Κατηγορώ…!

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Μια  χιλιοειπωμένη ιστορία, μπορεί να αναγεννηθεί ξανά, μπορεί επίσης  να φαντάζει πιο  επίκαιρη από ποτέ και να ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση των ανθρώπινων κινήτρων,  αλλά και να αποκαλύπτει την πηγή διάφορων πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Ο Ρόμαν Πολάνσκι χωρίς να παρεκκλίνει ούτε σπιθαμή από τα πραγματικά συμβάντα, “παρεισφρέει” κωμικοτραγικά στην υπόθεση Ντρέιφους(1894-1906),την αναγεννάει και ανοίγει νέες πύλες για την κατανόηση ακόμα και της ανόδου του κόμματος της Λε Πεν.  Παροτρύνει το κοινό να συγκρίνει το ρόλο των γυναικών ( του τότε και του σήμερα),  την υποταγή στην ιεραρχία ( του τότε και του σήμερα), την μισαλλοδοξία και τον εθνικισμό ( του τότε και του σήμερα) και τη διαπλοκή των τεσσάρων  εξουσιών( του τότε και του  σήμερα).  Οι ομοιότητες είναι δεδομένες .

Η “μηχανή” του 86χρόνου σκηνοθέτη εξακολουθεί να δουλεύει άριστα και στο φουλ.

Είναι σπάνια -για τα δεδομένα της κινηματογραφικής μας εποχής-  η τόση  λεπτομέρεια και η  αποτύπωση  του 19ου αιώνα, σαν να τον ζούμε τώρα, από τα κοστούμια  μέχρι τα σκηνικά. Ακόμα και ο  διάκοσμος των εσωτερικών χώρων -της στρατιωτικής και κοινωνικής ελίτ- παραπέμπει  στο  Βικτοριανό στιλ,  που ήταν συνήθως βαρυφορτωμένο και  έσταζε  πολυτέλεια.

Ο Γαλλοπολωνός σκηνοθέτης ανέκαθεν απέφευγε να εξυψώσει πρόσωπα και καταστάσεις, δραματοποιώντας  γεγονότα( ούτε στην ταινία ο Πιανίστας  το έκανε, ενώ θα μπορούσε), το αποφεύγει και τώρα, ούτε και  προσθέτει ανατροπές, από τις ήδη υπάρχουσες. Εντούτοις διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον για την εξέλιξη των γεγονότων, ακόμα και για το κοινό που τα γνωρίζει,  μέχρι και την τελευταία τους λεπτομέρεια.  Για τους γνωρίζοντες σε βάθος τη φιλμογραφία του, θα διαπιστώσουν μικρές αυτοαναφορικές πινελιές μέσα από διάφορες ταινίες του, όπως επί παραδείγματι θα δουν  ένα στατικό πλάνο , που μας παραπέμπει στο έργο του « Μαχαίρι στο Νερό» .

Αντιθέτως, με μεθοδευμένη και κομψή  τακτική, χωρίς να ξεφεύγει από τα γεγονότα,  χλευάζει σφόδρα την αλαζονεία και την υπεροψία των ανθρώπων της εξουσίας, ενώ με υπόγειο σαρδόνιο γέλωτα, μετατρέπει την μακροχρόνια υπόθεση Ντρέιφους σε υποθεση Πολάνσκι, με τη δικαιοσύνη  να  χειραγωγείται -όπως πιστεύει-και στην μακροχρόνια προσωπική του  περιπέτεια( οι Αμερικανικές αρχές επιδιώκουν να τον οδηγήσουν σε νέα δίκη για τις κατηγορίες βιασμού της Σαμάνθα Γκέιμερ, κατηγορίες από το μακρινό 1977).

Για πρώτη φορά, το μέγα σκάνδαλο που συντάραξε την Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία( και ήταν ένα κομμάτι του πάζλ πριν τον Πόλεμο), δεν εξιστορείται  από το « Κατηγορώ» του συγγραφέα Εμίλ Ζολά, αλλά μέσα από το φακό του Αντισυνταγματάρχη Πικάρ, του μοναδικού υψηλόβαθμού στρατιωτικού που μπορούσε να αποδείξει πως ο Γαλλοεβραίος Ντρέιφους, ούτε  ήταν πληροφοριοδότης των Γερμανών, ούτε ήταν κατάσκοπος. Ήταν   θύμα σκευωρίας,  ήταν αθώος. Ο Πικάρ αργότερα θα συμβιβαστεί και ο Πολάνσκι έξυπνα, στο έργο το επισημαίνει.

Τον Αντισυνταγματάρχη Πικάρ ερμηνεύει ο Ζαν Ντιζαρντέν, ενώ την κρυφή ερωμένη του και μοναδική γυναικεία παρουσία του έργου, ερμηνεύει η σύζυγος του Πολάνσκι , η Εμανουέλ Σενιέ. Το έργο στηρίζεται σε νουβέλα του Ρόμπερτ Χάρις.

“Κατηγορώ…!” από την Τετάρτη 1 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους