Ο Απρόβλεπτος κύριος Σπίβετ

Περιπέτεια, 105΄, Γαλλία- Καναδάς 2013

Του Ζαν Πιερ Ζενέ

Με τους Κάιλ Κάτλετ, Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, Τζούντι Ντέιβις, Ντομινίκ Πινόν, Τζέικομπ Ντέιβις, Κάλουμ Κιθ Ρένι

Σε ένα απομονωμένο αγρόκτημα κάπου στην Μοντάνα μεγαλώνει ο 10χρονος Τ.Σ. Σπίβετ (Κάιλ Κάτλετ) μαζί με τα υπόλοιπα 4 μέλη της οικογένειας του, στην οποία κάνει κουμάντο η μητέρα (Έλενα Μπόναμ Κάρτερ). Μια ελάχιστα συμβατική νοικοκυρά που τα κάνει θάλασσα με τις καθημερινές δουλειές – κάθε πρωινό μετατρέπεται σε θρίλερ με καμένες τοστιέρες και ατάιστα στόματα- αλλά θεωρεί εαυτόν αυθεντία στην εντομολογία. Αντίθετα, ο πατέρας (Κάλουμ Κιθ Ρένι) είναι ένας «αόρατος», λιγομίλητος καουμπόι που δείχνει αδυναμία στον Λέιτον (Τζέικομπ Ντέιβις), τον αδελφό του Σπίβετ, αφήνοντας όλα τα υπόλοιπα να πάρουν το δρόμο τους χωρίς τη δική του παρέμβαση.

Τελευταίο και πλέον αταίριαστο μέλος της φαμίλιας, η έφηβη Γκρέισι (Νάιαμ Ουίλσον) που ονειρεύεται πλούτη, δόξα και τον τίτλος της μις Αμερική. Μάταια ο κακομοίρης Τ.Σ. προσπαθεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του πατέρα με τις εκκεντρικές εφευρέσεις του. Ο τελευταίος κλείνεται ακόμη περισσότερο στον εαυτό του ύστερα από μια οικογενειακή τραγωδία, για την οποία ο Τ.Σ νιώθει υπεύθυνος. Όταν όμως το 10χρονο αγόρι καταφέρνει να κρύψει την ηλικία του από τους υπεύθυνους του φημισμένου ιδρύματος τεχνολογίας «Smithsonian» κι εκείνοι τον βραβεύουν για μια εφεύρεση του – τη «Μηχανή Αέναης Κίνησης»-  ο Τ.Σ. γνωρίζει ότι αυτή είναι η ευκαιρία της ζωής του. Μόνο που για να την αρπάξει θα πρέπει να το σκάσει από το σπίτι του και να διασχίσει με τρένο τη μισή Αμερική…

Αγαπάμε το σινεμά του Ζαν Πιερ Ζενέ για αρκετούς λόγους. Ο κυριότερος είναι επειδή καταφέρνει να μας ταξιδεύει εκεί όπου μόνο το σινεμά μπορεί. Σε μέρη που η λέξη φαντασία είναι φτωχή για να περιγράψει ολόκληρη τη μυθολογία τους. Για τον ίδιο τον Ζενέ, τα πολλά λόγια στις ταινίες είναι φτώχια (θυμηθείτε την «Πόλη των χαμένων παιδιών» αλλά και το «Delicatessen») ενώ ακόμη και η πιο μικρή εικόνα οφείλει να κρύβει δυσανάλογη με το μέγεθός της δύναμη και φαντασία. Σε απλά… κινηματογραφικά, αυτό μεταφράζεται ως εξής: νοσταλγική φωτογραφία- αίσθηση παραμυθιού- σινεμασκόπ που καθηλώνει. Και πάνω από όλα, ένα μικρό αφοπλιστικό μουτράκι στο κέντρο του κάδρου. Στην «Αμελί» η Οντρέ Τοτού έφτιαξε ένα απόκοσμο πλάσμα, ένα ξωτικό των Παρισίων βγαλμένο από απροσδιόριστη εποχή.

Στον «Κύριο Σπίβετ» που προέρχεται από το βιβλίο του Ρέιφ Λάρσεν «The Selected Works Of T.S. Spivet», ο χωροχρόνος όπως και η ηλικία του βασικού ήρωα έχουν αλλάξει. Στη δεύτερη αγγλόφωνη ταινία του Ζενέ μετά το «Alien Resurrection» το 1997 το τιμόνι οδηγεί ένα μικρό παιδί, ενώ η αμερικανική ενδοχώρα με το αχανές, επιβλητικό τοπίο αποτελεί ιδανικό σκηνικό για το ταξίδι ζωής, τη μεγάλη περιπέτεια που οδηγεί τον Τ.Σ. στην ενηλικίωση. Επίσης, η λαχτάρα του έρωτα με τις σουρεαλιστικές πινελιές από τη ζωή της νεαρής Αμελί, δίνει εδώ τη θέση της σε ένα περισσότερο συγκινητικό, στα όρια του μελοδραματικού, μικρόκοσμου όπου τα παιδικά τραύματα και οι προβληματικές οικογενειακές σχέσεις έχουν τον πρώτο λόγο. Ο Ζενέ ξέρει τι κάνει: η καθαρότητα της κινηματογράφησης του δεν αφήνει αμφιβολίες. Επιλέγει μια απλή, ανθρώπινη ιστορία και με το μαγικό του άγγιγμα, τη μεταμορφώνει – όπως ακριβώς μεταμορφώνεται κι ο Τ.Σ. χάρη στο μακρινό ταξίδι του- σε ένα υπέροχο, λαμπρό θέαμα.

Ένα road movie με ψήγματα αληθινού μεγαλείου που ακροβατεί μεταξύ ιλαρότητας και τραγωδίας, έχοντας τρομερή αίσθηση του μέτρου. Κάποιες στιγμές τρυφερότητας (η σκηνή με το ανεπαίσθητο άγγιγμα των τσακωμένων γονιών) ή αγωνίας, εκεί που δεν το περιμένεις (η γνωριμία του Τ.Σ. με τον κλοσάρ Πινόν είναι μια διφορούμενη, γεμάτη ερωτηματικά σεκάνς), προσδίδουν άλλη χάρη στην ταινία. Σε όλες τις φαινομενικά αταίριαστες ή άβολες καταστάσεις σε σχέση με τον ψυχισμό του μικρού Σπίβετ, ο Ζενέ απαντάει με έναν αυθόρμητο ουμανισμό και μια πηγαία συγκίνηση που γκρεμίζει κάθε  αντίσταση ορθολογισμού. Όχι, ο «Σπίβετ» δεν φτάνει το σουρεαλιστικό μεγαλείο ή το φαντασιακό οργασμό της ανεπανάληπτης «Αμελί». Είναι όμως φτιαγμένος με περισσότερη ανθρωπιά και τρυφερότητα. Κι αυτό τον κάνει ίσως ακόμη πιο αγαπητό…

“Ο Απρόβλεπτος κύριος Σπίβετ” από 10/7 στους κινηματογράφους σε διανομή Odeon