Family Portraits: A Trilogy of America

     Δράμα, του Ντάγκλας Μπακ,  103′ Η.Π.Α 2003

Γράφει η Ελίνα Τραϊφόρου

Cutting Moments

To Family portraits: a trilogy of America αποτελείται από την τριλογία των ταινιών Cutting Moments, Home και Prologue. Οι ταινίες γυρίστηκαν αρχικά για να προβληθούν αυτόνομα, όμως στην πορεια και λόγω κοινων χαρακτηριστικών ενοποιήθηκαν σε μορφή τριλογίας. Αργός ρυθμός, λιτότητα, παύσεις, δυσλειτουργικές σχέσεις στο θεματικό πυρήνα, arthouse αισθητική συμπληρώνουν τον κινηματογραφικό κόσμο του Douglas Buck. Η καταστροφή του σώματος πάντα παρούσα. Η βία ως αυτοτιμωρία, ως αναδεύουσα μνήμη που σχετίζεται με το παρόν, ως τραυματική εμπειρία. Μια βία που άλλοτε προβάλλεται στην οθόνη κι άλλοτε υπονοείται προκαλώντας τον τρόμο εντείνοντάς τον έμμεσα.

Από τον τίτλο μόνο καταλαβαίνει κανείς οτι η κυρίως θεματολογία του σκηνοθέτη αφορά την οικογένεια στην Αμερική, ενώ το αίμα στο εξώφυλλο προμηνύει κάτι σκοτεινό. Ένα τρίπτυχο ταινιών που ενώνονται μέσα από την ιδέα της αποσύνθεσης του αμερικανικού ονείρου με φόντο την οικογένεια; Ίσως, αλλά μην περιμένετε άλλο ένα American Beauty.

Στο κινηματογραφικό σύμπαν εκτιμώ τις προσπάθειες των σκηνοθετών να παρουσιάσουν κόσμους μέσα από αισθητικές που αναμειγνύουν τα είδη και τα φιλμικά ήδη. Ταινίες που δεν καλουπώνονται σε κατηγορίες και ενσωματώνουν ετερόκλητα στοιχεία. Δεν πετυχαίνει πάντα η συνταγή της μίξης απόλυτα αλλά δίχως γκρίζες ζώνες δεν μπορεί να υπάρξει καινοτομία.

Η ταινία όταν προβλήθηκε δημιούργησε αίσθηση για την γραφική αναπαράσταση της βίας στην οθόνη στο τέλος της. Αλλά εδώ δεν μιλάμε για μια συνηθισμένη ταινία τρόμου με τα κλισέ και τους τυποποιημένους κώδικές της και ας έχει κάνει τα ειδικά εφέ ο TomSavini. Η αληθοφάνεια πονάει περισσότερο ως επακόλουθο της ψυχικής αποδόμησης του ζευγαριού, ως αποτέλεσμα εσωτερικής φθοράς που παίρνει σάρκα και οστά στην κυριολεξία. Μια ταινία που ξεκινά σαν κοινωνικό δράμα και καταλήγει σε τρομακτικά μονοπάτια.

Home

Αν το Cutting Moments ήταν πιο κοντά σε ταινία gore ο Douglas Buck αποφεύγει να κινηματογραφήσει άλλο ένα σίκουελ. Χρησιμοποιώντας αφήγηση και φλασμπακ, επικεντρώνει στον άντρα, αν θεωρήσουμε οτι το Cutting Moments δίνει περισσότερο βάρος στην γυναικεία φιγούρα. Ο σκηνοθέτης μέσα από αναδρομές στο παρελθόν θέλει να συνδέσει την ιδέα της ανατροφής ενός παιδιού και της βίας ως φαύλο κύκλο επανάληψης ενώ δεν είναι τυχαίο οτι η οικογένεια στα φλασμπακ του Home θυμίζει την οικογένεια του Cutting Moments.

Prologue

Η οικογένεια πάντα στο επίκεντρο. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με την ιστορία μιας κοπέλας που έμεινε ανάπηρη από κάποιο ατύχημα, η οποία επιστρέφει στο πατρικό της με τους γονείς καθώς και μια παράλληλη ιστορία με ένα ηλικιωμένο ζευγάρι.Όσο η κοπέλα προσπαθεί να αναζητήσει το παρελθόν , τόσο συμφιλιώνεται και εν μέρει λυτρώνεται ενώ η γυναίκα του ηλικωμένου ζευγαριού αποφεύγει να αναμετρηθεί με το παρελθόν και όταν το αποτολμά τα αποτελέσματα είναι επώδυνα και καταστροφικά.

Αν δούμε τις ταινίες σαν ένα ολοκληρωμένο έργο το goreσαν αποτύπωση της βίας στην οθόνη σταδιακά ελαττώνεται. Όπως ο Χίτσκοκ σκοτώνει την Τζάνετ Λι στο πρώτο εικοσάλεπτο του «Ψυχώ», ο Buck δείχνει την αιματοχυσία στην πρώτη ταινία. Το σοκ είναι απόλυτο και μεγαλύτερο για όσους περιμένουν άλλη μια αιματοβαμμένη σκηνή στη συνέχεια. Ο τρόμος στην σπλάτερ εκδοχή του έχει αποτυπωθεί αρχικά και δεν υπάρχει λόγος να επαναληφθεί από τη στιγμή που έχει επιτευχθεί ο στόχος της αρχικής έκπληξης σαν γροθιά στο στομάχι. Εξάλλου υπάρχει πάντα και ο τρόμος στην όψη μιας γυναίκας που φυσάει τον καφέ του άντρα της για να κρυώσει.

Ξεκινώντας από την αποξένωση, περνώντας στην οργή και τέλος στη δυνατότητα της συγχώρεσης, για τον Douglas Buck η λύση δεν είναι η εκδίκηση, η βία στη βία. Η κοπέλα στο Prologue προσφέρει ένα παιχνίδι της σε ένα κορίτσι λέγοντας

«Ήταν σαν παραμύθι… Τέλειωσε. Δεν ήξερα πως θα μπορούσε να γίνει έτσι.» Hευτυχία και στις τρεις ταινίες είναι καδραρισμένες φωτογραφίες του παρελθόντος. Κι αν στο Cutting Momentsκαι στο Home δεν υπάρχει ίχνος επανασύνδεσης με τις φωτογραφίες, στο Prologue επανέρχεται η κούκλα από την φωτογραφία για να δοθεί σ’ενα παιδί απομυθοποιημένη από τα τραύματα των εμπειριών. Το οτι κάτι ίσως έχει σωθεί από τη φωτογραφία στα μάτια ενός άλλου παιδιού δεν ξέρω αν είναι ένα φωτεινό πιθανό σημάδι αλλά μην περιμένετε και happyendσε μια τριλογία που ο Gaspar Noe χαρακτηριζει ως «απεγνωσμένη και σκληρή όπως είναι συχνά η ίδια η ζωή και όχι ο κινηματογράφος.»