West (2013)

Γράφει η Μερόπη Κυριάκου-Κακόπιερος

Ο Γερμανικός κινηματογράφος και οι πρωταγωνιστές της ταινίας του Christian Schwochow, μοιάζουν ως προς το ότι δεν μπορούν εύκολα να αφήσουν πίσω τους το παρελθόν. Αυτό όμως στο οποίο διαφέρει η ιστορία την οποία μας αφηγείται το West(2013), το οποίο βασίζεται στο μυθιστόρημα της Julia Franck «Lagerfeuer»(Πυρά), είναι το ότι αρχίζει εκεί που πολλές άλλες ιστορίες συνήθως τελειώνουν. Δεν μας πάει και πάλι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή σε μια απόδραση από την Ανατολική στη Δυτική Γερμανία, αλλά στέκεται ακριβώς στο επόμενο λεπτό μιας τέτοιας χιλιοειπωμένης φυγής.

Τέλη της δεκαετίας του 1970, τρία χρόνια μετά το χαμό του συντρόφου, και πατέρα του παιδιού της, σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μια νεαρή γυναίκα η Nelly(Jordis Triebel) παίρνει τον εννιάχρονο γιο της Alexej (Tristan Gobel) και πραγματοποιούν τη δική τους απόδραση από την Ανατολική Γερμανία. Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, περνούν τα σύνορα και καταφέρνουν να φτάσουν στο κέντρο υποδοχής προσφύγων, της αδελφής Δυτικής Γερμανίας. Ο Schwochow, επικεντρώθηκε ακριβώς σε αυτή τη μετάβαση η οποία δεν φαντάζει και τόσο ομαλή όσων αφορά την γραφειοκρατική, πρακτική αλλά και ψυχολογική πτυχή αυτής της ένταξης και προσαρμογής. Ο σκηνοθέτης σχολιάζει τη δυσλειτουργική πρακτική  των όσων συνέβαιναν από πλευράς αρχών στην τότε διαιρεμένη πατρίδα του. Μέσα από το γολγοθά των συνεχόμενων ανακρίσεων/συνεντεύξεων από τις οποίες περνούσαν οι διαμένοντες(για μέρες, μήνες ή και χρόνια) στο κέντρο υποδοχής προσφύγων έτσι ώστε να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα ένσημα για το χαρτί «ελευθερίας» τους στη Δύση, γινόμαστε παρατηρητές των όσων η ίδια η Nelly βιώνει. Εν μέσω διαδικασιών της αποκαλύπτεται υπό μορφή ερωτημάτων που δεν τα ακολουθεί ποτέ καμία σαφής απάντηση, πως ίσως ο σύντροφος της, Wassilij, τον οποίο θεωρεί νεκρό, από αυτοκινητιστικό δυστύχημα στη διαδρομή του για ένα ακαδημαϊκό ταξίδι στη Μόσχα, δεν πέθανε αλλά αποστάτησε, εφόσον υπήρξε συνεργάτης της Στάζι.

Η επιθυμία της να ξεφύγει από το παρελθόν και να εξασφαλίσει όσα χρειάζεται για να κάνει μια νέα αρχή, φαντάζουν μακρινά. Η ανάγκη του να ανακαλύψει, να φτάσει στην αλήθεια πιστεύοντας πως έτσι μπορεί να χειριστεί την πραγματικότητα την φτάνουν στην παράνοια. Ο Schwochow αφήνει το κοινό παρατηρητή καθ’ όλη τη διάρκεια, δεν αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις με τα μάτια της Nelly, αντιθέτως έχει πρόσβαση σε παράλληλα γεγονότα. Παρόλα αυτά κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά που ακριβώς είναι η αλήθεια και αυτό δεν είναι η αποτυχία του φιλμ αλλά ακριβώς το τι ήθελε ο σκηνοθέτης να επικοινωνήσει: οι πολλές προοπτικές, η αβεβαιότητα και πως οι άνθρωποι χρειάζεται να μάθουν να την αποδέχονται για να συνεχίσουν να ζουν.

Το σενάριο της Heide Schwochow, περιγράφει επιγραμματικά τους κεντρικούς χαρακτήρες της ιστορίας-όπως και όσους τους πλαισιώνουν- αφήνοντας μας πολλές φορές με πολύ περισσότερες απορίες από αυτές που θα επιθυμούσαμε αλλά μάλλον και αυτό συμβάλει στη γενικότερη αίσθηση άγνοιας που θέλει να καλλιεργήσει το φιλμ.

Παρότι τα όσα διαδραματίζονται αφορούν μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο σε ένα συγκεκριμένο μέρος, η ταινία αποτελεί μια προσωπογραφία της Nelly, που εστιάζει στη συναισθηματική και ψυχολογική αντίληψη των όσων βιώνει και της ανάγκης την οποία αισθάνεται για μια νέα αρχή, να προχωρήσει ακόμη και αν το πάζλ δεν είναι πάντα άρτιο. Ζητήματα οικουμενικά. Επίσης οι γραφειοκρατικές και μη-διαδικασίες μετανάστευσης, όπως και των όσων έπονται μιας τέτοιας διεκπεραίωσης, σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, γίνονται εύκολα αντιληπτά, από όποιον υπήρξε ποτέ μετανάστης.

Συνέντευξη: Ο σκηνοθέτης του ” West” Κρίστιαν Σιού στο Screeneye