Γιώργος Σερβετάς

Γράφει η Κέλλυ Φαναριώτη

Την ελληνική της πρεμιέρα κάνει την Πέμπτη 1/5 η ταινία «Να κάθεσαι και να κοιτάς», κλείνοντας μια επιτυχημένη διαδρομή σε Φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Το Screeneye.net μίλησε  με τον σκηνοθέτη της Γιώργο Σερβετά ο οποίος αναφέρθηκε και στη νέα γενιά σκηνοθετών που φαίνεται ότι ήρθαν για να μείνουν…

Με σκηνικό μια λεηλατημένη από τους ανθρώπους ελληνική κωμόπολη, η 30χρονη Αντιγόνη (Μαρίνα Συμεού) θα προσπαθήσει να κάνει μια καινούρια αρχή μακριά από το χάος των αστικών κέντρων. Ωστόσο, εκεί θα έρθει αντιμέτωπη με την υποβόσκουσα  βία, τις προκαταλήψεις και έναν ανομολόγητο όρκο σιωπής.Ο τίτλος της ταινίας κάθε άλλο παρά τυχαίος είναι καθώς σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, αποτυπώνει τη στάση ζωής της ηρωίδας. Όπως λέει, για την Αντιγόνη δείχνει πιο εύκολο να αλλάξει τον κόσμο της παρά να προσαρμοστεί σε αυτόν. Η ταινία μάλιστα, συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Τορόντο αλλά και στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, από τα οποία απέσπασε εξαιρετικές κριτικές.

Γιατί επιλέξατε την επαρχία και όχι ένα αστικό κέντρο όπου οι συνθήκες ζωής είναι κατεξοχήν πιο βίαιες και απρόσωπες; Υπάρχει κάποιο σημαινόμενο γύρω από αυτό;

Δεν νομίζω ότι οι συνθήκες ζωής στις μεγάλες πόλεις είναι πιο βίαιες. Κατά κάποιον τρόπο αυτό που συμβαίνει στην επαρχία δεν είναι παρά η αντανάκλαση πολιτικών αποφάσεων και παραγωγικών σχέσεων που αναπτύσσονται αντίστοιχα και στο κέντρο. Δεν είναι άλλοι κόσμοι, είναι συμπληρωματικοί. Πολύ περισσότερο, νομίζω ότι σήμερα η επαρχία είναι ένα νέο πεδίο κερδοφορίας.Η κρίση πυροδότησε έναν νέο γύρο λεηλασίας της φύσης, κάτι που είναι ιδιαίτερα ορατό στην διαμόρφωση και στην σημειολογία του τοπίου της επαρχίας. Η ίδια η σημειολογία του τοπίου απηχεί απροκάλυπτα αυτό που η πολιτική κυριαρχία του καπιταλισμού αποκρύπτει: ότι τα λεφτά φτιάχνονται σε μια βρώμικη πίσω αυλή, λεηλατώντας φύση και ανθρώπινη σάρκα. Κάτι που είχα πει και αλλού είναι το εξής:

Στον “μεγάλο ύπνο” του Τσάντλερ περιγράφεται η βίλα ενός πετρελαιοπαραγωγού, πάνω σε έναν  λόφο που βλέπει τις πετρελαιοπηγές. Με έναν αντίστοιχο τρόπο, στην επαρχία λείπει η αισθητική σεμνοτυφία της Αθήνας, υπάρχει σε κοινή θέα τόσο ο πλούτος, όσο και το βρώμικο υπόβαθρό του.Επίσης, υπάρχουν και λόγοι τεχνικοί για την επιλογή της επαρχίας: μπορεί κανείς να χτίσει κινηματογραφικά ένα κοινωνικό περιβάλλον από λίγους ανθρώπους, και το σημαντικότερο, από ανθρώπους που δεν θα έρχονταν σε επαφή στο περιβάλλον της μεγάλης πόλης.

 Ο τίτλος “Να κάθεσαι και να κοιτάς” σηματοδοτεί την παθητικότητα με την οποία αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα την κοινωνικοοικονομική κρίση;

Ο τίτλος της ταινίας είναι από μια ατάκα σε ένα παλιό γουέστερν, το “3:10 to Yuma “. Έχει να κάνει με την στάση της ηρωίδας της ταινίας, με την άρνηση του τίτλου από αυτήν: για την Αντιγόνη δείχνει πιο εύκολο να αλλάξει τον κόσμο της παρά να προσαρμοστεί σε αυτόν.

 Τι διαφοροποιεί τη νέα γενιά των Ελλήνων σκηνοθετών από τις προηγούμενες και εμφανίζονται αυτά τα χρόνια μεγαλύτερες επιτυχίες σε σχέση με το παρελθόν; Είναι θέμα συγκυριών ή οι νέοι δημιουργοί αντιλαμβάνονται διαφορετικά το σινεμά;

Δεν έχω γνωρίσει την προηγούμενη γενιά σκηνοθετών πέρα από τις ταινίες τους, και ούτε γνωρίζω περισσότερο την νέα.  Νομίζω ότι καθοριστικό ρόλο στην ελληνική κοινωνική μυθολογία ήταν ο εμφύλιος και η ανάγκη κατανόησης και αφομοίωσης. Η ταινία που θεωρώ ότι μετατόπισε το κέντρο ενδιαφέροντος του σύγχρονου ελληνικού σινεμά είναι “το σπιρτόκουτο” του Γιάννη Οικονομίδη. Κατά κάποιον τρόπο έβγαλε στο προσκήνιο μια πιο τρέχουσα ελληνική ενοχή: την πρόσφατη συγκρότηση της ελληνικής αστικής τάξης, τον υφέρποντα φασισμό που ανατράφηκε στην μικροαστική θαλπωρή μιας ευημερούσας τάξης.

Κατά τα άλλα δεν μπορώ να αντιληφθώ ως μια ενότητα το νέο ελληνικό σινεμά. Στην Ελλάδα υπάρχει η εμπειρία της φτώχειας που ακολούθησε την ευημερία, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα ορατό αλλού στην Ευρώπη, αλλά που δεν επιδέχεται μιας μονοσήμαντης προσέγγισης. Βρίσκω ότι σε ένα κομμάτι του νεότερου ελληνικού σινεμά εκφράζεται το πένθος ενός κομματιού της κοινωνίας για το πάρτι της ευημερίας που τελείωσε, μια καλλιτεχνικά εκλεπτυσμένη εκδοχή του “μαζί τα φάγαμε”. Από την δική μου πλευρά, βρίσκω ότι η φτώχεια των τελευταίων χρόνων είναι απότοκο αυτής της ευημερίας και της κοινωνικής συνείδησης που έθρεψε. Όπως μίσησα την ευημερία της ολυμπιακής -Σημιτικής Ελλάδας, το ίδιο μισώ την φτώχεια που την ακολούθησε.

Αυτό εν τέλει που φέρουν οι νέες ελληνικές ταινίες είναι η θεώρηση των δημιουργών τους. Φτιάχνονται μέσα σε μια πολύ ενδιαφέρουσα κοινωνική κατάσταση που δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορο κανέναν, αλλά που δεν επιδέχεται και μιας μοναδικής οπτικής.

Το  «Να κάθεσαι και να κοιτάς» από 1/5 στους κινηματογράφους σε διανομή Feelgood