Δικός της( Her)

Αισθηματική φαντασίας, 126’, ΗΠΑ 2013

Του Σπάικ Τζονζ

Με τους Γιόακιν Φίνιξ, Σκάρλετ Γιόχανσον, Ρούνι Μάρα, Έιμι Άνταμς, Ολίβια Γουάιλντ

Στο Λος Άντζελες του κοντινού μέλλοντος ο συγγραφέας Θίοντορ Τουόμπλι (Γιόακιν Φίνιξ) βγάζει τα προς το ζην, γράφοντας προσωπικές – κυρίως ερωτικές- επιστολές για λογαριασμό άλλων. Αντικοινωνικός και μονόχνωτος ο Θίοντορ έχει χάσει κάθε όρεξη για ζωή, ειδικότερα μετά από το άδοξο φινάλε του γάμου του. Προφανώς όμως είναι ακόμη ερωτευμένος με τη πρώην σύζυγό του Κάθριν (Ρούνι Μάρα) αφού αναβάλει συνεχώς να υπογράψει τα έγγραφα του διαζυγίου τους. Ώσπου μπαίνει στη ζωή του η μοναδική Σαμάνθα (Σκάρλετ Γιόχανσον). Έξυπνη, γλυκιά, σέξι (η βραχνάδα στη φωνή το σήμα κατατεθέν της), αστεία, με κατανόηση για όλες τις ιδιορρυθμίες του και με πρωτοφανή λαχτάρα για ζωή, η Σαμάνθα θα ξαναδώσει χρώμα στην γκρίζα καθημερινότητα του Θίοντορ. Μόνο που αυτή η σχεδόν «τέλεια γυναίκα» έχει ένα μειονέκτημα: είναι η βιτρίνα -ή καλύτερα η φωνή- ενός προηγμένου λειτουργικού συστήματος τεχνητής νοημοσύνης, του OS1, στο οποίο στρέφεται δοκιμαστικά ο Θίοντορ για να γεμίσει την άδεια ζωή του. Και φυσικά συμβαίνει το όχι ακριβώς αναπάντεχο αλλά σίγουρα εκκεντρικό και ριψοκίνδυνο: ο Θίοντορ ερωτεύεται τη Σαμάνθα…

Από τον Σπάικ Τζονζ δεν θα περιμέναμε τίποτα λιγότερο από μια πειραγμένη κι εγκεφαλική ιστορία αγάπης. Ο δημιουργός των «Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς» (υποψήφιος για όσκαρ σκηνοθεσίας), «Adaptation» αλλά και της «Χώρας των μαγικών πλασμάτων», επιστρέφει στον κόσμο της φαντασίας για να διηγηθεί τον έρωτα ενός μοναχικού άντρα και μιας γυναίκας που «ζει» στα… καλώδια ενός οικιακού συστήματος τεχνητής νοημοσύνης. Η αφύσικη σχέση του Θίο και της Σαμάνθα δείχνει να λειτουργεί σε μια φουτουριστική κοινωνία όπου οι ανθρώπινες σχέσεις οδηγούνται σε… έκλειψη! Εκεί όπου κυριαρχεί η μοναξιά, το ιντερνετικό πορνό και το καλωδιομένο – όπως διαπιστώνεται στην εξέλιξη του φιλμ ο Θίοντορ δεν είναι ο μόνος που προμηθεύτηκε το εν λόγω σύστημα- συναίσθημα. Εκεί όπου η έλλειψη επικοινωνίας και ουσιαστικής επαφής αλλά και το άχαρο ντύσιμο και χτένισμα (αν δεν ενδιαφέρεσαι για κανέναν παύεις να φροντίζεις και τον εαυτό σου, λέει εύστοχα ο Τζονζ) οδηγούν στο άγνωστο όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν.Μια σχέση σαν αυτή μεταξύ Θίοντορ και Σαμάνθα ίσως δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν πλέον. Ο παλιός άνθρωπος (τόσο η παλιομοδίτικη εικόνα του Θίοντορ όσο και αυτή της πρώην του συντρόφου Κάθριν παραπέμπει στο παρελθόν) συναντάει τον νέο άνθρωπο. Από αυτή την ένωση, του παλιού ανθρώπου που κλείνει σιγά-σιγά τον κύκλο του και του ανθρώπου του μέλλοντος που κάνει τα πρώτα δειλά βήματα του, θα γεννηθεί η ελπίδα κι ο νέος έρωτας.

Το φιλμ «Δικός της» πέρα από τη μελαγχολία και τη ρομαντική ατμόσφαιρα της, ξεχωρίζει για την έκπληκτη κι αθώα ματιά της στο δώρο αυτό που λέγεται ζωή. Χωρίς να γίνεται στιγμή κυνική αλλά διατηρώντας μια αιχμηρή ειρωνεία σε κάθε γωνία της, η ταινία του Τζονζ καταφέρνει να τα συνδυάσει σχεδόν όλα: συναίσθημα, χιούμορ, σεξ, συγκίνηση, ρετρό φωτογραφία, αισθαντική μουσική (των Arcade Fire), σκηνικά βγαλμένα από άλλο πλανήτη (!), ερμηνείες κλάσης. Η βραβευμένη με τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερου σεναρίου δημιουργία του Τζονζ ενθουσίασε τόσο πολύ τους εκλέκτορες των Όσκαρ που την πρότειναν για 5 βασικά όσκαρ ενώ λίγο έλειψε να δούμε στις γυναικείες υποψηφιότητες και τη… φωνή της Σκάρλετ. Κάτι τέτοιο εν τέλει δεν έγινε αλλά ο Τζονζ είδε το όνομα του να φιγουράρει σε 3 κατηγορίες (ταινίας, πρωτότυπου σεναρίου αλλά και τραγουδιού όπου συνυπογράφει με την Karen O το εκθαμβωτικά μελαγχολικό «Moon song») εκ των οποίων στη μία είναι φαβορί.

Το πρωτότυπο σενάριο του, που για πολλούς έχει ήδη καπαρώσει το όσκαρ, αποτελεί μια ευφυής σύνθεση πολλών παραμέτρων. Τα προβλεπόμενα θέματα που θίγονται σε ανάλογα φιλμ (η αποξένωση στη μεγαλούπολη, η υπερβολική διείσδυση της τεχνολογίας στην προσωπική ζωή, η κατάθλιψη ως μάστιγα της εποχής κ.α.) συναντούν την εσωτερική φωνή αγωνίας του ήρωα που κραυγάζει για την απειλητική πραγματικότητα που… πλησιάζει. Σε μια κοινωνία που ευημερεί σε υλικά αγαθά και ανέσεις (η θέα του L.A. από το μπαλκόνι του σπιτιού του ήρωα κόβει την ανάσα) αλλά χάνει σε όλα τα άλλα και κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις, το ζητούμενο είναι, σύμφωνα με τον Τζονζ, η αναζήτηση του αληθινού έρωτα. Μέσω αυτού θα ξαναποκτήσουμε τη χαμένη ανθρωπιά μας. Η διορατική κι ενίοτε σατιρική ματιά του δεν δέχεται αμφισβήτηση. Ακόμη και μέσα από την πληθωρική και ισοπεδωτική δύναμη του διαφορετικού έρωτα, ακόμη κι αν χάσουμε ξάνα το παιχνίδι από τον φτερωτό θεό, μόνο έτσι θα βρούμε τη δύναμη να προχωρήσουμε μπροστά. Στο μέλλον μας. Στο όνειρο μας. Στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους…

Το «Her» από 6/2 στους κινηματογράφους σε διανομή Audio Visual