Το Μάθημα

Δράμα,101, Βουλγαρία, Ελλάδα 2014

Πρωτότυπος Τίτλος: The Lesson, Urok Γλώσσα: Βουλγάρικα

Των  Κριστίνα Γκρόζεβα, Πέταρ Βαλτσάνοφ

Γράφει η Δέσποινα-Ηλέκτρα Βούλγαρη

Το βραβευμένο κινηματογραφικό ντουέτο Κριστίνα Γκρόζεβα-Πέταρ Βαλτσάνοφ δίνει μαθήματα κοινωνικού ρεαλισμού και υπαρξιακού προβληματισμού στην πρώτη τους ταινία, “The lesson”. Βασισμένη σε αληθινή ιστορία, η ταινία παρακολουθεί την τροπή που θα πάρει η ζωή της Ναντέ (Margarita Gosheva), μίας δασκάλας αγγλικών σε μία μικρή επαρχιακή πόλη της Βουλγαρίας, όταν βρεθεί σε έναν κυκεώνα ατυχίας, που θα της στοιχίσει ουσιαστικά τα πάντα.

Η πρώτη σκηνή, όπου η ηρωίδα θέλει να δώσει ενα γερό μάθημα στους μαθητές της, γιατί κάποιος έκλεψε ενα χαρτονόμισμα, μόνο ειρωνική φαντάζει σε σχέση με το μάθημα που θα αναγκαστεί να πάρει από τα προβλήματα που προκύπτουν το ένα μετά το άλλο, σε πίστη εφαρμογή του νόμου του Μέρφι. Η φιλήσυχη Νάντε θα προσπαθήσει να κρατήσει την αξιοπρέπεια της σε μία διαρκή μάχη με την ηθική της, όταν σε λίγες ώρες θα πρέπει να σώσει το σπίτι της απο την τράπεζα, γιατί ο μέθυσος, ουσιαστικά αμέτοχος σύζυγός της ξόδεψε τα λεφτά της δόσης του δανείου.

Η υποδειγματικά ρεαλιστική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας δίχως ίχνος συναισθήματος ή ψυχολογικής έξαρσης είναι το όχημα για το μάθημα που προσπαθούν να αποδώσουν οι σκηνοθέτες. Από τη μία πλευρά σε υπαρξιακό επίπεδο, η σύγκρουση με τα ιδανικά και τον ηθικό κώδικα, τι σημαίνει αξιοπρέπεια και από την άλλη πλευρά σε κοινωνικό επίπεδο, μέχρι που μπορείς να φτάσεις για να αποφύγεις τη φτώχεια και την κοινωνική περιθωριοποίηση. Η Νάντε είναι μητέρα ενός μικρού κοριτσιού, μορφωμένη, αξιοσέβαστη, εργατική δασκάλα, μία νέα γυναίκα δηλαδή που δύσκολα θα φανταζόταν κανείς ότι θα αντιμετώπιζε το σκληρό πρόσωπο του συστήματος, προκαλώντας απανωτές σκέψεις στο θεατή, πόσο εύκολα μπορεί να βρεθεί στην ίδια θέση, ποιους και κατά πόσο καλύτερους χειρισμούς θα έκανε στην κατάστασή της.

Θυμίζοντας την οδύσσεια μίας άλλης πρωταγωνίστριας, αυτής της Μάριον Κοτιγιάρ στο “Δύο ημέρες, μία νύχτα” των αδερφών Νταρντέν, το παράδοξο με την ιστορία της Νάντε είναι ότι δεν προκαλεί λύπη ή συμπόνοια. Η απλή σκηνοθεσία και η δομή του σεναρίου με στοιχεία ταινίας τρόμου, δημιουργώντας την ατμόσφαιρα ενός υπόκωφου θρίλερ κρατούν τον θεατή σε ανησυχία και νευρικότητα όχι μόνο για τι θα επακολουθήσει, αλλά και πως είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό. Η αποφασιστικότητα της ηρωίδας να αντιμετωπίσει τα πάντα μόνη, ενώ δεν φέρει αποκλειστικά την ευθύνη, η ψυχρότητα και οι σχεδόν ρομποτικές κινήσεις συνθέτουν έναν χαρακτήρα αν όχι απωθητικό, σίγουρα αντιπαθητικό, που δύσκολα συμπάσχει κανείς, πόσο μάλλον ταυτίζεται.

Η ταινία βάζει στο μικροσκόπιο τον ανθρώπινο χαρακτήρα, τα ανθρώπινα όρια και επαληθεύει τη διαπίστωση πόσο μας εκπλήσσει ο εαυτός μας με τις προτεραιότητες που θέτουμε, με την πλευρά που διαλέγουμε στα διλήμματα, όταν βρισκόμαστε με την πλάτη στον τοίχο, όταν η προσωπική και κοινωνική μας υπόσταση βρίσκεται στον αέρα. Και φυσικά πως αλλάζει ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας, πως εντέλει δεν θα είμαστε ποτέ οι ίδιοι άνθρωποι.

“Το Μάθημα” από 31 Μαρτίου στους κινηματογράφους σε διανομή Seven films