Στην Πύλη της Αιωνιότητας

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Τέσσερα χρόνια και μια αιωνιότητα, παραλλάσσοντας τον τίτλο της γνωστής ταινίας του “Τεό” Αγγελόπουλου, για να θυμηθούμε τα τέσσερα τελευταία χρόνια του διάσημου Ολλανδού ζωγράφου, Βίνσεντ βαν Γκογκ, τα χρόνια της μετάβασης από το Παρίσι για το Αρλ της Νότιας Γαλλίας, τα χρόνια της “ Έναστρης Νύχτας” αλλά και τις χαμένες του προσδοκίες από τους ανθρώπους της νέας του βάσης. Η οικονομική εξάρτηση από τον αδερφό του, η θυελλώδης σχέση με τον Γκωγκέν, η εχθρότητα με τους θεοσεβούμενους κατοίκους του Αρλ, η μοναχικότητα της δημιουργίας, η φύση, ο εγκλεισμός στο ψυχιατρείο, η αυτοκτονία….και η αιωνιότητα, συνθέτουν το κινηματογραφικό δοκίμιο του επίσης ζωγράφου και σκηνοθέτη Τζούλιαν Σνάμπελ .

Η δοκιμιακού τύπου ταινία, επιβεβαιώνεται από το ελεύθερο σενάριο της, το οποίο συνυπογράφει ο Σνάμπελ με τον Ζαν Κλοντ Καρριερέ.

Φτιάχνουν τα γεγονότα, όπως οι ίδιοι τα φαντάζονται κι επιλέγουν τον Γουίλεμ Νταφόε να ερμηνεύσει τον  βαν Γκογκ, χωρίς να τους νοιάζει εάν ο ο Νταφόε είναι 63 ετών και ο Βαν Γκονγκ όταν αυτοκτόνησε ήταν στα  37. Παρά ταύτα, ήταν μια εύστοχη επιλογή, όπου ο Νταφόε ξεδίπλωσε τη μεγάλη του υποκριτική γκάμα( ευφυής, νευρωτικός, δημιουργικός, τρελός,κατάκοιτος αυτοκαστροφικός), χωρίς να μπορεί να του κλέψει κάποιος συμπρωταγωνιστής του,  τη δόξα και την προσοχή του κοινού, ευνοώντας σε αυτό το γεγονός και τα κοντινά πλάνα του Σνάμπελ .

Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ έψαχνε την αναγνώριση, που δεν μπορούσε να βρει… κι ο Αμερικανός ηθοποιός αυτή  τη θλίψη της απόρριψης,  επίσης την αποτυπώνει με δύναμη και σαφήνεια.

Μπορεί ο Νταφόε να διεισδύει με σεμνότητα στο σώμα και στη ψυχή του διάσημου ζωγράφου, αντιθέτως η σκηνοθετική προσέγγιση ( του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού ) από τον Τζούλιαν Σνάμπελ , είναι μπερδεμένη στον τελικό της στόχο και πέφτει πάνω σε διάφορες αντιφάσεις αλλά κι υπερβολές. Απουσιάζει η αρμονική ροή της αφήγησης, όπως είναι για παράδειγμά η μετάβαση από τις αρχικές εικόνες των κήπων, των χωραφιών και του φωτός, με τον βαν Γκογκ να ενδοσκοπεί σε μια μη συγχρονισμένη διδακτική σκηνή η με τον γιατρό (Ματιέ Αμαλρίκ) ή με τον ιερέα (Μαντς Μίκελσεν).

Οφείλουμε να παραδεχθούμε, πως είναι η πρώτη φορά, που σε μια ταινία για τον κορυφαίο ζωγράφο, η προσέγγιση είναι πέρα από τα στεγανά και τις νόρμες- μιας κατά γράμμα βιογραφίας- και το γεγονός αυτό προστίθεται στα θετικά της ταινίας.