Η Άγρια Αχλαδιά

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Ενός από τους τελευταίους  - εν ζωή-   του σινεμά των μεγάλων πλάνων, του  Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν, είναι δημιούργημα “ Η Άγρια Αχλαδιά”, που λειτουργεί ως αυτόνομη συνέχεια δύο προηγουμένων του  ταινιών  ( Κάποτε στην Ανατολία και Χειμερία Νάρκη), εξερευνώντας διαχρονικά τις βαθιές αντιθέσεις της Τουρκικής κοινωνίας αλλά  και  πρόσωπα, που αδυνατούν να ακολουθήσουν το δρόμο που επιθυμούν, εξαιτίας των παγιωμένων αναχρονιστικών αντιλήψεων, κυρίως των κατοίκων της επαρχίας.

Η ταινία ακολουθεί έναν πτυχιούχο νέο, τη στιγμή που επιστρέψει στο πατρικό του, από την Κωνσταντινούπολη στα Δαρδανέλια. Επιθυμεί να εκδώσει ένα βιβλίο, αλλά το παραδοσιακό οικογενειακό του περιβάλλον, προσπαθεί να του κόψει τα φτερά. Ο πατέρας του, παρότι στο παρελθόν ήταν δάσκαλος, έχει οπισθοδρομικές αντιλήψεις και ξόδεψε τα χρήματα του στον τζόγο.  Ο νεαρός  Σινάν εν τέλει  θα αναμετρηθεί με το παρελθόν του, με τις επιθυμίες του και με τον οικογενειακό γόρδιο δεσμό.

Τον ήρωά μας, τον  παρακολουθούμε, ξεκινώντας από τη σκιά της όμορφης αχλαδιάς και τη φιγούρα ενός μεγάλου έρωτα,  μέχρι τις τραυματικές συναντήσεις με τον πατέρα του, χάνοντας  μέρα με τη μέρα,  όποια αισιοδοξία είχε πριν την επιστροφή του στα πάτρια.

Οι εικόνες του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν είναι μεγαλειώδεις, ακόμα και στη λεπτομέρεια του φωτός και της  κίνησης των φύλλων, πόσο μάλλον στον τρόπο που διεισδύει στον εσωτερικό κόσμο του Σινάν και στην αλληλοεπίδραση με το κυνικό εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή της τουρκικής επαρχίας, με τους ανθρώπους να μην   τον ακούν και  να μην τον αποδέχονται.

Μπορούμε να ισχυριστούμε, πως ο σκηνοθέτης τον ποιητικό του ρεαλισμού. τον παρουσιάζει, σαν ένα όνειρο, συμβολίζοντας, την επιθυμία του ήρωά του, να ζήσει, πραγματώνοντας τις επιθυμίες του, αλλά όλο αυτό είναι όνειρο απατηλό.

Ο Τούρκος μετρ του συγκεκριμένου κινηματογραφικού στιλ, φτιάχνει ένα έργο τριών ωρών και οκτώ λεπτών, με τη μεγάλη του διάρκεια,  να αποτελεί  από τη μια  ένας φόρος τιμής  στο σινεμά του δημιουργού(  ως συνεχιστής του  Αγγελόπουλου,  του Μπέλα Ταρ… και στο βάθος του Ταρκόφσκι),  από την άλλη,  αποτελεί και την αχίλλειο πτέρνα του, καθιστώντας το- αριστοτεχνικά κινηματογραφημένο- έργο, ευάλωτο μπροστά στις αργόσυρτες σεκάνς και στους πυκνούς διαλόγους.

Ενώ πρόκειται για ένα φιλοσοφικό πόνημα της 7ης τέχνης – που δεν μπορούν να δημιουργήσουν, παρά ελάχιστοι σκηνοθέτες-  για την Τουρκία της προόδου αλλά και των αντιστάσεων των δυνάμεων του αναχρονισμού( υπονοείται και η παρουσία του Ερντογάν),  , ο Τζεϊλάν, με αυτοκαταστροφική εμμονή – επεκτείνωντας το χρονικά-  το προσγειώνει οικειοθελώς.

Εάν ο προβεβλημένος σκηνοθέτης, δεν είχε πάρει το Χρυσό Φοίνικα των Καννών  στο πρόσφατο παρελθόν, η  μεγάλη διάρκεια της “ Άγριας Αχλαδιάς”,  δεν θα ήταν εμπόδιο στο να κερδίσει  πολλά βραβεία κι επαίνους.

Εικάζουμε,  οτι η κριτική επιτροπή του Φ. Καννών, θεώρησε ότι , ο Τούρκος σκηνοθέτης, από τη στιγμή που έχει πολλάκις βραβευτεί αλλά και η νέα του ταινία ανακυκλώνει τα ίδια θέματα και ταυτόχρονα έχει  μια διάρκεια απαγορευτική για το ευρύ ακροατήριο, όφειλαν να την παρακάμψουν… κι εν μέρει συμφωνούμε κι εμείς.