Νιλ Τζόρνταν

Γράφουν οι Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη & Δάφνη Δημητριάδη

Δύο δεκαετίες μετά την πετυχημένη “ Συνέντευξη με έναν βρικόλακα ”, ο πολυβραβευμένος Ιρλανδός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Νιλ Τζόρνταν, επιστρέφει με το “Βyzantium”, αψηφώντας τις συμβάσεις μίας τυπικής βαμπιρικής ιστορίας. Κρατώντας αποστάσεις από την χολυγουντιανή παραγωγή, που τον έκανε γνωστό στο διεθνές κοινό, χρησιμοποιεί τον βαμπιρικό μύθο για να επαναπροσδιορίσει τη σχέση μητέρας-κόρης.

Ο σκηνοθέτης, που έβαλε το ιρλανδικό σινεμά στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη, ξεκίνησε την καριέρα του ως σύμβουλος σεναρίου, λίγο πριν γυρίσει την πρώτη του μεγάλου-μήκους ταινία, το “Angel” (1982). Βασισμένη στα πρότυπα του θρίλερ, η ταινία εστιάζει σε ένα από τα αγαπημένα θέματα του σκηνοθέτη, στις συνέπειες της βίας, φιλτραρισμένης από τις απόψεις και τις αντιδράσεις των ηρώων του.

Στο επόμενό του βήμα  “ Η Παρεα των Λυκων” (1984), ο σκηνοθέτης δεν διστάζει να χτίσει μια gothic ταινία τρόμου πάνω σε μία ιστορία παραμυθιού και καταφέρνει να κερδίσει κοινό και κριτικούς για μία ακόμη φορά. Δύο χρόνια αργότερα με τη νεό-νουάρ ταινία μυστηρίου “Μόνα Λίζα ” (1986), κερδίζει υποψηφιότητες για βραβεία σε Αγγλία και Αμερική, καθώς και υποψηφιότητα για Όσκαρ α’ ανδρικής ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή Bob Hoskins.

Η ταινία-σταθμός στην καριέρα του έρχεται το 1992. Το “The Crying Game”, του εξασφαλίζει έξι υποψηφιότητες ‘Οσκαρ και του χαρίζει το Όσκαρ του καλύτερου σεναρίου.

Με ένα άρτια δομημένο σενάριο χαρακτήρων και με έντονα τα στοιχεία του πολιτικού θρίλερ, κυρίαρχη είναι η προβληματική, που απασχολεί τον σκηνοθέτη στο μεγαλύτερο μέρος της φιλμογραφίας του: η αναζήτηση ταυτότητας. Με φόντο τη σύγχρονη πολιτική ιστορία της πατρίδας του, ο Τζόρνταν σκιαγραφεί την προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας, όχι μονο σεξουαλικού, αλλά πολιτικού, κοινωνιολογικού και φυλετικού περιεχομένου.

Το πρώτο του blockbuster έρχεται το 1996 με την επική ταινία “ Mάικλ Κολινς ”,  και τον Λίαμ Νίσον στο ρόλο του Ιρλανδού απελευθερωτή. Η ταινία εξ ολοκλήρου γυρισμένη στην Ιρλανδία και παραγωγή όχι μόνο ιρλανδικών εταιρειών, αλλά και αγγλικών και αμερικάνικων.

Το τελικό αποτέλεσμα θεωρήθηκε ως μία εξαιρετική μίξη του ιρλανδικού κινηματογράφου και Hollywood. Άμεσες αφηγήσεις, προσπάθεια για την επίτευξη πανσοφίας του θεατή, πλήρη μεταφορά και κατανόηση των συνθηκών της πιο άστατης περιόδου στην ιστορία της Ιρλανδίας, ερωτική διεκδίκηση, μερικές φορές ακόμη και χιούμορ, στοιχεία για τα οποία  δίκαια απέδωσαν στην ταινία τους χαρακτηρισμούς «μεγάλο κινηματογραφικό γεγονός» και «ορόσημο του ιρλανδικού σινεμά».

 Ένα χρόνο μετά, ο Νιλ Τζόρνταν σκηνοθετεί το “Μικρό Χασάπη”, μια μεταφορά ενός ιρλανδικού μυθιστορήματος του Πάτρικ Μακ Κέιμπ, στο οποίο ο σκηνοθέτης ασχολείται με τα ιδιαίτερα προκλητικά για εκείνον θέματα της βίας και της σεξουαλικότητας, μέσω ενός παιδιού ήρωα που εξαιτίας της τραγικής του παιδικής ηλικίας καταλήγει στην τρέλα. Παρά το θέμα της, η ταινία θεωρήθηκε αρκετά αισιόδοξη και χαρακτηρίστηκε ως μία «εξαιρετική μαύρη κωμωδία», μια αντίθεση θέματος και απόδοσης που οδήγησε, μεταξύ άλλων, και στην αργυρή άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1998.

Στην Ελλάδα ο Νιλ Τζόρνταν γίνεται γνωστός το 1999 με το συγκρατημένο και ρομαντικό “Το Τέλος Μιας Σχέσης”, μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Γκράχαμ Γκριν. Η ταινία, που αποτελεί και το πιο χολιγουντιανό δείγμα δουλειάς του δημιουργού, υπήρξε μια πειραματική προσπάθεια του σκηνοθέτη να αναδείξει το πάθος μιας ερωτικής σχέσης με απόλυτο μινιμαλισμό στην υποκριτική, ακόμη κι αν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους βλέπουμε τους αστέρες Ρέιφ Φάινς, Τζούλιαν Μουρ και Στίβεν Ρία, κάτι που φάνηκε να δυσαρέστησε αρκετά το κοινό. 

Μία από τις πιο επιτυχημένες ταινίες στη κινηματογραφική σταδιοδρομία του Νιλ Τζόρνταν αποτελεί το “ Πρόγευμα στον Πλούτωνα ” (2005). Ο σκηνοθέτης συνδυάζει τα αγαπημένα του στοιχεία, τόσο στη θεματολογία όσο και στις αφηγηματικές μεθόδους που ακολουθεί.

 Η αναζήτηση της ταυτότητας του νεαρού Partick Braden (Σίλιαν Μέρφι) είναι ένα από τα στοιχεία που φαίνεται πως ξέρει με δεξιότητα να χειρίζεται ο σκηνοθέτης, καταφέρνοντας να παρασύρει στα διλήμματα , τόσο κοινωνικά όσο και προσωπικά, που αντιμετωπίζει ο ήρωας. Ο άνθρωπος που μεγαλώνει «εγκλωβισμένος σε λάθος σώμα» φαίνεται να είναι ένα θέμα που προκαλεί τον σκηνοθέτη ( το βλέπουμε και στο εξίσου σημαντικό έργο του “The Crying Game”).  Παράλληλα εξελίσσεται το κεντρικό θέμα της ταινίας, η αναζήτηση της πραγματικής οικογένειας του νεαρού Κitten ( όπως o ίδιος αυτό-αποκαλείται). Το θέμα αυτό, αν και αρκετά κοινότυπο, εξελίσσεται με μεγάλη αριστοτεχνία και με ενδιάμεσες ιστορίες, που αποδεικνύουν πως το ταξίδι είναι αυτό, που εν τέλει οδηγεί στην ευτυχία, παρά η επίτευξη του τελικού στόχου.  

Εν αναμονή του ” Byzantiun”,  της νέας ταινίας του Νιλ Τζόρνταν που η προγραμματισμένη του προβολή στην Ελλάδα αναβλήθηκε 2 φορές.

Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη & Δάφνη Δημητριάδη