Σκοτεινά Νερά

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Η πυροδότηση της συζήτησης για την περιβαλλοντική κρίση, ωθεί καλλιτέχνες της ανεξάρτητης σκηνής του σινεμά, να ξεθάψουν πραγματικά περιστατικά για την εσκεμμένη αδιαφορία των πολυεθνικών, στην προστασία της φύσης και των πολιτών. “Υπέρ πάντων το χρήμα” και στις φιλελεύθερες οικονομίες, το κράτος ενισχύει τις πολυεθνικές και συνειδητά κωφεύει για τις συνέπειες.

Στο πρόσφατο  φεστιβάλ Βερολίνου αναφερθήκαμε στην ταινία “ Minamata” και την έγχυση υδραργύρου από χημικό εργοστάσιο στην Ιαπωνία, ενώ παλαιότερα επιλέξαμε για ταινία της εβδομάδας  τη “ Γη της Επαγγελίας” του Γκας Βαν Σαντ , με θέμα τις  επιπτώσεις  των γεωτρήσεων στην ανθρώπινη υγεία και τις επιπτώσεις στο  περιβάλλον.
Ο Τοντ Χέινς μας ξαφνιάζει. Ο σκηνοθέτης από την Καλιφόρνια,  ασχολείτο συστηματικά με  τις  γυναίκες-θύματα της κοινωνικής πραγματικότητας, γυναίκες στο χείλος της ψυχολογικής αβύσσου( “Κάρολ”,” Safe”, “Ο Παράδεισος Είναι Μακριά”).
Τώρα στρέφεται πολιτικο-οικολογικά και ανασύρει την “Υπόθεση DuPont” για την   ηγέτιδα  χημική αμερικάνικη  εταιρία DuPont.

Τα   χημικά της  απόβλητα από το εργοστάσιο της  στο Σινσινάντι του Οχάιο, αποδείχθηκαν θανατηφόρα.

Το 1998, ένας εκτροφέας βοειδών, βλέπει τα ζώα του ξαφνικά να πεθαίνουν. Αντιλαμβάνεται, ότι ευθύνονται τα τοξικά απόβλητα, από το χώρο υγειονομικής ταφής του εργοστασίου, που γειτνιάζει με το οικόπεδο του.
Οι καταγγελίες του  θα αγνοηθούν και την υπόθεση θα αναλάβει ένας δικηγόρος περιβαλλοντικού δικαίου, ο Ρόμπερτ Μπιλοτ. Ο Μπίλοτ ρισκάρει την καριέρα του και την οικογενειακή του γαλήνη. Δεν θα κάνει πίσω και ο αγώνας των δεκάδων χιλιάδων κατοίκων της περιοχής και του δικηγόρου -εν μέρει θα δικαιωθεί- 17 χρόνια αργότερα.
Εν τω μεταξύ, ο κτηνοτρόφος που κίνησε πρώτος τα νήματα της υπόθεσης, θα πεθάνει, όπως και η γυναίκα του, η οποία χάνει τη ζωή της από καρκίνο.

Ο Τόντ Χέινς και ο μόνιμος του συνεργάτης, ο Διευθυντής Φωτογραφίας Εντ Λάχμαν, δεν ενδιαφέρονται -ίσως για πρώτη φορά στην μακρόχρονη τους συνεργασία- να αναδείξουν πλάνα εικαστικά.Ενίοτε τα αναδεικνύουν, όπως στην έναρξη, με την ομάδα εφήβων να κολυμπούν στα μολυσμένα νερά του ποταμού και να εκδιώκονται από υπαλλήλους της εταιρίας, κακήν κακώς. Είναι μία άξια λόγου εικαστική στιγμή της ταινίας και μια στιγμή με νοήματα, για τους νέους, οι οποίοι από δικαιολογημένη άγνοια, μπορεί να βρεθούν με χίλιες δυο παθήσεις και να αγνοούν το πως και το γιατί.

 Επιθυμούν,-ιδίως ο Χέινς-  να δώσουν υπόσταση στην ιστορία. Να την παρουσιάσουν με κάθε λεπτομέρεια, από το 1998 μέχρι το 2015. Είναι  ταινία διαμαρτυρίας περιορισμένης εμβέλειας, αλλά καυστική και σύγχρονη. Περισσότερο σύγχρονη ως θέμα, παρά ως αφήγηση, που θυμίζει αφηγηματικά, δικαστικά θρίλερ προηγούμενων δεκαετιών.
Η λεπτομερειακή εξέλιξη των γεγονότων, έχει μια χροιά αντι-κινηματογραφική και είναι ο λόγος, όπου το σασπένς ως ένα βαθμό περιορίζεται, αλλά και το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της υπόθεσης ατονεί.

Εντούτοις, είναι πολύ  ισχυρή η πολιτική δήλωση του Τόντ Χέινς, ιδίως στην εποχή του κορονοϊου, περί της  παντοκρατορίας  των πολυεθνικών,  να ορίζουν τους κανόνες και οι πολίτες να υφίστανται τις τραγικές συνέπειες των επιλογών, όσων επιθυμούν και μπορούν να έχουν  άμεσο αλλά  και τεράστιο  κέρδος.
Ο υποψήφιος για Όσκαρ ηθοποιός (Spotlight) Μαρκ Ράφαλο υποδύεται τον Ρόμπερτ Μπίλοτ, όπως ήταν στην πραγματικότητα. Κάπως αδέξιος, με εμφάνιση μανδαρίνου  γραφειοκράτη. Εξαιτίας μιας συντηρητικού τύπου ηθικής,  πάει κόντρα στο προφίλ και στα μέχρι τότε χαρακτηριστικά του. Τολμά και λειτουργεί ως ακτιβιστής. Από τη μια φοβάται για τη σωματική του ακεραιότητα και  από την άλλη  προχωράει( η σκηνή μέσα στο αμάξι και η αίσθηση πως μια βόμβα θα τον σκοτώσει).
Πλάι στον Ράφαλο βρίσκεται σε μικρό ρόλο ο Τιμ Ρόμπινς και σε ρόλο συζύγου, η Αν Χάθαγουεϊ.

“Σκοτεινά Νερά” από την Πέμπτη 5/3 στους κινηματογράφους