Πράσινο Βιβλίο

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Το απόγειο της κινηματογραφικής καριέρας του Πίτερ Φαρέλι, συνοψίζεται στο “Πράσινο Βιβλίο”, αφήνοντας πίσω, εμπορικές ταινίες δεύτερης διαλογής, όπως ήταν  ο “ Ο Ηλίθιος και ο Πανηλίθιος 1&2″  αλλά και το κάπως ανώτερο έργο “Κάτι τρέχει με τη Μαίρη”. Ο Φαρέλι καταπιάνεται με τον Ντον Σίρλεϊ, έναν Αφροαμερικανό πιανίστα  της κλασικής μουσικής και της τζαζ , που έζησε μέχρι τα 86 του, κι “έφυγε” το 2013, στη  Νέα Υόρκη.

Οι γονείς του κατάγονταν από την Τζαμάικα κι εγκαταστάθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ‘20 στη Φλόριντα. Τον γαλούχησαν με  αριστοκρατική  παιδεία. Η κατεύθυνση του στην εκλεπτυσμένη μουσική, θεωρήθηκε αναμενόμενη. Αργότερα, όταν τέθηκαν διάφορα  εμπόδια στη σταδιοδρομία του,  ακολούθησε τον κλάδο της ψυχολογίας, με εξειδίκευση στη ψυχολογία της μουσικής και της  μουσικοθεραπείας(  δεν φωτίζεται η συγκεκριμένη πτυχή στο έργο).  Όλα όσα περιγράφουμε, ταιριάζουν στο προφίλ, ενός λευκού Αμερικανού πολίτη- εκείνων των χρόνων- , αλλά όχι ενός μαύρου, όπου ο φυλετικός διαχωρισμός, εμπόδιζε την εξέλιξη τους και την αποδοχή τους, ως ίσοι, με τους υπόλοιπους -λευκούς- Αμερικανούς.

Ο Φαρέλι, εστιάζει σε  μια πραγματική διαδρομή, του βιρτουόζου μουσικού( τον υποδύεται ο Μαχερσαλά Αλί)  σε διάφορες νότιες αμερικανικές πολιτείες  τη δεκαετία του ‘60, έχοντας για οδηγό του, έναν λευκό άντρα -λαϊκής καταγωγής-,  τον Τόνι, τον οποίο ερμηνεύει ο Βίγκο Μόρτενσεν. Το σενάριο,  το συνυπογράφουν,ο Φαρέλι μαζί με το γιο του Τόνι, αλλά η οικογένεια του διάσημου μουσικού, θεωρεί οτι το σενάριο είναι αποκύημα φαντασίας, κι ότι δεν υπήρξε ουσιαστική φιλία, ανάμεσα στους δυο τους. Ο τίτλος της ταινίας παραπέμπει στο ομώνυμο βιβλίο, των αρχών του 20ου αιώνα, που θεωρήθηκε οδηγός  επιβίωσης των μαύρων,  από πόλη σε πόλη.

Η εκατέρωθεν επιφυλακτικότητα, οι πρώτες διαφωνίες, η διαφορετική ματιά πάνω στην αισθητική αλλά  και στην ίδια τη ζωή, μειώνονται μέρα με τη μέρα.

 Ο  Σίρλεϊ,  στο έργο εμφανίζεται εγωκεντρικός και αυτο- απορροφημένος   διαθέτει μια υπεροπτική στάση, ακόμα και απέναντι στους μαύρους( χαρακτηριστικό παράδειγμα μέσα από την ταινία, ο σνομπισμός του, απέναντι στην Αρίθα Φράνκλιν, την οποία φαίνεται να αγνοούσε), όμως,  η οπτική του Φαρέλι  δεν στέκεται στο να κατακρίνει τον Σίρλεϊ, αντιθέτως,   αντιμετωπίζει τη συμπεριφορά του, ως  ασυναίσθητη προσπάθεια ενσωμάτωσης του, με το κατεστημένο των λευκών,επιδιώκοντας να τον αντιμετωπίσουν  ως  “δικό τους”… κι όχι ως  έναν οργανοπαίχτη.

 Η συμβολή των εξωτερικών παραγόντων, συμβάλουν καθοριστικά,  στο να συνειδητοποιήσει ο  Σίρλεϊ  την αλήθεια,  όπως ήταν η ρατσιστική στάση ενός διευθυντή εστιατορίου, που δεν του επέτρεψε, να δειπνήσει στο εστιατόριο,  πριν την προγραμματισμένη του συναυλία,  στον ίδιο χώρο. Ταυτόχρονα, οι περιπλανήσεις και οι συναντήσεις με διάφορα πρόσωπα,  θα    ανοίξουν το δρόμο για τη μεταξύ τους σχέση ( Σίρλεϊ και Τόνι).

Ο Φαρέλι,  εμπνέει τους βασικούς πρωταγωνιστές του, να καταθέσουν όλο τους το είναι και να ξεδιπλώσουν τις υποκριτικές ικανότητές τους. Ο Μαχερσαλά Αλί( τον οποίο γνωρίσαμε στο Moonlight) διαθέτει το χάρισμα της  ουσιαστικής μεταμόρφωσης, σε μεγαλοαστό, ενώ κι ο Βίγκο Μόρτενσεν είναι  πιο παιχνιδιάρης κι άνετος, σε έναν ίσως δυσκολότερο ρόλο από αυτόν του Αλί.

Το έργο μπορεί να είναι ευχάριστο και σωστά δομημένο, αλλά δεν εξελίσσεται πολυδιάστατα, για να δικαιολογήσει μεγαλύτερη βαθμολογία και επαίνους.

5 υποψηφιότητες για τις Χρυσές Σφαίρες και αρκετά βραβεία κοινού σε διάφορα Φεστιβάλ, όπως του Τορόντο