Η Δασκάλα

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

Πριν 16 περίπου χρόνια ένα άγνωστο ρωσικό κινηματογραφικό και θεατρικό έργο, της Λουτμίλα Ραζουμόβφσκαγια  άνοιξε την αυλαία του νεοφερμένου  Θέατρου Επί Κολωνώ, υπό τη καθοδήγηση της άγνωστης τότε Ελένης Σκότη. Το « Αγαπητή Ελένα» , με την Αριέττα Μουτούση στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ήταν συγκλονιστικό, ανεβαίνοντας πρόσφατα ξανά στη συγκεκριμένη σκηνή. Εκεί στα χρόνια της περεστρόικα και του κομμουνιστικού τέλους, μερικά ανήθικα παιδαρέλια, απαγάγουν την ιδεαλίστρια καθηγήτρια τους, ζητώντας να τους παραδώσει ένα μαγικό κλειδί, που θα τους έδινε στο πιάτο, τα θέματα των εξετάσεων.  Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της-κατά τον Μαρξ- καπιταλιστικής αλλοτρίωσης, τα πεταμένα φτερά της εφηβικής αθωότητας, παρόντα,  σε ένα έργο που έγραψε τη δικιά του ιστορία, σε  θεατρικές σκηνές, απομυθοποίησης του «καινούριου», τα πρώτα χρόνια μετά την κοσμο-ιστορική αλλαγή του ’89.

Ο Τσέχος σκηνοθέτης Γιαν Χρεμπέκ( γνωστός από το κοινωνικό δράμα Παιχνίδια Διχασμού και… Εγκυμοσύνης, που στις αρχές του 2000 ήταν μια μεγάλη εμπορική επιτυχία στα ελληνικά ντιβιντάδικα),  μας το θύμισε, τώρα το 2016, έργο με αναφορές στα πρώτα χρόνια του ’80, η  « δασκάλα»  εν αντιθέσει με την ηθική κομμουνίστρια Ελένα, η δικιά του κομμουνίστρια η Μαρία,  είναι πονηρή και ανήθικη. Απαιτεί από τους μαθητές της, στην Μπρατισλάβα να αποκαλύψουν τα επαγγέλματα των γονέων τους, ζητάει από αυτούς χατίρια και οι γονείς ενδίδουν, όχι μόνο από φόβο αλλά  και από ιδιοτελή συμφέρον. Ενώ στην « Αγαπητή Ελένα», το διαμέρισμα της καθηγήτριας από τους εκβιαστές γίνεται μπάχαλο, εδώ οι γονείς…της Μαρίας της  το καθαρίζουν, όπως και κάτι άλλο επίσης της κάνουν. Τρεις οικογένειες θα της αντισταθούν και η ταινία αποκτά σασπένς και γαργαλιστικό ενδιαφέρον.

Ο Χρεμπέκ δείχνει να είναι στρατευμένος αντί-κομμουνιστής, μιας άλλης όμως εποχής, υιοθετώντας σε αυτό το έξυπνα δομημένο -αλλά ντεμοντέ-έργο,  το «ο,τι θυμάμαι χαίρομαι», την ευνοιοκρατία και τον εκφοβισμό των σοβιετικών, παρουσιάζοντας τα πάντα στο πιάτο του θεατή, αρνούμενος να δει τα στραβά και τα ανάποδα  και του σύγχρονου εκπαιδευτικού και όχι μόνο συστήματος.

Βέβαια, αν κάτι κάνει καλά, είναι η καθαρή αποτύπωση της άποψης πως οι άνθρωποι υποτάσσονται, ελίσσονται, μετατρέπονται σε ….γλύφτες  για το προσωπικό τους συμφέρον και των παιδιών τους, ανεξαρτήτος συστήματος και εποχής.

Παιχνιδιάρικη η ερμηνεία της δασκάλας με τα μεγάλα γυαλιά, την οποία ερμηνεύει η Εύα Μπάντορ.

“Η Δασκάλα” από 1η Δεκεμβρίου στους κινηματογράφους σε διανομή Rosebud 21