Η Ομορφιά της Ύπαρξης

Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης

Ο Σουηδός δημιουργός, ο  Ρόι Άντερσον, προτού αποσυρθεί οριστικά από την ενεργό δράση, επηρεάζεται φιλοσοφικά από το έργο του Νίτσε “Ιδού ο Άνθρωπος”. Καταπιάνεται με σημαντικά συμβάντα, τα οποία κλονίζουν τις σταθερές αξίες των ανθρώπων, όπως είναι η αυτοβιογραφική στιγμή με την απώλεια ενός παιδιού. Επιπρόσθετα, στις αυτοτελείς του ιστορίες,  αναζητάει και στις λεπτομέρειες της καθημερινότητας,  την αξία της ζωής, όταν επί παραδείγματι ένας πατέρας τη στιγμή της νεροποντής, θα δέσει τα κορδόνια της κόρης του.

Διδάσκει -ίσως- για τελευταία φορά το χτίσιμο ενός τέλειου κινηματογραφικού κάδρου, με τα μακρινά πλάνα και την σταθερή κάμερα να συμπεριλαμβάνονται στις οπτικές του συνθέσεις , οι οποίες αποτελούν ξεχωριστό κεφάλαιο στις περισσότερες κινηματογραφικές σχολές του κόσμου.

Ο Ρόι Άντερσον, ακολουθεί το στιλ και το ύφος, όπως τον γνώρισε το σινεφίλ κοινό, μέσα από το έργο ” Τα Τραγούδια του Δευτέρου Ορόφου” ( 2000) και των δύο επόμενων ταινιών του.

Για τον Άντερσον, η καθημερινότητα των Σουηδών ήταν και παραμένει μονότονη. Στα ολιγόλεπτα σκετς των προηγούμενων ταινιών του, έσπαγε τη μονοτονία με δόσεις έξυπνου χιούμορ, στοιχείο που τον χαρακτηρίζει.

Τώρα το αποφεύγει, χωρίς να το διανθίζει με στιγμές δράματος. Όλες οι ιστορίες χαρακτηρίζονται από μια αποστασιοποίηση μπρεχτικής υφής.

Ο Πόντιος Πιλάτος αναφώνησε “Ίδού ο άνθρωπος”(Ecce homo),  εκφράζοντας το θαυμασμό του για τη συνάντηση με τον Θεάνθρωπο κι ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε, στην ομώνυμη επιθανάτια του πραγματεία, με προβοκατόρικο εγωκεντρισμό, αποκήρυξε τα ανθρώπινα ηθικά “πρέπει”.
Για τον Σκανδιναβό σκηνοθέτη, το άτομο ορίζει τις-εντός ορίων- επιθυμίες του. Μπορεί να κλαίει μέσα σε ένα λεωφορείο χωρίς να ξέρει την αιτία , να αρνείται την νάρκωση πριν την οδοντιατρική επέμβαση, δύο εραστές να συζητούν γυμνοί για φιλοσοφία και τεχνολογία. Όλες οι ιστορίες ξεκινούν με μια νεαρή αφηγήτρια να λέει είτε τη φράση “Είδα έναν άντρα”, είτε “είδα μία γυναίκα”, άρα ” Ιδού ο Άνθρωπος”, ιδού οι επιρροές του Άντερσον.
Υπάρχει και η περιβαντολλογική και οικολογική παράμετρος, αλλά και η πολιτική. Ίσως η πολιτική πλευρά της ταινίας να είναι η πιο αδύναμη , με την ταύτιση Χίτλερ και Στάλιν.
Ο Άντερσον είναι λάτρης της τζαζ είναι και τρομπετίστας, επέλεξε νοσταλγικές μουσικές συνθέσεις, όπως ήταν το “All of Me” από τη φωνή της Billie Holiday.

“Η Ομορφιά της Ύπαρξης” από την Πέμπτη 9 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους