Το Μενού

Κριτική, Ιάκωβος Γωγάκης

Κάποιες φορές,

η κουζίνα η  γκουρμέ ,  προσεγγίζεται από τους μαγαζάτορες,

σκηνοθετικά.

Ο χώρος είναι ατμοσφαιρικός ,

ο φωτισμός είναι  διακριτικός.

Το πλάνο σερβιρίσματος,

σε σενάριο στήνεται.

Τα  φαγητό   κόβεται ,

ράβεται ,

σοβιετικά ποτέ δεν μοντάρεται.

Τα πιάτα έχουν ονόματα,

είναι περίεργα ,

οι   μερίδες είναι μικρές

κι  αντί να την κλείνουν  ,

την όρεξη ανοίγουν .

Ποιος   τελικά  είναι ο πρωταγωνιστής;

Ο πελάτης  δεν είναι.

Ο μαγαζάτορας δεν είναι.

Είναι ο σεφ.

Το μενού  μπορεί  να το απογειώσει ,

να κερδίσει Michelin,

να του γεμίσουν οι τσέπες ,

να του ξεχειλίσουν του μαγαζάτορα,

να αδειάσουν του πελάτη της μιας φοράς

(Απ’εδώ  και κάτω,  ξεκινάει η φαντασία του σεναριογράφου)

Στα χέρια του είναι  να αυτοκαταστραφεί,

να παγιδεύσει τους θαμώνες,

μπουρλότο όλα να τα κάνει  ,

να τους πάρει όλους …

ο  χάρος.

Κι αυτόν μαζί.

Στην ταινία « το Μενού», ο  σεφ( ο ρόλος ανήκει στον Ρέιφ Φάινς) ,  ψάχνει το παρελθόν και τα μυστικά των πελατών,   της βραδινής μάζωξης.

Μετατρέπεται σε ηθικό κριτή.

Με  τα πιάτα του,  τους εκδικείται ,

γιατί δεν είναι  όπως τους θέλει να είναι.

Γιατί είναι  ελιτιστές,

γιατί αραδιάζουν ψέματα στις συζύγους τους,

στις ερωμένες τους,

γιατί ξοδεύουν   550 δολάρια προς τέρψιν της γευστικής εμπειρίας ,

γιατί υποκρίνονται.

Ένα πρόσωπο θα τον μπερδέψει, που δεν ήταν στην προκαθορισμένη λίστα.

Είναι τάση, είναι μόδα, είναι για τη βιομηχανία του σινεμά, κέρδος  εκατομμυρίων δολαρίων,

Οι νεόπλουτοι

τηγανιά να γίνονται

και με κρεμμυδάκια να σοτάρονται.

Χόλιγουντ και ευρωπαϊκά στούντιο , επενδύουν στις ταινίες που σατιρίζουν   την αστική τάξη της εποχής μας.  Ανέκαθεν συνέβαινε, πλέον το κίνητρο είναι ξεκάθαρα οικονομικό και οι πρόσφατες  παραγωγές, αποφεύγουν να αναμετρηθούν με ό,τι κρύβεται πίσω από το προφανές.

Από το « Τρέξε», στο « Don’t Look Up» , στο απόλυτα υπερτιμημένο « Τρίγωνο της Θλίψης», και τώρα στο « Μενού».

Το ερώτημα δεν είναι γιατί τη σατιρίζουν  και γιατί τη χλευάζουν, αλλά ποια μέθοδο ακολουθούν,   κι αν  στο τέλος επιτυγχάνουν να μεταφέρουν  ένα σαφές μήνυμα.

Η  λογική της σάτιρας,  του τρόμου, της καταστροφής, της εκδίκησης και του θανάτου, μαζί με στοιχεία σουρεαλισμού,  είναι η μέθοδος τους .

Αποφεύγουν να κολυμπήσουν στα βαθιά ,

κι έτσι

τα ευκόλως εννοούμενα δεν παραλείπονται .

Τα ευκόλως εννοούμενα,  είναι το βασικό συστατικό του σεναριακού τους μενού.

Με τα ευκόλως εννοούμενα, μένουν όλοι ευχαριστημένοι.

Ο θεατής αναγνωρίζει πρόσωπα της διπλανής του πόρτας,

της δικής του,

αλλά πέραν τούτου, ουσία μηδέν.

Ευθύνεται και η κινηματογραφική φόρμα, που εν τέλει όλα τα διακωμωδεί.

Το « Μενού», σκηνοθετείται από τον Μαρκ Μάιλοντ( πρωταγωνιστούν εκτός από τον Φάινς, οι Άνια Τέιλορ- Νίκολας Χουλτ ) και  και διαθέτει πιο συνεκτική αφήγηση,  επί παραδείγματι από το πολυβραβευμένο έργο  « Το Τρίγωνο της Θλίψης».

Επικεντρώνεται μόνο σε μια χρονική στιγμή και σε ένα χώρο, ούτε και  ξεφεύγει χρονικά, όπως τελευταία συνηθίζεται.

Ο σκηνοθέτης δεν αφήνει όμως  χώρο για μια διευρυμένη ματιά στο τι είναι στα αλήθεια οι  παρευρισκόμενοι πλούσιοι  ήρωες του εστιατορίου.  Υιοθετείται η άποψη του ηθικού κριτή, του σεφ, ο οποίος τους πυροβολεί αδιακρίτως. Δείχνει ανεκτικότητα σε ένα πρόσωπο , το οποίο θεωρεί  θύμα, που του θυμίζει τον εαυτό του.

Η  απόλυτη προσέγγιση,  δεν δικαιολογείται  από τα διαδραματιζόμενα γεγονότα, ούτε και η τιμωρητική , ηθικοκεντρική  στάση  του κεντρικού χαρακτήρα δικαιολογείται. Πάρα ταύτα, η ταινία μένει στη μνήμη και το γεγονός ότι συζητείται, έχει την αξία της.

Η φόρμα που παλαιότερα ακολουθείτο στις  ταινίες  με παρόμοια θεματολογία, έδινε τη δυνατότητα για ουσιαστική κριτική και στα πρόσωπα και στο κοινωνικό σύστημα που τα περιβάλλει. Από τον «Κανόνα του Παιχνιδιού», στην «Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας,» στο» Μεγάλο Φαγοπότι» , μέχρι το «Match Point» και τα «Παράσιτα».