Κόκκινος Άγγελος Red Angel

Πολεμικό δράμα του Γιασούζο Μασουμούρα, Ιαπωνία 1966

Γράφει η Ελένη Πριμικήρη

Ο λόγος που ο «Κόκκινος Άγγελος» ανήκει στις κορυφαίες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, δεν βρίσκεται στα πλούσια αντιπολεμικά του μηνύματα, αλλά στο τρόπο που ο Γιασούζο Μασουμούρα χειρίζεται την πρωταγωνίστρια του, ως ιέρεια της ζωής και του θανάτου. Όπως ο τίτλος της ταινίας υποδηλώνει, η κεντρική ηρωίδα δεν είναι μια ακόμη ηρωική νοσοκόμα, όπως αυτές του ερυθρού σταυρού, αλλά ένας βαμμένος στα κόκκινα άγγελος, κόντρα στο σκούρο μονόχρωμο wide-screen του 2ου Κινεζό-Ιαπωνικού πολέμου.

Στα πρώτα λεπτά της ταινίας και κατά την διάρκεια της 1ης νυχτερινής βάρδιας, η Σακούρα Nίσσι θα πέσει θύμα βιασμού από τον ασθενή, που η ίδια νωρίτερα έχει περιθάλψει, ενώ οι υπόλοιποι άντρες του θαλάμου, θα τη πιέζουν πάνω στο νοσοκομειακό κρεβάτι. Στη συνέχεια θα αναγκαστεί με την σειρά της,  να πιέσει   ενάντια  στο  φορείο,  τον τραυματία πολέμου που χωρίς αναισθητικό,  μετάγγιση αίματος, ή ειδικά εργαλεία, θα υποστεί έναν απάνθρωπο ακρωτηριασμό. O παραλληλισμός ανάμεσα στις δύο σκηνές (βιασμού και ακρωτηριασμού) δεν είναι τυχαίος, καθώς σε όλη την διάρκεια της ταινίας, ο Μασουμούρα παραθέτει αριστουργηματικά το συγκρουόμενο δίπολο του σεξ και του πολέμου.

Η ταινία έχει επεισοδιακή δομή, ενώ η δράση της επικεντρώνεται σε τρία διαφορετικά μέρη όπου η προσωπική (σεξουαλική και ερωτική) ζωή της αγγελικής νοσοκόμας θα συγχωνευτεί με την ιατρική της υπηρεσία στο πεδίο της μάχης και του πολέμου. 

Μετά  τον  βιασμό της η  Νίσσι δέχεται να  ικανοποιήσει σεξουαλικά τον τραυματία  του στρατιωτικού  νοσοκομείου που έχει χάσει και τα δυο του χέρια, προσπαθεί να σώσει  την  ζωή του  βιαστή της που θα βρεθεί  στα χέρια της  βαριά τραυματισμένος,  και τέλος   ερωτεύεται   τον  ανίκανο σεξουαλικά  γιατρό Οκάβε, εθισμένο στην μορφίνη και το αλκοόλ.

 Για το ρόλο της «υπεράνθρωπης» Σακούρα Νίσσι, ο πρωτοπόρος σκηνοθέτης επιλέγει ακόμα μια φορά την υπέροχη Αγιάκο Γιακαό, την ηθοποιό που χρησιμοποίησε σε κεντρικούς γυναικείους ρόλους σε πάνω από 12 ταινίες του. Στη ταινία «Ιρεζούμι» (Τατού) της ίδιας χρονιάς, θα δώσει μια ακόμη σοκαριστική ερμηνεία, ως την απαχθείσα κόρη πλουσίου, (ρόλος που μπορεί άνετα να συγκριθεί με αυτόν του Κόκκινου Άγγελου), που εξαναγκάζεται να οδηγηθεί στην πορνεία, αφού πρώτα στιγματιστεί με μια τεράστια αράχνη τατουάζ στην πλάτη. Κάτω από την ψυχολογία της «γυναίκας – αράχνης», η γκέισα εκδικείται τους εραστές της, όταν στο τέλος κάθε σεξουαλικής πράξης, η αράχνη θα ζωντανέψει για να τους κατασπαράξει.

Και στις δύο ταινίες, η ηρωίδα τοποθετημένη ανάμεσα σε σεξουαλικά πεινασμένους άντρες, θα καταφέρει να ανατρέψει την σεξουαλική δυναμική σε ενεργό πράξη: δολοφονική για την γκέισα, ανιδιοτελή για την Νίσσι. Στο  «Ιρεζούμι», η αράχνη τατουάζ του τίτλου, υποδηλώνει όχι μόνο μύηση σε μια ζωή σεξουαλικών υπηρεσιών, αλλά και μια μη ανθρώπινη μεταμόρφωση σε ένα θηλυκό, αχόρταγο για αρσενική δύναμη, τέρας. Στον «Κόκκινο Άγγελο», χωρίς τατουάζ και φτερά αγγέλου στην πλάτη, ο τίτλος είναι από μόνος του αρκετός για να χρωματίσει την ηρωίδα με αγάπη και δύναμη, που κανείς άλλος επίγειος χαρακτήρας του Μασουμούρα δεν φτάνει.

Ο πόλεμος για τον Μασουμούρα και σεναριογράφο Ριόζο Κασαχάρα, είναι αυτός που θα  σακατέψει τους άντρες σε τέτοιο βαθμό, που ούτε η άνευ όρων αγάπη δεν μπορεί να τους βοηθήσει- αλλά αντιθέτως τους καταδικάζει και από πάνω . Και οι τρεις “εραστές” της ηρωίδας, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον θάνατο (η Nίσσι είναι καταδικασμένη να χάσει αυτούς που πάνω απ’ όλα επιθυμεί να κρατήσει στην ζωή), ενώ η πολεμική επιδρομή την βρίσκει τη μόνη διασωθείσα.  Προάγγελος ζωής αλλά και θανάτου, η ηρωίδα  θα καταλήξει να ενσαρκώσει  και τα δύο. 

Στο πνεύμα που διέπει τον  «Κόκκινο  Άγγελο»,  ένας από τους εραστές της  γκέισας εξηγεί: “έτσι κι αλλιώς, η σχέση μεταξύ των δύο φύλων, είναι μια πάλη μέχρι θανάτου”. Το εύλογο ερώτημα που διακατέχει  την ταινία Ιρεζούμι ‘είναι το τατουάζ-στίγμα του άντρα καταπιεστή υπαίτειο  των  θανάτων ή η ίδια η γυναίκα;’  έρχεται στο νου:  Ποιος φταίει για τον θάνατο των τριών αντρών;  ο πόλεμος ή η σαρκική  επαφή  με έναν θανατηφόρο άγγελο;  Η Νίσσι κατηγορεί τον εαυτό της  αλλά ο  θεατής  καλείται  να δώσει τη δική του απάντηση .