Σκουπίδια

Αστυνομική / Κοινωνική, 115΄, Ηνωμένο Βασίλειο / Βραζιλία 2014, Γλώσσα: Αγγλικά / Βραζιλιάνικα

Πρωτότυπος τίτλος: Trash

Του Στίβεν Ντάλντρι

Με τους Ρούνι Μάρα, Μάρτιν Σιν, Βάγκνερ Μούρα, Σέλτον Μέλο

Ας δούμε ένα μικρό ψήγμα της πραγματικότητας στη Βραζιλία: η κατασκευαστική εταιρεία Odebrecht, δημιούργημα του Νορμπέρτο Όντεμπρεχτ, ανέλαβε να κατασκευάσει τέσσερα από τα γήπεδα του πρόσφατου Μουντιάλ της Βραζιλίας, μετείχε σε κοινοπραξίες που κατασκεύασαν άλλα δύο γήπεδα και είχε εξασφαλίσει έργα ύψους τριάντα δισεκατομμυρίων δολαρίων από το πρόγραμμα επενδύσεων της κυβέρνησης Ρούσεφ. Η Odebrecht και τέσσερις από τις θυγατρικές της βρίσκονται μέσα στη λίστα των δέκα εταιρειών που συνεισέφεραν τα περισσότερα χρήματα στο κόμμα της Ντίλμα Ρούσεφ, η οποία στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές επικράτησε με ποσοστό 51,60%. Οικονομικές ελίτ, λοιπόν, και πολιτικό προσωπικό σε αποπνικτικό εναγκαλισμό, ακόμη και στη χώρα που κατά πολλούς εγχώριους opinion makers θα μπορούσε να αποτελέσει το πρότυπο της αριστερής διακυβέρνησης στην Ελλάδα.

Σε αυτό το σκηνικό όσμωσης της οικονομικής και της πολιτικής εξουσίας, ο Στίβεν Ντάλντρι («Billy Elliot: Γεννημένος Χορευτής», «Ώρες») μεταφέρει την ομότιτλη νουβέλα του Άντι Μάλιγκαν, εστιάζοντας στις περιπέτειες τριών εφήβων, του Ραφαέλ (Ρίκσον Τέβεζ), του Γκάρντο (Εντουάρντο Λούις) και του Αρουραίου (Γκάμπριελ Γουάινσταϊν), που ζώντας στις φαβέλες, εξοικονομούν τα υλικά μέσα επιβίωσης αναζητώντας «θησαυρούς» στις χωματερές του Ρίο. Η ρουτίνα, με άλλα λόγια, των καταραμένων Καριόκας. Ρουτίνα μέχρι τη στιγμή που ανάμεσα στους τόνους σκουπιδιών ξεδιαλέγουν ένα δερμάτινο τσαντάκι που περιέχει ένα πορτοφόλι με ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, μια ταυτότητα, κάποιες φωτογραφίες, ένα χάρτη και ένα κλειδί. Όταν ανοίγουν τη θυρίδα που αντιστοιχεί στο κλειδί, θα ανακαλύψουν ένα θανάσιμο μυστικό. Και από εκείνη τη στιγμή θα μπουν στο στόχαστρο της αστυνομίας αλλά και του υποκόσμου, στην πραγματικότητα στο στόχαστρο του υπόκοσμου της αστυνομίας. Επιλέγοντας το τυπικό φορμά μιας ιστορίας αστυνομικού μυστηρίου που στόχο έχει την κοινωνική καταγγελία, ο Ντάλντρι αποτυπώνει στην οθόνη μερικές αξιομνημόνευτες σεκάνς, όπως εκείνη της θεαματικής νυχτερινής καταδίωξης των τριών πιτσιρικάδων στις φαβέλες –φέροντας στο νου τη βιρτουοζιτέ του Λικ Μπεσόν στο «Λεόν»– ή την αντίστοιχη της τελικής μονομαχίας των μικρών στο νεκροταφείο, όπου, με υπερβολικές –είναι αλήθεια– «ευκολίες» στη δράση, ο Βρετανός σκηνοθέτης προετοιμάζει την έξοδο προς την τελική δικαίωση.

Ενώ η τελική μονομαχία σε νεκροταφείο στο «Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος» διευκόλυνε τον Σέρτζιο Λεόνε να προβοκάρει την ανθρώπινη καλοσύνη και να αναδείξει τον κυρίαρχο κυνισμό, εδώ ο Ντάλντρι πριμοδοτεί τις αγαθές προθέσεις και συντρίβει, κατά περίσταση τουλάχιστον, το «κακό». Η άσκοπη έως παράλογη εμφάνιση της μικρής κόρης ενός από τα καίρια πρόσωπα του δράματος ανάμεσα στους τάφους ενισχύει ένα αδιόρατο θεολογικό πλαίσιο, όπως άλλωστε και ο ρόλος του Μάρτιν Σιν ως ιεραπόστολου. Ωστόσο, επειδή και ο ίδιος αντιλαμβάνεται πως η ουτοπία δεν μπορεί εύκολα να μεταφερθεί σε κινηματογραφική πραγματικότητα δίχως αυτή να γίνει αντικείμενο χλεύης και λοιδορίας, η λύση που επιλέγεται δεν αντιστοιχεί στην ανατροπή των κοινωνικών δεδομένων, αλλά σε φυγή των μικρών ηρώων σε ένα παράλληλο αρχαϊκό μικρόκοσμο.

Συμπερασματικά, ο Στίβεν Ντάλντρι κάνει πολύ καλά αυτό που γνωρίζει να κάνει καλά: αντλεί έμπνευση και δημιουργική διάθεση από την εφηβική ενέργεια (οι τρεις μικροί πρωταγωνιστές είναι οι κυρίαρχοι του υποκριτικού παιχνιδιού) και αποφεύγει να καταφύγει σε ένα ενοχλητικό όσο και ανούσιο διδακτισμό. Ο διευθυντής φωτογραφίας Αντριάνο Γκόλντμαν αποτυπώνει το ζόφο του σύγχρονου Ρίο δίχως η ταινία να καταλήγει μια απλή συρραφή καλοστημένων πλάνων, ενώ το μοντάζ του Έλιοτ Γκράχαμ είναι με μία λέξη εξαιρετικό: στα πρώτα δέκα λεπτά της ταινίας, σε μια επίδειξη σφιχτοδεμένου και λελογισμένου μοντάζ, έχουμε ήδη γνωρίσει όλα όσα χρειαζόμαστε για τους βασικούς πρωταγωνιστές του μύθου.

        «Σκουπίδια» από 30/10 στους κινηματογράφους σε διανομή UIP