Όσο δύσκολη είναι η κοινωνική επανάσταση άλλο τόσο είναι και η προσωπική. Η Ιζαμπέλ Ιπέρ στο αξιόλογο έργο “Things to come”

Κριτική από Φεστιβάλ Βερολίνου Ελίνα Τραιφόρου

Στο «Things to come» η Μία Χάνσεν Λοβ σκηνοθετεί την Ιζαμπέλ Ιπέρ για το διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βερολίνου. Η Ιπέρ υποδύεται μια αφοσιωμένη καθηγήτρια λυκείου που διδάσκει φιλοσοφία. Ζει με την οικογένειά της, περιτριγυρισμένη από βιβλία και «εγκεφαλικές» συζητήσεις με πρώην και νυν συμμαθητές της αλλά και με τον ίδιο της τον άντρα, που είναι επίσης καθηγητής. Στο μεταξύ βρίσκεται σε κατάσταση «εφημερίας» με την ιδιόμορφη μητέρα της, η οποία παθαίνει συχνά κρίσεις πανικού. Η καθημερινότητά της όμως σταδιακά καταρρέει. Μπορεί να συνεχίζει να φροντίζει την μητέρα της; Συν τοις άλλοις ο άντρας της κρύβει ένα μυστικό που θα της αλλάξει την οικογενειακή της θαλπωρή. Τι γίνεται τότε με αυτά που έρχονται μπροστά μας και πως τα αντιμετωπίζουμε; Η Μία Χάνσεν Λοβ μπλέκει μια μπουρζουά ζωή με ερωτήματα φιλοσοφικού τύπου.

«Τα πράγματα που έρχονται» στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι «πράγματα». Είναι διάφορες καταστάσεις μέσα στον χρόνο που διαμορφώνουν νέες συνθήκες.

Αν η αλήθεια, όπως ισχυρίζεται η Ναταλί (Ιπέρ) πραγματώνεται και αξιολογείται μέσα στη ροή του χρόνου, όπως στην τέχνη, τι συμβαίνει με τις ιστορίες των ανθρώπων πέρα από τα ιστορικά δεδομένα ως μια απλή χρονολογική αποτύπωση; Είναι προτιμότερη η νόηση και ο λογοκεντρισμός από τις αισθητηριακές λειτουργίες; Είναι μήπως η αλήθεια της ίδιας της ύπαρξης πολλές αλήθειες αναλογικές με την εμπειρία; Μήπως η αλήθεια του καθένα δεν είναι παρά απλά μια προσέγγιση;

Η Ναταλί κάποια στιγμή ισχυρίζεται πως έχει ξεπεράσει τον ριζοσπαστισμό, θέτοντας το ερώτημα το κατά πόσο η επανάσταση σχετίζεται με ένα νεανικό ένστικτο. Μια έκδοση βιβλίου επιβεβαιώνει την διαφορά αισθητικής, που για άλλους το περιεχόμενο είναι πιο σημαντικό από το περιτύλιγμα ως εργασιακό πόνημα, ενώ για κάποιον άλλον, ένα προϊόν με όρους εμπορικούς.

Η αλήθεια του συγγραφέα δεν συμπίπτει με την αγοραστική αλήθεια. Όσο για τα πράγματα που έρχονται δίνουν στην πρωταγωνίστρια ελευθερία. Ελευθερία χρόνου, ελευθερία να ακούσει διαφορετική μουσική, αλλά αυτό δεν σημαίνει και απαραίτητα ότι ο άνθρωπος αλλάζει ριζικά. Όσο δύσκολη είναι η κοινωνική επανάσταση άλλο τόσο είναι και η προσωπική. Η ηρωίδα εκπέμπει μια ήρεμη δύναμη μέσα από τις λεπτές κινησιολογικές εκφράσεις της Ιπέρ. Δεν ουρλιάζει, δεν υπερδραματίζει ούτε η Ιπέρ αλλά ούτε και η Μία Χανσεν Λοβ. Ο θάνατος έρχεται ως τηλεφώνημα και ο χωρισμός ως χαλαρός πόνος. Κι η όποια ερωτική υπόνοια μένει απλά ως αίσθηση χωρίς ποτέ να εκδηλώνεται ούτε σαρκικά αλλά ούτε καν λεκτικά. Απλά «αιωρείται». Αυτό που σίγουρα έρχεται είναι ο θάνατος. Ένα βιβλίο του Λέβινας που χάθηκε ξαναβρίσκεται. Όχι όμως η απώλεια των ατόμων. Όση φιλοσοφία κι αν διδάξεις, ένα παιδί στην αγκαλιά σου θα είναι πάντα πιο ανεκτίμητο.

Η Μία Χάνσεν Λοβ δημιουργεί μια ταινία πλημμυρισμένη από γρήγορο ακαδημαϊκό λόγο που πολλές φορές αδυνατείς να απορροφήσεις. Θα μας αποχαιρετήσει όμως με ένα νανούρισμα κι όχι με μια ξύλινη ακαδημαϊκή γλώσσα. Αφήνοντας τη Ναταλί σε μια τόσο ανθρώπινη, πανανθρώπινη στιγμή, ναι αυτό είναι μια μικρή προσωπική επανάσταση. Για κάθε θάνατο που έρχεται υπάρχει και μια γέννηση. Στο ενδιάμεσο πάντα θα προκύπτουν προβληματισμοί για να τους φιλοσοφούμε.