Ξεχασμένες Ζωές

Ρομαντική κωμωδία, 107′, Μ. Βρετανία/Ιταλία 2013

Πρωτότυπος Τίτλος: Still Life

Γλώσσα: Αγγλικά

Του  Ουμπέρτο Παζολίνι

Με τους Έντι Μαρσάν, Τζόαν Φρόγκατ, Κάρεν Ντριούρι, Νιλ Ντε Σόουζα

Ο Ουμπέρτο Παζολίνι σκηνοθετεί το «Ξεχασμένες Ζωές» αποσπώντας πολλά βραβεία μεταξύ των οποίων το βραβείο Οριζόντων στο Φεστιβάλ της Βενετίας και το βραβείο καλύτερης ερμηνείας για τον Έντι Μάρσαν στο φεστιβάλ του Εδιμβούργου.

Η δουλειά του Τζον Μέι είναι αρκετά παράξενη. Ψάχνει να βρει συγγενείς αποθανόντων για να οργανώσει τη κηδεία τους. Δεν ασχολείται όμως τυπικά με τις υποθέσεις, μαζεύει αντικείμενα από τα σπίτια τους, έχει άλμπουμ με φωτογραφίες τους, απορροφώντας έτσι μέσα του τις ζωές τους σαν ένας «αόρατος συγγενής». Κάποια στιγμή θα χάσει την δουλειά του και στην τελευταία του υπόθεση θα συναντήσει συγγενείς και φίλους ενός αλκοολικού άντρα που συμπτωματικά ήταν και ο απέναντι γείτονάς του.

Ο Ιταλός Ουμπέρτο Παζολίνι διάλεξε μια χώρα που του «ταιριάζει γάντι». Ο Τζον Μέι με την σχολαστικότητά του, την κονσέρβα και την φέτα ψωμί του τοστ δεν θα μπορούσε παρά να είναι Άγγλος. Αλλά και η απόκρυψη συναισθημάτων, η έλλειψη εντάσεων που αποδίδονται στον χαρακτήρα του είναι στενά δεμένες με την στερεότυπη ιδιοσυγκρασία ενός Άγγλου. Κυρίως όμως ποτίζει την οθόνη με μια καταπληκτική, ανεπιτήδευτη φωτογραφία με ξεθωριασμένα χρώματα που παραπέμπει  στην μουντάδα της Αγγλικής ατμόσφαιρας και στη θεματολογία του ίδιου του έργου.

Ο τίτλος «Ξεχασμένες Ζωές» αδικεί τον πρωτότυπο τίτλο «Still life». «Still life» είναι η νεκρή φύση στους πίνακες και σχετίζεται με τη δυναμική που δίνει ο Ουμπέρτο Παζολίνι στον τρόπο που φωτογραφίζει τα άψυχα αντικείμενα. Άψυχα αντικείμενα που όμως έχουν «ακόμα ζωή» (αν μεταφραστεί έτσι και το still life). Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σκηνή που ο Τζον Μέι πηγαίνει στο σπίτι μιας νεκρής γυναίκας για να δει ένα άψυχο μαξιλάρι με ζάρες, που κουβαλάει πάνω του κινήσεις, απομεινάρι ψυχής. Το πλάνο είναι σχεδόν ποιητικό ως ιδέα, ως οπτική σύλληψη του θανάτου που από τη μια καταστρέφει το σώμα και από την άλλη αφήνει σημάδια στα αντικείμενα με τον άνθρωπο «να υπάρχει και να μην υπάρχει».

Η ταινία έχει ως κύριο μοχλό τη μοναξιά, τόσο μέσα από τη δουλειά του Τζον Μέι όσο και από τον ίδιο τον Τζον Μέι, που όπως φαίνεται τον συντροφεύουν αυτά τα «απομεινάρια ψυχής». Στην τελευταία του υπόθεση όμως, ξετυλίγεται η ζωή ενός ανθρώπου, του απέναντι, ως μια ιστορική αναδρομή, η οποία λειτουργεί και μεταφορικά ως καθρέφτης, για το πως καταλήγει κάποιος απομονωμένος και κοινωνικά περιθωριοποιημένος. Θα μπορούσε να είναι και η κατάληξη του ήρωα από τη στιγμή που έχει χάσει τη δουλειά του. Δεν είναι τυχαίο το πλάνο που ο πρωταγωνιστής κοιτάζει στο παράθυρο του νεκρού γείτονα για να δει την αντανάκλαση του ίδιου του του εαυτού. Στην πορεία μιλώντας με συγγενείς και φίλους του νεκρού, θα ζωντανέψει τον νεκρό αλλά και τον ίδιο μέσα από τη λύτρωση της επικοινωνίας.

Ο ρυθμός του έργου είναι αργός και χαμηλών τόνων όπως και ο κεντρικός χαρακτήρας του. Δεν αποφεύγονται όμως οι μελοδραματισμοί, τα κλισέ, οι απλουστεύσεις και ενίοτε ο διδακτισμός. Ο σκηνοθετικός χειρισμός όμως απαλύνει το εν δυνάμει κραυγαλέο, έστω και αν το υποτονικό ύφος φαντάζει λίγο φεστιβαλικά τυποποιημένο.

Ο Παζολίνι ποντάρει στην αγάπη. Ακόμα και τη στιγμή του θανάτου. Ακόμα και μετά το θάνατο. Γιατί η μνήμη είναι τελικά η μόνη αθανασία.

“Ξεχασμένες Ζωές” από 25 Ιουνίου στους κινηματογράφους σε διανομή Feelgood