Μαντέλα, ο δρόμος προς την Ελευθερία (Mandela,Long Walk to Freedom)

Βιογραφικό δράμα, 141΄, Νότιος Αφρική- Μεγάλη Βρετανία, 2013

Του Τζάστιν Τσάντγουικ

Με τους Ίντρις Έλμπα, Ναόμι Χάρις, Ριάντ Μόουζα, Φάνα Μοκοένα

Όλη η διαδρομή του Νέλσον Μαντέλα, από την παιδική του ηλικία έως και τη μέρα που αναλαμβάνει, στα 76 του χρόνια πλέον κι αφού έχει περάσει σχεδόν τρεις δεκαετίες στη φυλακή, την προεδρία της ρημαγμένης από το Απαρχάιντ χώρας του. Οι πρώτες εικόνες μας συστήνουν ένα φτωχό αγόρι που φυλάει το κοπάδι του πατέρα του στο απομονωμένο χωριό Τράνσκεϊ της Νότιας Αφρικής. Ακολουθεί το μεγάλωμα ενός άντρα που λατρεύει τη πυγμαχία (ήταν ερασιτέχνης αθλητής), τη δικηγορία (σπούδασε νομικά στο Γιοχάνεσμπουργκ) και τις γυναίκες! Το πέρασμα του στην πολιτική και τον αντικαθεστωτικό αγώνα όμως όσο φυσικά κι αν δίνεται – σαν λογική συνέχεια της ακεραιότητας και της αίσθησης δικάιου που τον διακρίνει- δεν γίνεται χωρίς θυσίες. Παντρεμένος και πατέρας από νεαρή κιόλας ηλικία «αναγκάζεται» να εξαφανίζεται για μέρες από το σπίτι του, κατάσταση που δεν ανέχεται η σύζυγός του η οποία είναι πεπεισμένη ότι ο Μαντέλα χρησιμοποιεί το άλλοθι της πολιτικής δράσης του για να συναντάει τις ερωμένες του και τον χωρίζει.

Όταν η στάση του ANC (Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, του οποίου είναι ηγετικό μέλος ο Μαντέλα) σκληραίνει απέναντι στο ολοένα και πιο βίαιο καθεστώς, με ένοπλη δράση και τυφλά «τρομοκρατικά» χτυπήματα στα τέλη των 50ς, ο Μαντέλα πρωτοστατεί για να μετατραπεί γρήγορα στο μεγαλύτερο εχθρό του καθεστώτος. Την ίδια εποχή που είναι ο νούμερο ένα καταζητούμενος της ρατσιστικής κυβέρνησης, έχει προλάβει να δημιουργήσει ήδη νέα οικογένεια με την αγαπημένη του δεύτερη σύζυγο Γουίνι (παντρεμένοι από το 1957), η οποία θα αναλάβει εξίσου σημαντική πολιτική δράση κατά του Απαρτχάιντ. Ο Μαντέλα συλλαμβάνεται το 1962, καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη (την ύστατη ώρα γλίτωσε τη θανατική ποινή) και οδηγείται μαζί με άλλους συντρόφους του στο νησί Ρόμπεν. Η απελευθέρωση του μετά από 28 χρόνια σηματοδοτεί το τέλος του Απαρτχάιντ και την έναρξη μιας νέας, ελπιδοφόρας εποχής όχι μόνο για τη Νότιο Αφρική αλλά και για την ανθρωπότητα γενικότερα.

Ο βρετανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Τζάστιν Τσάντγουικ (πιο γνωστή δουλειά του είναι το ερωτικό δράμα εποχής «Η άλλη ερωμένη του βασιλιά») παρουσιάζει τη βιογραφία του Νέλσον Μαντέλα ως ένα θρίαμβο του σοφού, φιλειρηνιστή και οραματιστή πολιτικού άντρα απέναντι στη μισαλλοδοξία και το τυφλό μίσος δικαίων και αδίκων. Λίγο πριν ο Μαντέλα πάρει την προεδρία στα χέρια του (ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος στην ιστορία της χώρας του) δεν είχε να αναλάβει μόνο την ευθύνη της συγχώρεσης των μέχρι πρότινος μισητών εχθρών του αλλά και την ακόμη δυσκολότερη αποστολή να συγκρατήσει την εκδικητική μανία του δικού του λαού.

Όλη αυτή η ηλεκτρισμένη και ιδεολογικά φορτισμένη ατμόσφαιρα έρχεται στο τελευταίο ημίωρο μιας ταινίας που ξεκινάει αλλιώς (σαν μια γλαφυρή, φιλόδοξη αλλά και συμβατική βιογραφία), εξελίσσεται σε… κάτι άλλο (εντελώς άνευρο και χωρίς καμιά σημαντική προσθήκη στην ιστορική έρευνα το δεύτερο μέρος που είναι ένα μελό δράμα φυλακής) και φυλάει τα ομολογουμένως δυνατά στοιχεία της για το τέλος. Μέχρι εκείνο το σημείο η ταινία οφείλει τις λίγες αρετές της στο πρωταγωνιστικό ζευγάρι (αποτελεσματικός ως Μαντέλα ο βρετανός με αφρικανική καταγωγή – από τη Σιέρα Λεόνε ο πατέρας κι από την Γκάνα η μητέρα του- Ίντρις Έλμπα αλλά εκείνη που κλέβει την παράσταση είναι η καταπληκτική Ναόμι Χάρις στο ρόλο της Γουίνι) και τη θρυλική ζωή του Μαντέλα.

Ο σκηνοθέτης δίνει τις απαραίτητες γαργαλιστικές λεπτομέρειες (πόσοι γνώριζαν πριν από την ταινία πόσο… γυναικάς ήταν ο αφρικανός ηγέτης;), ενσωματώνει στα κάδρα του μερικές καλογυρισμένες σκηνές πλήθους και καταφέρνει να δώσει στην ταινία του μια επική πνοή παρά την ακαδημαϊκή γραφή του. Η ταινία που παρακολουθείται με ενδιαφέρον σαν ένα σχόλιο που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα «της νίκης της αγάπης απέναντι στο μίσος» (τα λόγια του ίδιου του Μαντέλα από την αυτοβιογραφία του στο κλείσιμο του έργου) είναι υποψήφια στα φετινά Όσκαρ με το τραγούδι του Bono «Ordinary love».

“Μαντέλα,ο δρόμος προς την Ελευθερία” από 6/2 στους κινηματογράφους Village