Δεν είμαι ο Νέγρος σου

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Ερώτημα που προκαλεί αμηχανία. Τι συνεπάγεται να είσαι μαύρος στην Αμερική…των λευκών ;

Το ντοκιμαντέρ του ακτιβιστή και σκηνοθέτη από την Αϊτή Ραούλ Πεκ, έρχεται σαν πυρηνικό όπλο τελευταίας γενιάς, να διαλύσει το μύθο -στην προ Ομπάμα και μετά Ομπάμα εποχή-  πως  “ οι φυλετικές αντιπαραθέσεις, έχουν καταλαγιάσει”. Αμ δε! Ο ρατσισμός  είναι ζωντανός  και καλά κρατεί.

Ο Ραούλ Πεκ μας αφήνει άφωνους, με την αλάνθαστη συναρμολόγηση των αιχμηρών αφηγήσεων και των δυνατών εικόνων,συνοδευμένες από εξαίρετη blues μουσική, μεταφέροντας στο κοινό, ακαδημαϊκά πονήματα για τις φυλετικές διακρίσεις, με απλουστευμένο αλλά εκκωφαντικό τρόπο. Η έρευνα  και η ενασχόληση του έφτασε τα δέκα  περίπου χρόνια, μέχρι  να υλοποιηθεί το αριστούργημα αυτό (2017) και να μιλάνε οι πάντες και εμείς μαζί τους, ήδη από το φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου.

Με σπιρτάδα και με πολλαπλές  καλαίσθητες εναλλαγές ( συνεντεύξεις του κεντρικού ήρωα, ιστορικά ντοκουμέντα, κινηματογραφικές παραπομπές), επιχειρηματολογεί και αποδεικνύει τη διαχρονική σκληρή μοίρα  των Αφροαμερικανών, ανεξαρτήτου εποχής.

Το παρελθόν το ανακαλεί , για να περάσει το μήνυμα και το συμπέρασμα του, πως τίποτα δεν έχει αλλάξει στην αμερικανική κοινωνία του σήμερα και ερμηνεύει τα αίτια των συνεχιζόμενων αναταραχών. Χρησιμοποιεί ως πηγή έμπνευσης , τον μαύρο συγγραφέα Τζέιμς Μπάλντγουιν, τα ανολοκλήρωτα απομνημονεύματά του (απεβίωσε το 1987) και τις αιχμηρές τηλεοπτικές του εμφανίσεις στα αμερικανικά δίκτυα , μετά την επιστροφή στα πάτρια, από την αυτοεξορία στο Παρίσι.

Η χαρακτηριστική αργόσυρτη αλλά και δυναμική φωνή του Σάμιουελ  Τζάκσον αντικατοπτρίζει τον αιχμηρό λόγο του ακτιβιστή συγγραφέα, ξεδιπλώνοντας κομμάτια της αμερικανικής ιστορίας, της μαύρης δουλείας 400 χρόνια πριν, μέχρι τις δολοφονίες των Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Μάλκολμ Χ και Μέντγκαρ Έβερς.

Για τον Τζέιμς Μπάλντγουιν, τα δικαιώματα των μαύρων και η ισότητα τους, θα επέλθει, μόνο όταν αυτή ξεκινήσει από τα κάτω προς τα πάνω. Δηλαδή, αποδεχόμενοι οι λευκοί Αμερικάνοι τους μαύρους ως αναπόσπαστο μέρος του αμερικανικού πολιτισμού.  Η ιστορία έδειξε, πως τα πολιτικά πρόσωπα( βλέπε τις ειρωνικές αναφορές στο πρόσωπο του Μπομπ Κένεντι), δεν μπορούν και δεν επιθυμούν να καθοδηγήσουν ορθά το λαό, μη μπορώντας να πετύχουν την αποκατάσταση των ανισοτήτων.

Το ντοκιμαντέρ σε κάποια του σημεία ξεφεύγει από την καταγγελτική ροπή και δίνει μια ταξική διάσταση, στην ηθελημένη στασιμότητα να αναγνωριστούν τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών, τονίζοντας την ανάγκη για ύπαρξη “εργατών”, για τη δημιουργία του λευκού αμερικανικού ονείρου.Ο Ραούλ Πεκ δημιουργεί την ίδια στιγμή ένα κινηματογραφικό κολάζ, προβάλλοντας αποσπάσματα από ταινίες του ‘30,φτάνοντας μέχρι την δεκαετία του ‘80 για να δείξει την ατολμία του Χόλιγουντ και τις προκαταλήψεις του, όταν η τέχνη δεν γίνεται τολμηρή, αλλά υποχείριο σκοπιμοτήτων.

Όλα τα αφηγηματικά κομμάτια τοποθετούνται στην κατάλληλη θέση, υπάρχει ένας διαπεραστικός ρυθμός και το μοντάζ είναι κάτι περισσότερο από καλοδουλεμένο. Ναι, πρόκειται για στρατευμένο πολιτικό σινεμά…αλλά τρομερά κοφτερό και βαθύ, η πιο πλήρης κινηματογραφική αναφορά για τις φυλετικές διακρίσεις στην Αμερική, είναι  αυτό εδώ το έργο .”Εγώ δεν είμαι ο νέγρος σου, δεν είμαι ο  δούλος σου, ειρήνη δεν μπορεί να υπάρξει,χωρίς να αναγνωρίσεις ότι είμαστε ίσοι”.

Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ

Από την Πέμπτη 16/11 στους κινηματογράφους σε διανομή ΑΜΑ