σε ένα Κλαδί, Συλλογιζόμενο την Ύπαρξη του” – ξεκίνησε να προβάλλεται και στους  ελληνικούς κινηματογράφους – αποτελεί συνέχεια των δύο προηγούμενων έργων του Ρόι Άντερσον, που σημάδεψαν την 50χρόνη σταδιοδρομία του. Τα «Τραγούδια από τον Δεύτερο Όροφο» του 2000 και το « Εσείς Οι Ζωντανοί» του 2007. Χαρακτηριστικά του η σταθερή κάμερα και η διαστρεβλωμένη αίσθηση του χιούμορ, μέσα από λογικές και παράλογες καταστάσεις της Σουηδικής καθημερινότητας.

Γεννημένος το 1943 στο Γκέτεμποργκ, με γονείς φιλότεχνους-προερχόμενοι από την εργατική τάξη της χώρας- ο Άντερσον από μικρό παιδί ήρθε σε επαφή με τον θεατρικό λόγο του Στρίντμπεργκ και τα κινηματογραφικά έργα του Ιταλού Ντε Σίκα, του Ρώσου Καλατόζωφ, επιδρώντας καταλυτικά στην μετέπειτα διαδρομή του. Όμως η συγκεκριμένη τριλογία-έχοντας ως  επιστέγασμα το πρόσφατα βραβευμένο του έργο- κινείται στην σφαίρα του σουρεαλισμού, διαπιστώνουμε επίσης μέσα σε αυτό και εξπρεσιονιστικά στοιχεία. Ο Άντερσον μας έδωσε τη δική του εξήγηση για αυτή την μετατόπιση.

« Ήθελα να αφήσω πίσω τον  ρεαλισμό -σοσιαλιστικού τύπου, που σέβομαι και εκτιμώ. Στην ίδια τη ζωή και στην ανθρώπινη ύπαρξη βρίσκουμε στιγμές μπανάλ, στιγμές ευτυχίας, στιγμές τρόμου. Άνθρωποι που αυτόεξευτελίζονται, που θα απολέσουν τις αξίες τους και άλλοι που θα προσφέρουν ανιδιοτελώς στην κοινωνία. Το μείγμα αυτό δεν θα μπορούσα να το περιγράψω με έναν απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο, για αυτό και οι 40 σκηνές του έργου διαθέτουν εξπρεσιονιστικά, ιμπρεσιονιστικά, σουρεαλιστικά  χαρακτηριστικά .

Όταν το ρωτήσαμε εάν θα μπορούσαν να αποδοθούν τα νοήματα με  τίτλο μικρότερο κι ευέλικτο, απάντησε με σαρκασμό και με την αξεπέραστη αίσθηση του   χιούμορ που τον χαρακτηρίζει « Είναι καλύτερος ο Μίλος Φόρμαν από μένα;»( Αναφερόμενος στο αριστούργημα « Η Φωλιά του Κούκου», με τον μακρόσυρτο αγγλικό τίτλο «One Flew Over the Cuckoo’s Nest») και μας αποκαλύπτει ότι για ένα σύντομο χρονικό διάστημα χρησιμοποιούσε μικρότερο τίτλο που τελικά δεν τον εξέφραζε.

Ο Σουηδός σκηνοθέτης στην συνέντευξη που παραχώρησε στο Screeneye εμφανίστηκε ενθουσιασμένος και χαρούμενος για την αποδοχή που εισέπραξε η ταινία, από τη συντριπτική πλειοψηφία των κριτικών αλλά και του κοινού. Σε ερώτηση μας αν χαίρονται και οι Σουηδοί συνάδελφοί του για την επιτυχία του, απαντάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια « Το έργο εκτός όλων των άλλων μιλάει και για τη ζήλια. Στην εποχή μας δεν πρέπει να είσαι ιδιαίτερα πετυχημένος. Κάποιοι Σουηδοί σκηνοθέτες σίγουρα ζηλεύουν και το γνωρίζω. Από μια άποψη είναι λογικό, γιατί διεξάγεται διαρκώς μια μάχη για να βρεθούν τα χρήματα, έτσι ώστε να γυριστούν οι ταινίες» ,τονίζει χαρακτηριστικά. Για την τοπική κοινωνία ο Ρόι Άντερσον τα λέει έξω από τα δόντια. «Οι περισσότεροι Σουηδοί είναι τεμπέληδες. .Η μοναρχία είναι ένα κακό πολίτευμα. Η  αστική τάξη το στηρίζει, αλλά η ευθύνη για την αποδοχή της βαραίνει όλους. Γκρινιάζουν αλλά δεν αντιδρούν.

Ο 71 ετών σκηνοθέτης επιθυμεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο των δικών του δημιουργημάτων, για αυτό το λόγο έφτιαξε- εδώ και χρόνια- την εταιρεία παραγωγής  “Studio 24”.Εξομολογείται  ότι αυτή του η κίνηση δεν του εξασφάλιζε τα προς το ζην και εργαζόταν για δεκαετίες στην τηλεόραση και στο κομμάτι των διαφημίσεων.« Είναι η πρώτη φορά που δεν χρειάστηκε να διακόψω τα γυρίσματα και την προεργασία της ταινίας για να  εμπλακώ σε μια διαφήμιση. Το επίπεδο τους δεν συγκρίνεται  πλέον με την υψηλή κλάση διαφημίσεων του παρελθόντος και πολλές φορές ντρεπόμουνα για τη συμμετοχή μου σε αυτές, δεν είχα όμως άλλη επιλογή. Τα τελευταία πέντε χρόνια αφοσιώθηκα πλήρως στο έργο αυτό, είχα την οικονομική στήριξη  μεταξύ άλλων του Σουηδικού Κέντρου Κινηματογράφου της Eurimages, αλλά παρόλα αυτά το κόστος των 4 εκατομμυρίων ευρώ που στοίχισε η ταινία ,δεν καλύφθηκε, χρειάστηκε να πάρω δάνειο, να βάλω υποθήκη το σπίτι μου,όπως είχα πράξει και για τις  2 προηγούμενες μου ταινίες… Άλλωστε  σκοπός της τέχνης δεν είναι να βγάζεις πολλά λεφτά, είναι να σώσεις την ψυχή σου».

Η συνέντευξη με τον Σουηδό καλλιτέχνη καταλήγει  στο πλάνο του για τα  επόμενα χρόνια και  αναφέρει στο ίδιο διασκεδαστικό μοτίβο ότι θα ξεκινήσει την προετοιμασία του «τέταρτου μέρους της τριλογίας». Θα αφορά διάφορες σπονδυλωτές ιστορίες από το έργο « Τα Καπρίτσια»  του Ισπανού καλλιτέχνη του 18ου αιώνα Φρανθίσκο Γκόγια.

Συναντήσαμε τον Ρόι Άντερσον στο Φεστιβάλ Βενετίας μετά την προβολή της ταινίας του και τα διθυραμβικά σχόλια που την ακολούθησαν, λίγα 24ώρα πριν κερδίσει  το μεγάλο βραβείο της διοργάνωσης.

Το “Ένα Περιστέρι Έκατσε σε ένα Κλαδί, Συλλογιζόμενο την Ύπαρξη του” από 13/11 στους κινηματογράφους σε διανομή ΆΜΑ ΦΙΛΜΣ